Có lẽ ít có nơi nào trên dải đất hình chữ S lại có một “làng đá” độc đáo, hoang sơ và đẹp đến thế.
Trong chuyến đi tới vùng Đông Bắc, một mình giữa những dải đồi núi xứ Lạng, tôi đã vô cùng hứng thú với những ngôi nhà trình tường ở Cao Lộc, Lộc Bình, với thú cưỡi bạch mã ở “vương quốc ngựa bạch” Hữu Kiên, nhưng điều làm tôi ấn tượng nhất là những bờ tường đá, ngõ đá quanh co ở Thạch Khuyên, xã Xuất Lễ, huyện Cao Lộc.
Con đường vào Thạch Khuyên không phải là quá khó khăn, gập ghềnh nhưng quả thực sẽ khiến khách đường xa phải “choáng váng” về mức độ bụi. Đường đang làm nên mọi người qua đây dù trời trắng cũng phải mặc áo mưa để ngăn bụi. Vượt qua được con đường đã đủ mệt nhọc nhưng khi đứng giữa những ngõ đá quanh co, những ngôi nhà trình tường cổ kính rêu phong đủ khiến chúng tôi quên đi nỗi vất vả.
Độc đáo làng đá ở Thạch Khuyên.
Những ngôi nhà trình tường khuất sau những bờ rào đá.
Tường đá bảo vệ cho ngôi làng khỏi thú dữ, địch họa.
Điều đập vào mắt chúng tôi là đá. Đá xếp hàng rào, đá quây vườn rau, đá lát đường, có những tảng đá dài non ba mét, có tảng rộng cả mét vuông. Cái độc đáo ở đây là đá mồ côi nằm chồng lên nhau thành hàng thành lối quây lấy từng ngôi nhà, mảnh vườn, ô ruộng. Nhiều viên đá cũ mốc thếch, rêu phủ xếp cao như thành, trên đó là những bụi xương rồng càng làm cho làng đá bí ẩn, nguyên sơ.
Đá có mặt ở khắp nơi.
Đá quây sân, đá xếp nền nhà.
Đá kè bờ ao.
Ngõ đá quanh co.
Tường rào đá.
Phía trên là những bụi xương rồng gai.
Người dân không ai nhớ chính xác làng đá có từ bao giờ, ngay đến các cụ cao niên nhất làng cũng chỉ biết lớn lên đã thấy đá như thế rồi. Tiếp khách bằng chén rượu men lá cay nồng, các cụ bảo rằng: tổ tiên người Tày đã cư trú ở đây từ lâu lắm rồi. Các cụ nhặt đá xếp nền làm nhà trình tường, xếp đá thành ngõ đi, đá kè bờ ao, bờ ruộng. Nhưng quan trọng nhất là những tảng đá được xếp thành thành lũy tựa như một cái khuyên tròn.
Đá "chênh vênh" trước cửa nhà.
Đá mồ côi hòn to, hòn nhỏ...
...được xếp thành những tường rào kiên cố, "thách thức" kẻ xâm phạm.
“Ngày xưa tất cả các hộ dân đều sinh sống trong vòng khuyên bằng đá đó. Trong thành có hai ao nước, một ao để giặt giũ, một ao để nước sinh hoạt. Thành đá vững chắc vừa có tác dụng ngay thú dữ, vừa ngăn kẻ thù xâm phạm. Nhìn chúng chông chênh thế nhưng đạn súng kíp không thể xuyên thủng. Chính nhờ có thành đá mà dân làng đã sống yên ổn qua bao thiên tai, địch họa”, cụ Vì Văn Khằm, 80 tuổi cho biết.
Mặc cho rêu phủ...
Làng đá vẫn tồn tại âm thầm...
...như một nàng công chúa lặng lẽ ngủ trong rừng.
Ngày xưa đá còn nhiều hơn nhưng sau người ta lấy bớt xây đập thủy lợi. Đường đi lại trong làng trước bằng đá nhưng giờ được đổ bê tông, rồi đâu đó những ngôi nhà xây gạch, đổ mái mọc lên, không ít bờ đá không còn vết tích. Thế nhưng những hàng rào đá, bờ kè đá còn lại cũng đủ để người ta ngỡ ngàng.
Với một làng đá hiếm như Thạch Khuyên nên chăng cần có sự quan tâm để bảo tồn, phát huy như một điểm du lịch.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét