Lễ hội Pang a nụn ban của người La Ha

(LV) - Lễ hội dâng hoa măng (Pang a nụn ban) của đồng bào dân tộc người La Ha là để tỏ lòng cảm tạ, tri ân thầy lang có công vì sức khỏe cộng đồng, tổng kết khả năng cứu chữa bệnh tật của thầy lang, rồi truyền lại cách thờ cúng tổ tiên cho con cháu

Theo thường lệ, lễ hội dâng hoa măng thường được tổ chức vào dịp đầu năm mới, trước ngày rằm hàng tháng trong ba tháng mùa xuân, khi mà công việc trên nương chưa nhiều, để con cháu, bà con bản dưới mường trên gặp nhau giao lưu văn hóa, văn nghệ. Lễ hội thường có hai phần, đó là phần lễ và phần hội.

Lễ hội tổ chức tại nhà thầy lang

Theo thầy mo Lò Văn Inh đến từ bản Nà Tạy, xã Pi Toong, Mường La (Sơn La) thì lễ hội phải được tổ chức tại nhà thầy lang. Thầy lang là người chủ trì và chuẩn bị các thủ tục, các loại lễ vật cần để làm lễ cúng. Lễ vật cúng thần linh gồm có các lâm thổ sản trong rừng như các loại cây, củ, quả, măng tươi, hoa rừng trang trí cây nêu và các dụng cụ cần thiết khác, nhưng nhất thiết không được thiếu cây móc, cây chuối rừng (để dựng cây nêu cúng giữa nhà), măng đắng, gạo và trứng gà sống...

Bắt đầu vào cúng mời các thần, người phụ lễ thổi pí-sên (sáo cúng) để hòa quyện với lời hát cúng, cho lời hát mau đến với các vị thần che chở cho người La Ha. Cúng xong, thầy lang cho các con nuôi về dâng lễ, cúng mời các vị thần che chở cho người La Ha trường tồn, để có được sức mạnh như: Thần Hổ - Chúa Sơn Lâm thắng mọi dã thú, bảo vệ cuộc sống cho dân bản; Cúng con nhím - thần đất để gây cảm tình, để nó không phá lúa, phải mời về ăn nó sẽ bảo vệ thành quả lao động của mình, sống lâu, vững chắc như tảng đá lớn; Cúng con chim cu gáy - thần của các loài chim hay ăn lúa trên nương để bảo vệ lúa nương cho mình. Cuối cùng là cúng con ma cang cói, để nó không quấy rầy sức khỏe nhân dân.

Sôi động phần hội

Cúng các thần xong, thầy lang biểu diễn các trò mà ông đã chữa khỏi cho “bệnh nhân”. Ông giả làm người bị bướu cổ khi buộc cái bát ăn cơm vào cổ mình. Ông diễn các trò làm người què chân, người ngớ ngẩn, hình ảnh người đi coi nương vung cây sào, hú đuổi lũ chim, sóc cút khỏi nương nhà. Cuối cùng là trò giả làm con khỉ (tô rôốc), ông bò quanh cây móc giữa nhà, vừa bò, vừa kêu chí chóe, mắt đảo nhìn rất nhanh, để tìm hoa, ngô, chuối lộc ở cây móc, lúc thì gãi tai, gãi bụng, lúc thì nhảy nhót, chộp lấy bắp ngô. Một tiếng súng nổ, ông giả lăn đùng ra chết, nhiều tiếng cười vang khen người thiện xạ.

Khi màn độc diễn của thầy lang kết thúc, dân bản vào ngay màn múa “tăng bu”, đạo cụ chỉ là 1 ống tre trổ xuống tấm ván theo nhịp “chát chát”, tay lúc vung ra sau, khi thì 2 tay cầm ống tre nghiêng sang bên trái, nghiêng sang bên phải, múa say sưa, phụ nữ múa mềm dẻo, khỏe khoắn, linh hoạt.

Sau tăng bu, là các điệu múa khăn - dùng các động tác múa khỏe khoắn thể hiện sức khỏe của trai gái trong bản, minh họa bằng các điệu múa tăng gia sản xuất như cày bừa, cầu mưa; các màn múa trống, múa kiếm, thể hiện tinh thần thượng võ, đồng thời kết hợp với chữa trị bách bệnh cho bà con dân bản, xua đuổi các loại thú rừng phá hoại mùa màng. Cuối cùng là điệu múa “A sừng lừng” một điệu múa độc đáo mang nét văn hóa phồn thực.

Ngày nay, lễ hội dâng hoa măng vẫn được đồng bào dân tộc La Ha bảo tồn, lưu truyền và phát triển, tuy còn một số mặt hạn chế, nhưng vẫn thể hiện được những nét phong tục, văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc của người La Ha. Lễ hội còn là dịp để đồng bào có cơ hội giao lưu gặp gỡ và thể hiện tình đoàn kết gắn bó giữa cộng đồng 54 dân tộc anh em trên dải đất hình chữ S.

Minh Phương

 Lễ hội Dâng Hoa Măng của dân tộc La Ha

(LV) - Dâng Hoa Măng của đồng bào dân tộc La Ha là lễ hội để cầu cho mùa màng tươi tốt, cầu sức khoẻ, may mắn cho dân làng đồng thời tỏ lòng cảm tạ, tri ân thần linh, các thầy lang có công vì sức khỏe cộng đồng, cũng như ước muốn về sự phát triển, trường tồn của nòi giống. Đây chính là nét văn hoá phồn thực đặc sắc mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc trong lễ hội Dâng Hoa Măng của người La Ha.

Trong khuôn khổ Ngày hội "Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc”, chiều 19/02/2013 (tức ngày mùng 10 tháng Giêng năm Quý Tỵ) tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam, cộng đồng dân tộc La Ha đến từ Bản Nà Tạy, xã Pi Toong, huyện Muờng La, Sơn La đã tái hiện lại lễ hội Pang A Nịu Ban - Dâng Hoa Măng của dân tộc La Ha.

Lễ hội Dâng Hoa Măng của cộng đồng người La Ha thường được tổ chức vào dịp đầu xuân năm mới. Đây cũng là dịp để con cháu, dân bản gặp nhau, giao lưu văn hóa văn nghệ.

Thầy mo Lò Văn Inh cho biết, theo phong tục của người La Ha, lễ hội Dâng Hoa Măng gồm hai phần: phần lễ và phần hội.

Phần lễ: Thầy mo hát cúng cầu nguyện, phù hộ để chở che mọi người, mọi nhà của dân tộc La Ha. Trong hát cúng có Thầy mo Pí thổi Pí Sên (sáo cúng) để hòa quyện vào hát cúng.

Phần hội: Múa khăn, dùng các động tác múa khỏe khoắn thể hiện sức khỏe của trai gái trong bản. Tiếp đó là phần múa dương vật mang ý nghĩa phồn thực. Các điệu múa được tiếp nối bằng việc tái hiện hoạt động tăng gia, lao động sản xuất và bảo vệ bản làng. Màn múa kết thúc là hội xuân, thể hiện các trò chơi dân gian như ném còn, đánh trống, hát múa...

Lễ hội Dâng Hoa Măng của dân tộc La Ha thể hiện được những nét phong tục, văn hóa, tín ngưỡng độc đáo, đậm đà bản sắc. Không khí lễ hội lành mạnh, vui vẻ, là dịp gặp gỡ, giao lưu, ôn lại truyền thống, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, chữa bệnh... để cùng nhau phát triển.

Một số hình ảnh tại buổi lễ:

Chuẩn bị đồ cúng cho buổi lễ.

Thực hiện nghi thức cúng.

Màn múa khăn.

Màn múa phồn thực độc đáo trong lễ hội.

Múa tăng gia lao động sản xuất.

Tái hiện trò chơi dân gian ném còn.

 

Kim Nương (ảnh Hà Tuấn, Hoài Nam)