Rau sam quê nhà

Rau sam là loại cây mọc hoang, như là một món quà mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho những người dân quê nghèo. Theo y học, rau sam không có độc tính, chứa nhiều vitamin và khoáng chất, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, nên rất được mọi người ưa chuộng.  

Rau sam ưa những nơi đất ẩm, mát nên thường mọc rất nhiều nơi bờ rào, hay xen lẫn giữa những luống rau khác. Từ một cái gốc nhỏ bé nhảy ra những nhánh rau mập mạp, nhẵn bóng với những chiếc lá nhỏ, dày, căng tràn nhựa sống, màu hồng nhạt, bò lan trên mặt đất. Khi hái rau sam, mọi người chỉ cần ngắt những nhánh rau và chừa phần gốc lại cho cây nảy ra những nhánh khác, vậy là có rau ăn quanh năm.

Rau sam luôn có mặt trong bữa cơm của các gia đình nông thôn bởi rau luôn có sẵn trong vườn nhà, không phải mất tiền mua. Những ngày bận rộn việc đồng áng, chẳng kịp chợ búa gì, các bà nội trợ ở quê chỉ cần cầm rổ ra vườn một lát là có ngay một mớ rau sam tươi non mơn mởn mang vào chế biến thành những món ngon.

Đơn giản nhất là món rau sam luộc. Rau sam rửa sạch cho vào nồi nước đang sôi (có bỏ thêm một ít muối), trở đều cho rau chín rồi vớt ra rổ, để ráo. Nước luộc rau thêm chút mì chính, muối, nước cốt chanh là có ngay một tô nước canh thanh đạm, trong mát. Bữa cơm gia đình với đĩa rau sam luộc chấm mắm cái và món cá đồng kho đậm đà trong không khí gia đình ấm cúng là những kỷ niệm thời thơ ấu luôn khắc sâu trong tâm hồn những người con xa quê lúc trưởng thành.

Rau sam xào tỏi là món ăn dân dã mà nhiều hương vị. Rau lặt ngắn vừa ăn, rửa sạch, để ráo. Phi thơm dầu phộng với tỏi băm rồi cho rau vào đảo đều tay, thêm ít nước mắm, mì chính là có ngay đĩa rau xào mỡ màng trông thật bắt mắt với những hương vị giòn giòn, the the của rau kết hợp với vị béo của dầu phộng và thơm của tỏi quyện lẫn vào nhau thật ngon, thật lạ miệng.

Rau sam xào tỏi.

Rau sam trộn tôm đất  được khá nhiều người ưa thích bởi rất đơn giản trong cách chế biến mà hương vị lại thơm ngon không thua kém gì các món trộn khác. Rau sam rửa sạch, chẻ thành những sợi mảnh và dài, thay nước vài lần cho rau hết nhớt. Chần rau qua nước sôi, để ráo. Tôm phải là những con tôm đất còn sống, nhảy tưng tưng vừa bắt được ngoài ruộng thì vị mới ngọt và thơm. Tôm làm sạch, ướp hạt nêm, hành băm, tiêu bột khoảng mười lăm phút cho tôm thấm gia vị. Phi thơm dầu phộng rồi cho tôm vào xào chín. Trộn tôm, rau sam, đậu phộng rang, dầu phộng phi thơm và nước mắm gừng rồi trộn đều.

Rau sam trộn ăn kèm bánh tráng nướng là món ăn chơi khá phổ biến ở miền quê. Những hương vị mềm mại, chua chua của rau sam quyện lẫn với vị ngọt, thơm của tôm đất, béo của dầu phộng, giòn của đậu phộng rang, ấm nóng, đậm đà của mắm gừng quyện với vị giòn tan và âm thanh vui tai của bánh tráng nướng trong không khí gia đình đầm ấm, hạnh phúc không biết từ bao giờ đã trở thành nỗi nhớ quê hương của bao người con xa xứ.

Còn nhớ, những đứa trẻ quê chúng tôi ngày xưa ấy, mỗi lần bị mụn nhọt đau nhức khó chịu, các bà mẹ quê tôi chỉ cần ra vườn hái một nắm rau sam mang vào rửa sạch, giã nát rồi đắp lên chỗ đau, rịt lại. Thay “thuốc” ngày ba lần, hai ngày sau là mụn nhọt rút hết mủ, hết đau.

Cứ thế, những món ăn và những kỷ niệm thân thương từ rau sam đã gắn liền với tuổi thơ chúng tôi và nuôi chúng tôi khôn lớn từng ngày. Bây giờ dù được thưởng thức nhiều món ngon vật lạ, nhưng những hương vị thân thương, dân dã của những món ăn từ rau sam nơi quê nhà vẫn mãi là tình yêu và nỗi nhớ trong tim mỗi chúng tôi.

Thanh Nga