(Dân trí)– Với những nét trạm trổ tinh xảo cùng tuổi đời trên 200 năm, ngôi nhà của vị quan hàng Bát phẩm triều Nguyễn được UNESCO công nhận là một trong mười ngôi nhà cổ dân gian đẹp nhất Việt Nam.
Chủ ngôi nhà hiện nay là ông Phạm Ngọc Tùng, 62
tuổi, là đời thứ 7 của dòng họ được sở hữu ngôi nhà này, ngôi nhà đặt
tại thôn Tây Giai, xã Vĩnh Tiến- Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
Ngôi nhà được xây dựng vào năm 1810, do ông tổ
của ông Tùng khi đó đang làm quan hàng Bát phẩm của triều đình nhà
Nguyễn. Ngôi nhà nằm cách thành nhà Hồ- Di sản văn hóa Thế giới khoảng
200m từ cổng phía Tây. Ngôi nhà nằm theo hướng Đông Nam và được xây dựng
theo kiểu nhà lộn thể, chồng rường kẻ bảy kết hợp với họa tiết long,
ly, quy, phượng, tùng, cúc, trúc, mai cùng với đó là các bức hoành phi, 8
câu đối.
Hầu hết mọi khung nhà, cột, chèo, cửa... đều được
làm bằng những loại gỗ quý, gỗ xoan được sử dụng nhiều nhất bởi loại gỗ
này có đặc tính nhẹ, ít mối mọt. Các loại gỗ chịu lực như gỗ táu, sến,
lát... Riêng phần mái được lợp bằng 16.000 viên ngói, loại ngói vảy cá
làm bằng đất nung. Tường hậu xây gạch dày 50cm, các bức tường khác được
trát trên giấy nện vì thế ngôi nhà đặc biệt mát về mùa hè và ấm về mùa
đông.
Ngôi nhà hiện có 29 cột chính, 3 chuồng cửa với 12
cánh có chiều cao khoảng 2,5m. Toàn thể ngôi nhà rộng 9m, dài 21,7m, cao
5m. Ông Phạm Ngọc Tùng cho biết: “Mãi đến những năm khi ông lập gia
đình có con thì ngôi nhà mới có một số chi tiết bị xuống cấp còn trước
đó trải qua bao nhiêu thế hệ cha ông ở ngôi nhà vẫn giữ nguyên được hiện
trạng như ban đầu”.
Cũng theo ông Tùng, ngôi nhà được xây dựng với những tiết tấu, hoa văn cũng như kiến trúc của những thợ người Hoằng Hóa và Hà Nam.
Ngôi nhà bắt đầu xây dựng năm 1810 nhưng phải khá lâu sau mới hoàn
thành bởi sự kỳ công của việc chạm trổ các họa tiết, hoa văn.
Và cũng không ít khách đến trả mua ngôi nhà với giá
rất cao nhưng chủ nhân không bán mà quyết giữ lại ngôi nhà từ đường mà
cha ông để lại. Vào những năm 1959 đến 1973, ngôi nhà được dùng để chứa
quân lương, lạc, bông, vải... của bộ đội.
Năm 2002, chương trình “bảo tồn nhà ở truyền thống
dân gian Việt Nam hợp tác giữa Bộ Văn hóa Thông tin Việt nam và Tổ chức
Hợp tác quốc tế của Nhật Bản, sau khi khảo sát thực địa, các chuyên gia
Việt Nam và Nhật Bản đã chọn ngôi nhà cổ của ông Tùng để trùng tu, tôn
tạo với kinh phí 40.000USD.
Bắt đầu tiến hành trùng tu, tôn tạo vào tháng
9/2002 đến tháng 3/2003 mới hoàn thành dưới sự chỉ đạo của các chuyên
gia của trường Đại học Nữ Chiêu Hòa (Nhật Bản) thực hiện. Sau khi hoàn
thành việc trùng tu tôn tạo, năm 2004, UNESCO chính thức công nhận ngôi
nhà ông Tùng là một trong mười ngôi nhà cổ dân gian đẹp nhất Việt Nam.
“Từ ngày trùng tu, tôn tạo xong, mỗi ngày gia đình
chúng tôi đều đón rất nhiều du khách trong nước và nước ngoài đến tham
quan ngôi nhà. Khách đến đây đều trầm trồ khen tài hoa của các nghệ nhân
thời đó bởi những nét trạm trổ văn hoa. Tôi rất vui và tự hào khi được
thừa hưởng một gia tài vô giá mà cha ông để lại” - ông Tùng vui vẻ cho
biết.
Dưới đây là những hình ảnh độc đáo của ngôi nhà:
Xà, cột được trạm trổ tinh xảo là điểm hấp dẫn, độc đáo nhất của ngôi nhà
Những hoa văn được trạm trổ một cách kỳ công từ ngoài hiên
...Cho đến những cột, chèo phía trong nhà
Khung nhà vẫn giữ được sự vững chắc dù trải qua hàng thế kỷ
Rất nhiều hoa văn nhưng tuyệt nhiên không có sự trùng lặp
Phần phía trên cửa trang trí công phu
Nét cổ kính của ngôi nhà
Năm 2004, UNESCO chính thức công nhận ngôi nhà là một trong mười ngôi nhà cổ đẹp nhất Việt Nam
Toàn cảnh ngôi nhà
Con đường dẫn vào ngôi nhà cổ cũng có những nét cổ kính hiếm có
Nguyễn Thùy
Tận mục ngôi nhà cổ truyền thống đẹp bậc nhất Việt Nam
(Kiến Thức) - Để xây dựng nhà cổ Tây Giai, họ Phạm đã cho mời những thợ giỏi nhất của tỉnh Nam Hà cũ và thợ làng mộc Đạt Tài về thi công...
Nằm cách Thành nhà Hồ chỉ vài trăm mét về phía Tây, nhà cổ Tây Giai được coi là ngôi nhà cổ đẹp và nổi tiếng nhất Thanh Hóa.
Ngôi nhà cổ này được dòng họ Phạm trong làng xây dựng từ năm 1810, ngày nay thuộc quyền sở hữu của ông Phạm Ngọc Tùng, đời thứ 7 trong dòng họ
Theo lời kể của ông Tùng, khi xây dựng ngôi nhà này, cụ Tổ ông làm chức quan hàng Bát phẩm của triều đình nhà Nguyễn đã cho mời những thợ giỏi nhất của tỉnh Nam Hà cũ và thợ làng mộc Đạt Tài (Thanh Hóa) về làm ngôi nhà này
Công trình được khởi công từ cuối năm 1810 và đưa vào sử dụng đầu năm 1811, với kích thước rộng 9,8m, dài 21,5m, cao 5m, gồm 7 gian (3 gian chính ở giữa làm nơi thờ tự và sinh hoạt chung, 4 gian phụ nằm ở hai bên chia thành các phòng có chức năng khác nhau).
Hầu hết khung nhà, cột, chèo, cửa… đều được làm bằng những loại gỗ quý, trong đó gỗ xoan được sử dụng nhiều nhất bởi có đặc tính nhẹ, ít mối mọt. Mỗi họa tiết hoa văn, hình điêu khắc trên các vì kèo đều có ý nghĩa riêng của nó và không trùng lặp mà luôn đối hướng, đối xứng.
Nhà có 3 cửa chính với 12 cánh, có tác dụng điều hòa bằng cách mở rộng để lấy gió mát và ánh sáng hay đóng kín để giữ ấm mùa đông. Qua 2 thế kỷ, các cánh cửa vẫn rất chắc chắn.
Cột nhà được làm bằng những loại gỗ quý, chịu lực như gỗ táu, sến, lát… Chân cột đặt trên đế bằng đá tảng mang dấu tích nhà từ đường của người Việt ở nông thôn.
Vì là nhà từ đường (nhà thờ họ) nên nhà cổ Tây Giai có nhiều đồ thờ cổ hình long, ly, quy, phượng chạm khắc cầu kỳ và các bức hoành phi, câu đối cổ vẫn còn nguyên vẹn. Đặc biệt, ngôi nhà có 8 bức câu đối viết bằng chữ Hán Nôm có in ấn tín của nhà vua.
Hoa văn trang trí trên các kết cấu gỗ của ngôi nhà rất tinh xảo, chủ đề gồm tứ linh là long, ly, quy, phượng và tứ quý gồm tùng, trúc, cúc, mai. Trong nghệ thuật kiến trúc dân gian điều này hàm ý sự hòa hợp giữa đất, trời, sự trường thọ bền vững, cao sang và an lạc.
Các chi tiết trong nhà được liên kết bằng mộng, mẹo, không sử dụng một chiếc đinh nào.
Khi gặp biến cố, có thể dỡ bỏ phần khung và sau đó lại phục dựng như cũ.
Năm 2002, trong chương trình "Bảo tồn nhà ở dân gian truyền thống ở Việt Nam", hợp tác giữa Bộ Văn Hóa - Thông tin Việt Nam và Tổ chức Hợp tác quốc tế của Nhật Bản (JICA), nhà cổ của ông Tùng đã được chọn trùng tu định kỳ
Đến nay, ngôi nhà trải qua một lần trùng tu duy nhất và sau đó được Tổ chức UNESCO công nhận là một trong mười ngôi nhà cổ dân gian truyền thống đẹp nhất Việt Nam.
Quốc Lê
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét