Ở xứ Mường, theo quan niệm của đồng bào, các cô gái khi Lễ thành hôn, đi làm dâu ai cũng được mẹ sắm cho một con dao nhỏ. Con dao này chính là vật trừ “tà ma, tà khí” trên đường rước dâu về nhà chồng.
Tìm hiểu phong tục này, chúng tôi đã gặp các cụ cao niên trong bản làng Mường (Thanh Hóa) và được tận mắt ngắm "Báu vật" này.
Theo cụ Bùi Thị Hán (69 tuổi) ở thôn Nghẹ xã Thành Minh, (Thạch Thành – Thanh Hóa), trước đây khi cụ đi làm dâu đã từng được mẹ căn dặn về tục mang theo dao bên mình. Hiện trong gia đình cụ Hán vẫn còn lưu giữ được một con dao, chuôi bọc bằng sừng hoẵng. Việc giữ lại con dao này vừa mang ý nghĩa tâm linh, đồng thời nó cũng là kỷ vật cho các thế hệ nàng dâu trong nhà.
Cụ Bùi Thị Hán kể chuyện về con dao “trừ tà”. (Ảnh: Minh Phượng)
Dao được cụ Hán cất giữ nơi bàn thờ linh thiêng. (Ảnh: Minh Phượng)
Khi được chúng tôi hỏi chuyện về việc các nàng dâu mới phải mang dao bên mình để “trừ tà", cụ Hán nói: “Dao này được mẹ tôi giữ lâu lắm rồi, không biết nó đã trải qua bao nhiêu thế hệ nàng dâu. Nghe các cụ bảo, vào thời xa xưa, ở một xứ Mường nọ có một đôi trai gái yêu nhau. Họ thề non hẹn biển với nhau, rồi vào một đêm trăng sáng, chàng và nàng ngồi dưới một gốc cây to cùng trò chuyện, tâm sự. Bỗng ở đâu xuất hiện một con trăn to bò ra. Trăn cắn vào cổ chân rồi ngậm cả bàn chân nàng”.
Cụ Hán trầm ngâm một lúc rồi kể tiếp: “Biết trăn đang cắn vào chân mình nhưng cô gái vẫn chịu đựng rồi hỏi chàng trai: “Anh có thật sự thương em không?”. Chàng trai dõng dạc nói: “Anh thương em vô cùng, nếu có chuyện gì xảy ra anh vẫn thương em. Anh sẽ bảo vệ em suốt đời, cho dù có phải trèo lên núi cao hoặc xuống biển lửa”.
Lúc này cô gái mới kêu lên, chàng trai nhìn xuống chân nàng thì thấy có một con trăn to đang ngậm bàn chân, không do dự chàng ta bỏ chạy. Cô gái uất ức và giận dữ lắm, sẵn có con dao nhỏ mang theo, (cán dao được làm bằng sừng hoẵng, có bọc bạc) nàng rút ra và rạch miệng con trăn, rồi đâm chết trăn ngay tại chỗ. Sau đó, nàng chạy về gọi dân làng ra xem. Ai cũng ca ngợi sự dũng cảm, nhanh trí của nàng.
Hôm sau, anh chàng đã từng “thề non hẹn biển” kia đến nhà xem thực hư thế nào. Nhìn qua cửa sổ, chàng thấy người yêu đang ngồi dệt vải trong dáng vẻ dịu hiền. Chàng tiến đến và hỏi: “Em không bị trăn ăn thịt sao?”. Nhìn thấy kẻ phụ bạc, cơn bực tức bùng lên, nàng ném thẳng con thoi vào mặt chàng ta, làm hắn bị mù một mắt.
Từ đó trở về sau, dân gian xứ Mường thường lưu truyền câu chuyện về con dao “trừ tà” này. Ngày nay khi con gái Mường đi làm dâu họ đều được mẹ sắm cho một con dao nhỏ với mục đích phòng thân. Ngoài ý nghĩa phòng thân, con dao ấy còn giúp cô dâu mới tránh được “tà ma” trên đường đi, hoặc tà khí trong nhà chồng.
Cụ Hán nói thêm: “Nguyên tắc mang dao là phải cài vào cạp váy, để cho sừng hoẵng đi trước. Dân tộc Mường còn có câu nói, “sừng hươu dọc đàng, sừng mang dọc lối”. (Nghĩa là sừng hươu mở đường, con sừng hoẵng mở lối)”. Theo cụ Hán con dao này có ba tác dụng chính là, trừ “ma tà”, tự vệ cho bản thân và tiện cho việc vặt. Ngoài việc sắm dao, các bà mẹ còn sắm cho cô dâu một đôi ống kim chỉ màu đen và trắng. Những việc này đối với nàng dâu đều thể hiện cho sự chung thủy.
Hôm đi làm dâu, dao này sẽ được cài trên cạp váy phụ nữ Mường. (Ảnh: Minh Phượng)
Cụ Quách Công Sơn nói thêm về con dao “trừ tà”. (Ảnh: Minh Phượng)
Cụ Quách Công Sơn (75 tuổi) nói: “Tục cưới xin của người Mường từ bao đời nay vẫn vậy. Chiếc dao “trừ tà” là một vật không thể thiếu cho các nàng dâu. Ngày cưới chỉ cần nhìn vào cạp váy là ai cũng nhận ra nàng dâu mới, bởi cán dao sẽ để lộ sừng hoẵng ra ngoài”.
Theo cụ Sơn, hiện ở nhiều nơi, người Mường vẫn còn giữ được phong tục này. Khi cô dâu ra khỏi nhà bắt buộc phải cầm theo một con dao, lưỡi có cắm củ gừng với mục đích là tránh những điều rủi ro trên đường về nhà chồng.
•
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét