Để làm cà pháo muối xổi, không thể thiếu riềng, tỏi, ớt... /// Ảnh: Thanh Ly
Để làm cà pháo muối xổi, không thể thiếu riềng, tỏi, ớt...ẢNH: THANH LY
Tôi về thăm nhà đúng những ngày mưa gió tầm tã. Má xắn tay vào bếp, một lúc sau mâm cơm nóng hổi được đặt trên tấm phản gỗ, đơn giản chỉ trứng chiên, rau lang luộc chấm mắm cà pháo muối xổi
Chỉ cần thấy chén mắm cà là tôi đã không thể chần chừ được nữa. Kể cũng lạ, quả cà dung dị, bình dân mà sao cứ làm người ta quắt quay vì nó. Vị mằn mặn, ngòn ngọt, sừn sựt của cà và cay cay của ớt, riềng, tất cả dường như xóa tan cái lạnh ngày đông.
Quê tôi, nhà ai vườn cũng rộng, ngoài trồng các loại đậu, bắp, mướp, rau... còn tranh thủ vun thêm vài luống cà pháo để đến ngày thu hoạch mang đi bỏ chợ, một phần để cải thiện bữa ăn. Ngày mưa, nhà nào nhà nấy cũng có vài lọ cà muối xổi ở trong nhà. Cà muối xổi là món dễ làm nhưng có thể giúp bữa ăn thêm đậm đà, ngon miệng. So với các loại cải, môn, dưa muối… thì cà pháo muối xổi có cái gì đó riêng lắm.
Riêng đến nỗi nếu ai mới ăn lần đầu có thể cảm thấy ngai ngái khó chịu, nhưng được ăn thường xuyên thì nhớ hoài, bữa ăn nào không có lại cứ thấy thiếu thiếu. Đặc biệt, theo kinh nghiệm dân gian, cà pháo vị ngọt, tính hàn, có tác dụng tán huyết, tiêu viêm, lợi tiểu, chữa nhuận tràng...
Tôi ăn cà pháo muối xổi của má từ lúc còn nhỏ, thuở mũi còn chảy thò lò, như bất kỳ đứa trẻ con nào ở quê. Nhớ nhất những hôm theo đám bạn chăn trâu, cắt cỏ, về nhà đói bụng quá, bới vội chén cơm nguội, gắp vài miếng cà muối, trời ơi ngon đáo để! Lớn lên một tí, có lần giúp má muối cà, bà dặn dò tường tận phương pháp muối cà tuy không cầu kỳ nhưng phải kỹ.
Trước tiên phải chọn những quả cà tròn, đều tăm tắp như những viên cuội mới ít hạt. Tỉ mẩn cắt bỏ cuống, nếu quả cà to thì bổ làm đôi. Sau đó đem ngâm cà vào nước muối pha loãng trong khoảng 20 phút rồi rửa lại bằng nước sôi để nguội. Tiếp tục đem phơi nắng cho cà vừa ỉu, như vậy cà sẽ không bị đắng chát và loại bỏ được nhựa trong cà, sẽ ngon giòn hơn rất nhiều.
Các gia vị đi kèm để biến những quả cà nhỏ thành món muối xổi đúng điệu phải có đủ bộ như tỏi, riềng (hoặc gừng) giã thật nhỏ, ớt cắt lát, giấm, đường, nước mắm đều phải đúng liều lượng và được khuấy đều cho gia vị tan hết. Sau đó, sắp từng lớp cà vào lọ thủy tinh trước khi đổ toàn bộ gia vị sao cho ngập hết cà. Vài giờ sau, cà thấm là có thể ăn được.
Người quê tôi xem cà pháo muối xổi như một loại mắm, hội tụ đủ hương vị mặn, ngọt, chua, cay nên khi ăn không chỉ sử dụng đơn độc mà còn có thể kèm theo “bạn” như rau lang luộc, rau sống kèm chuối chát, khế, dưa leo... sang hơn thì thêm thịt ba chỉ luộc thái mỏng. Cơm nóng xới lên rồi đơm ra từng chén, cứ thế ăn đến no bụng mà dạ vẫn còn thèm thuồng.
Bao năm rồi, dù không còn minh mẫn như trước, nhưng mẻ cà má muối vẫn giữ nguyên được hương vị đặc trưng. Màu tím pha lẫn với màu trắng, quả nào quả nấy căng tròn, trông rất bắt mắt, mới nhìn thôi cũng đã thấy thòm thèm.
Vậy là một mùa đông nữa lại về. Chiều nay, bên mâm cơm đạm bạc, cơn gió lạnh tạt vào chái bếp, thổi qua mái tóc cha bạc phơ, phảng phất theo mùi hăng hắc cà muối từ đôi bàn tay gầy gò của má, chợt nghe lòng rưng rưng…
Phan Thị Thanh Ly