Đi tìm cổ mộ kì bí của người Thái trên vách núi

Xã hội

(Zing) - Sương xuống, gió lùa hơi lạnh cắt da cắt thịt len qua những khe nhà sàn thổi vào tê buốt, lại thêm những câu chuyện của anh Đức về cổ mộ khiến chúng tôi không khỏi “lạnh gáy” nổi da gà.

Vậy nhưng, với sự tò mò, chúng tôi lại càng thêm háo hức mong chờ được tận mắt khám phá bí mật về ngôi mộ cổ của người dân tộc Thái.

Đêm ở bản Pưa Lai, nghe chuyện rùng rợn về cổ mộ

Sáng sớm hôm ấy, sau khi đã tìm hiểu thông tin về những “hang ma” có những ngôi mộ cổ huyền bí hiện vẫn còn tồn tại ở khu vực xã Suối Bàng, Mộc Châu, Sơn La, tôi và anh bạn thân chí cốt cùng làm cái nghiệp “lang thang với cây bút”  đã quyết định cùng nhau đi đến tận nơi để  được tận mắt chứng kiến một trong những thứ cổ xưa mang đậm màu sắc huyền bí vẫn còn tồn tại cho đến tận ngày nay.

Con đường dẫn vào xã Suối Bàng bắt đầu bằng những đoạn đường bê tông đã xuống cấp và biến dạng gần như thành đường rải đá. Càng đi vào sâu, đường càng lên dốc ngày một cao chót vót, các nhà dân sinh sống hai bên đường cũng dần thưa thớt và thay vào là những vực thẳm sâu hun hút không thấy đáy hoặc những vách đá cheo leo thỉnh thoảng lại lăn vài tảng đá to bự xuống đường mà lỡ không may rơi vào ai thì  chắc chắn là “lành ít dữ nhiều”.

Khi đã thấm mệt và người cũng đã tê mỏi vì đổ đèo, leo dốc, chúng tôi mới tới được bảng chỉ dẫn con đường để đi vào còn cách 18km. Tôi và anh bạn đều mừng thầm trong bụng rằng cuối cùng cũng sắp đến nơi rồi. Thế nhưng, niềm vui chưa kịp trọn vẹn đã vụt tắt, con đường duy nhất dẫn vào suối Bàng không những không được rải đá mà còn toàn là đường đất nhão nhoét. Chắc vì có cả ô tô trọng tải lớn đi vào đây nên đường chi chít vệt bánh xe cày sâu hoắm khiến con đường vằn vện những rãnh bùn đọng nước. Đúng là trời không chiều lòng người, hai chúng tôi đành cố nhắm mắt mà đi nhưng vì đường trơn trượt quá nên một người phải xuống đi bộ còn một người về số 1 rồi cố bò qua đoạn đường đầm lầy.

Cố lết được 3km, cả hai chúng tôi đã quá mệt, người và xe đều lấm lem bùn đất đỏ quạch từ đầu đến chân, thành thử dù chưa đến được “hang ma”, chúng tôi trông cũng đã “bẩn như ma” mất rồi. Vào đại một nhà của một phụ nữ dân tộc xin chén nước cho đỡ khát, người này cho biết còn những hơn 5km đường đầm lầy nữa mới hết, thật là một thử thách đáng sợ. Mặc dù nơi này còn cách cổ mộ khá xa, nhưng nhân tiện tôi thử hỏi thăm về “hang ma” huyền bí được nhiều người đồn đại thì bất chợt người phụ nữ này tỏ ra sợ hãi lạ thường nói rằng “úi giời, mấy cái quan tài trên đó đáng sợ lắm, bao nhiêu người phải chết rồi, các chú đi vào đó làm gì”. Thật không ngờ là người này cũng nghe về những ngôi cổ mộ, tôi với anh bạn đưa mắt nhìn nhau cười hì hì để đánh trống lảng rồi cám ơn và tiếp tục đẩy xe, cố thoát khỏi đoạn đường đầy bùn đất.

Quãng đường "tử thần" cuối cùng cũng bị chúng tôi bỏ lại phía sau cùng với biết bao mồ hôi toát ra ướt đẫm lưng áo dù thời tiết đang là mùa đông, lại trên vùng núi cao cực kì rét mướt. Thú thật là sau khi đi qua con đường này, chúng tôi mới bảo nhau rằng, khi trở về Hà Nội dẫu có phải đi trên “con đường đau khổ” khiến báo chí tốn không ít giấy mực thì con đường đó vẫn cứ là đẹp hơn gấp vạn lần so với ở đây.

Thật không may, sau 4 tiếng đi hết đoạn đường xấu, trời đã nhá nhem tối, biết không thể đi tiếp được, chúng tôi xin ngủ nhờ ở nhà anh Đinh Văn Đức, người dân tộc Thái trắng ở bản Pưa Lai, Suối Bàng, Mộc Châu, Sơn La. Anh Đức cùng người vợ tiếp đón chúng tôi rất nhiệt tình, sau khi bày tỏ mục đích của mình đi tìm kiếm những ngôi cổ mộ trên vách đá, anh Đức liền vỗ vai tôi nói: “Hóa ra là các anh đi kiếm mấy chiếc quan tài gỗ kỳ lạ đó à? ở bản Pưa Lai này cũng có, nhưng toàn trên vách núi cheo leo, nếu thích sớm mai tôi sẽ dẫn các anh đi xem, cả bản này chỉ có tôi và vài thanh niên hồi bé đi rừng cùng ông, cha nên biết đường thôi”. Câu nói của anh Đức làm chúng tôi như mở cờ trong bụng, tươi vui hẳn lên sau chuyến hành trình mệt mỏi rã rời.

Bản Pưa Lai nơi có cổ mộ trên hang núi

Cùng nhau nâng những ly rượu ngô thơm phức, trong ánh đèn lờ mờ của thứ ánh sáng yếu điện nơi núi rừng, anh Đức kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện rùng rợn về những ngôi cổ mộ ở đây. Anh Đức kể lại: “Hồi trước có nhiều người đi chặt củi, lên trên núi thấy có quan tài gỗ mới cậy, phá rồi mang về nhà thì bỗng bị phát điên, đêm hôm cứ gầm rú như tiếng hổ gầm, rồi cứ bỏ ăn đến chết mà không ai biết là bệnh gì.”

Rồi cũng chỉ cách đây có vài năm, trong làng có mấy thanh niên nghịch ngợm trèo lên núi, đến nơi có các cổ mộ nghịch ngợm, cả lũ hò nhau mở nắp quan tài thấy nguyên cả bộ xương người. Có đứa láo lếu cầm điều thuốc nhét vào chỗ xương hàm làm trò vui. Thế rồi, mấy đứa đấy sau khi về nhà đứa thì ốm, đứa kêu đau đầu, đứa lên rừng rồi mất tích không ai biết đâu mà tìm được nữa.

Kinh hoàng hơn cả là có người vì tham lam những tấm gỗ Đinh thối quý hiếm có thể chống lại mục rữa từ những quan tài ở cổ mộ mà đã tìm đến để ăn trộm đem đi bán rồi về đang uống rượu ăn mừng thì mắt mũi trợn ngược, máu mồm cứ ồng ộc tuôn ra lênh láng không gì cầm được cho tới khi mất mạng. Những đêm trời mưa phùn, người dân ở đây còn nghe những tiếng rên rỉ, kêu la rợn người phát ra từ những ngọn núi nơi có những cổ mộ. Tất cả những điều đó đã khiến cổ mộ trở thành một chốn kiêng kị của người dân bản Pưa Lai này".

Lúc này sương đã xuống, gió lùa hơi lạnh cắt da cắt thịt len qua những khe nhà sàn thổi vào tê buốt, lại thêm những câu chuyện của anh Đức về cổ mộ khiến chúng tôi không khỏi “lạnh gáy” nổi da gà. Vậy nhưng, với sự tò mò, chúng tôi lại càng thêm háo hức mong chờ được tận mắt khám phá bí mật về ngôi mộ cổ của người dân tộc Thái.

Anh Đức cũng cho biết rằng, mặc dù anh biết những quan tài trên núi từ bé, nhưng cũng đã gần 10 năm rồi, anh chưa dám quay lại, nhưng vì chúng tôi lặn lội từ xa nên sẽ dẫn đường giúp. Anh còn hứa rằng, sau khi đi xong “hang ma” ở Pưa Lai này sẽ dẫn chúng tôi đến nơi có nhiều quan tài nhất nằm ở bản Nà Lồi.

Lên hang cổ mộ ở Pưa Lai

Sáng hôm sau, chúng tôi dậy từ sớm, mỗi người lót dạ mấy bắp ngô luộc rồi lên đường. vì toàn đường lên núi chỉ có thể đi bộ được mà thôi. Lúc vừa bước ra khỏi nhà anh Đức khẽ cười cười bảo “Chuẩn bị tinh thần đi, mệt lắm đấy, gần 10km đường rừng, lại dốc chứ chẳng chơi đâu, sợ các anh đi không quen”.

Đường đi vào hang cổ mộ chính là cánh rừng rậm rạp, um tùm gần nhà anh Đức ở bản Pưa Lai này. Mới đầu, con đường đất dẫn lên hang còn ra hàng ra lối để đi, nhưng càng vào trong càng rậm, hoang vu tạo nên cảm giác vắng vẻ đến rờn rợn. Anh Đức đi đầu liên tục dùng dao phạt các cây rừng để chúng tôi có lối đi.

Đường lên "hang ma" phải vượt qua đoạn đường rừng rậm rạp và dốc cao cheo leo

Đi được chưa đầy 2km, đường quá dốc chúng tôi phải xin nghỉ một lát mới có thể tiếp tục, cả tôi và anh bạn đều thở hồng hộc bằng mồm khi phải đi bộ lên ngọn núi cheo leo này. Lên cao thêm nữa, chúng tôi bắt đầu đến khu vực sương bao phủ dày đặc, khí lạnh thấu xương lan tỏa khắp nơi. Đường đi giờ đã không còn, chỉ có đường do chúng tôi phạt cây tự tạo, khổ nỗi sương dày quá, nên cả ba người phải đi chậm và bám sát vào nhau để tránh bị lạc.

Sau hơn 4 tiếng đồng hồ mệt nhoài vừa đi vừa nghỉ, cuối cùng chúng tôi cũng tìm đến được nơi cất giữ những ngôi mộ cổ mà theo lời đồn là của người Thái cổ. Anh Đức chỉ tay tỏ vẻ ngạc nhiên nói: “Lâu lắm mới trở lên đây, trước đây quan tài đều treo trên các vách đá cơ, giờ có mấy chiếc đã bị mưa, gió làm tụt xuống rồi”.  Trước mắt chúng tôi là những chiếc quan tài được làm bằng những thân gỗ nguyên, được bổ đôi cân đối, khoét lõi và cho xác vào bên trong rồi gác lên các vách đá, có hình dáng gần như một chiếc xuồng độc mộc. Mỗi quan tài đều được khóa chặt bằng một chốt gỗ nối liền hai nửa thân quan tài lại với nhau. Ngoài những quan tài gần chỗ chúng tôi nhất là do đã bị mưa gió làm rơi, còn rất nhiều các quan tài khác ở trên tận gần đỉnh núi cheo leo, nếu không có dụng cụ bảo vệ và là một tay leo núi cừ khôi thì chắc chắn chẳng thể nào mà trèo lên được.

Anh Đinh Văn Đức dẫn tới nơi có những ngôi mộ cổ

Cũng chính điều đó đã làm tôi nảy sinh băn khoăn tại sao cách người Thái cổ lại có thể mang những chiếc quan tài nặng nề này lên tận ngọn núi cao đến gần 1000m rồi bằng công nghệ nào họ đã gác được chúng lên những vách núi dựng đứng nguy hiểm đến như vậy, thật khó có thể dung được. Khẽ tiến tới gần những cổ mộ kì lạ này, tôi bỗng ngửi thấy một mùi thối nồng nặc đến nhức óc, thấy vậy anh Đức cho biết “Đó là mùi của gỗ Đinh thối, gỗ này quý lắm, theo lời ông cha tôi kể lại thì ngày xưa rừng còn nhiều loại gỗ này nên họ hay dùng nó làm quan tài. Mùi thối của gỗ không để cho các loài mối mọt xâm nhập hơn nữa nó còn đuổi một số loài thú dữ khác khi muốn đến tìm cách ăn thây người quá cố. Các thân gỗ bị mối mọt chí ít phải chịu nhiều mưa gió qua vài trăm năm mới mục, nát."

Những chiếc quan tài kỳ lạ được tìm thấy ở hang núi bản Pưa Lai

Còn đang lúi húi chụp lại những bức hình quý giá anh Đức bỗng bảo bọn tôi: “Tiếc quá, mấy chiếc quan tài này bị rơi xuống lâu ngày đã bị mối mọt tàn phá nên xương bên trong quan tài mục vụn nát cả rồi, trước kia vẫn còn nguyên cả bộ cơ. Nhưng không sao, sau khi trở xuống tôi sẽ dẫn các anh đi “hang ma” ở Nà Lồi, dù cách đây hơi xa nhưng nơi đó là hang khổng lồ nhất ở Suối Bàng, quan tài nằm trong hang nên không bị mưa gió tàn phá mấy”.

Tuy không được nhìn thấy những mảnh xương nguyên vẹn trong quan tài, nhưng kì thực việc được tận mắt chứng kiến những ngôi cổ mộ huyền bí cũng đã khiến chúng tôi phấn khởi lắm rồi. Ấy vậy, lời hứa hẹn đi “hang ma” Nà Lồi của anh Đức khiến chúng tôi tò mò quá, nên quyết định sau khi trở lại xuống dưới sẽ nhờ anh dẫn đi nơi có nhiều cổ mộ nhất.

Kinh Vân

Theo Infonet

Khám phá hang cổ mộ ở Nà Lồi và giải mã 'quan tài bay'

(Zing) - Nắp quan tài phải nậy tới 3 lần mới bật ra, tôi nhướn mắt hướng vào bên trong quan tài là vô số những mảnh xương người mà rõ ràng nhất là chiếc xương chân và hộp sọ vẫn còn nguyên vẹn.

Rợn người những mảnh xương trong cổ mộ ở hang Nà Lồi

Sau khi đã tận mắt chứng kiến hang ma ở bản Pưa Lai, chúng tôi theo anh Đinh Văn Đức trở xuống bản và đi vào nhà ông trưởng bản Đinh Văn Thiện. May sao ông Thiện hôm nay cũng rảnh rỗi đang ngồi hút thuốc lào một mình trên nhà sàn.

Khi tôi hỏi về các câu chuyện rùng rợn mà mọi người dân ở đây vẫn rỉ tai nhau về hang cổ mộ liệu có phải là sự thật thì ông Thiện cho hay: “Những chuyện như nhiều người chết, rồi bị bệnh hay bị phát điên vì có ý xâm phạm vào các quan tài trên hang ma tôi cũng đã từng nghe kể nhiều. Tuy nhiên, chứng kiến cụ thể thì chưa bao giờ, có điều cũng không biết là thật hay giả nhưng hầu hết người dân biết về hang ma ở bản này hiện giờ đều không dám có ý phá phách hay nghịch ngợm gì ở đó, họ đều kiêng kị để tránh điều không may.”

Ông Thiện cũng cho biết  ngày xưa đã từng nghe các cụ cao niên ở đây kể về truyền thuyết hang ma ở trên núi rằng những ngôi mộ táng trên các động kia đều là những mộ chứa xương của một bộ tộc ăn thịt người, những bộ xương trong động là xương những người đã bị ăn thịt hoặc có thể là xương của những người có chức sắc trong bộ tộc sau khi chết đã được an táng bằng cách treo lên các vách núi để không ai có thể xâm phạm.

Cũng có một truyền thuyết khác đó là cách đây hàng trăm năm, người Xá và người Thái cùng ở trên mảnh đất Mộc Châu. Do có sự tranh chấp về đất đai họ chọn cách bắn tên để giải quyết. Nếu mũi tên của bên nào bắn cắm vào vách đá nghĩa là thần núi, thần đất thuận cho ở, còn bên nào thua phải đi khỏi mảnh đất này. Họ đã đứng ở núi Cắm tên, xã Mường Sang bây giờ bắn tên về Suối Bàng. Người Xá dùng tên có bịt đồng ở đầu mũi tên nên bắn vào vách đá thì bị nảy ra, còn người Thái lấy sáp ong dính vào đầu mũi tên nên khi bắn vào vách đá, mũi tên đã dính lại. Từ đó, người Thái được ở lại trên mảnh đất này, còn người Xá phải ra đi, giữ đúng lời giao kết là không được sinh sống hay săn bắn, trồng trọt nơi đây nữa. Khi chết, người Xá không dám chôn cất người chết trên đất của người Thái đành đưa vào những thân gỗ to, khoét bỏ ruột để đưa người chết vào trong rồi giấu trên các vách đá cheo leo.

Để đi đến được hang Nà Lồi có những cỗ "quan tài bay" phải leo lên ngọn núi cao dựng đứng

Sau một hồi trò chuyện, ông trưởng bản xin phép phải đi đám cưới ở xã bên nên đành cáo biệt chúng tôi và giao phó trách nhiệm “hoa tiêu” cho anh Đinh Văn Đức để dẫn chúng tôi lên hang Nà Lồi, nơi có vô số những cổ mộ được táng trên các vách núi mà người dân còn gọi là những cỗ “quan tài bay”.

Hang ma Nà Lồi chứa những cỗ quan tài kỳ lạ nằm trên một ngọn núi cao dựng đứng mà mới chỉ nhìn thôi tôi và anh bạn đã lắc đầu lè lưỡi vì biết đây sẽ là một hành trình cực kì gian nan và chẳng kém phần nguy hiểm, không cẩn thận rất dễ trượt chân lăn xuống vực chứ chẳng chơi.

Anh Đức vẫn là người đi đầu, chúng tôi bước theo những bước chân của anh, tay phải bám vào những cây mọc trên sườn núi để làm điểm tựa lấy đà kéo thần người lên. Nhiều đoạn dốc quá chúng tôi phải lấy tay kéo nhau mới vượt qua nổi.

Những quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn, tuy nhiên các quan tài ở hang này lại treo toàn trên những vách núi cao, không thể trèo lên được. Cũng may, có 3 chiếc ở gần, chỉ cần bám lên vệ đã có thể nhìn thấy được. Muốn được tỏ tường xem bên trong quan tài có thật sự còn xương của người chết hay không, chúng tôi liền lấy hương ra thắp làm lễ để tránh làm kinh động dù sao thì “có thờ có thiêng, có kiêng có lành” sau khi đã xong thủ tục, tôi lăm lăm chiếc máy ảnh, còn anh Đức và anh bạn đồng nghiệp hò nhau bật nắp chiếc quan tài vẫn còn nguyên vẹn.

Những cỗ quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn

Xương sọ và xương chân bên trong quan tài

Lần đầu cậy nắp quan tài nhưng không được, vì tấm gỗ quá nặng, phải đến lần thứ 3 chiếc chốt quan tài mới chịu nhúc nhích, rồi theo đà chiếc nắp quan tài được mở ra. Tôi gióng mắt hướng vào trong thì quả thực bên trong quan tài là vô số những mảnh xương người mà rõ ràng nhất là chiếc hộp sọ vẫn còn nguyên vẹn.

Ngoài ra còn có những mảnh sành vỡ, dường như khi chôn người này người ta đã chôn theo một số đồ vật. Cũng giống như quan tài ở Pưa lai, tất thảy những quan tài ở đây đều được làm từ gỗ đinh thối. Quan tài được trang trí những hoa văn họa tiết rất cầu kỳ và hai đầu đều được đục hình đuôi én. Trong lòng quan tài, phần đặt đầu người chết được khoét hình lòng bát. Từ từ đóng chiếc quan tài lại, chúng tôi không ai bảo ai cùng cúi đầu chắp tay vái lạy để tỏ lòng kính trọng với di cốt của người được táng trong quan tài và tìm đường trở xuống.

Lời giải về bí ẩn của cổ mộ trên vách núi

Chuyến đi tìm cổ mộ trên cách vách núi ở Suối Bàng, Mộc Châu, Sơn La thực sự đã mang lại cho chúng tôi những nỗi vui mừng khó tả vì được tận mắt khám phá bí mật bên trong của những cỗ “quan tài bay” gắn với nhiều truyền thuyết rùng rợn. Nhưng thêm vào đó cũng đem đến bao nỗi băn khoăn về lời giải cho bí ẩn của những hang quan tài này.

Một chiếc quan tài có hình thù bên ngoài kỳ lạ

Theo tài liệu phòng Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mộc Châu cung cấp thì những quan tài cổ có thể của một tộc người nguồn gốc Môn- Khmer (Người Xá, người Khơ mú, Xinh mun) chứ không thể của người Thái hoặc người Mường, bởi nếu là tổ tiên, họ đã phải thờ cúng. Thứ hai, những quan tài có tuổi ước vào khoảng 400-500 năm trước, nhìn vào quá trình phong hóa trên quan tài có thể phán đoán có những cái mới chỉ khoảng 200 năm tuổi. Thứ ba, dựa vào phần xương còn lại trong các quan tài có thể khẳng định những người này có thể hình lớn, cao to hơn người ngày nay rất nhiều.

Còn theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường, Viện khảo cổ Việt Nam, một người từng dành nhiều thời gian nghiên cứu về các táng thức của loài người thì những cỗ quan tài trên vách núi đươc dùng theo hình thức “Huyền táng” hay còn gọi là táng treo chính là hình thức táng được dùng trong các hang ma. Táng thức này sử dụng khá phổ biến trên thế giới nhưng ở Việt Nam hiện mới chỉ phát hiện ở Thanh Hóa và Mộc Châu. Đặc biệt, theo tiến sĩ Nguyễn Lân Cường thì dựa theo những gì còn sót lại có thể dự đoán những quan tài này mới chỉ xuất hiện cách đây vài trăm năm bởi xương ở đây còn rất xốp, nếu để lâu nó đã cứng lại. Tuy nhiên, việc lý giải được làm sao người xưa có thể đưa các quan tài này lên vách núi thì vẫn là một bí mật.

Việc đưa những cỗ quan tài lên các vách núi cao cheo leo, dựng đứng vẫn còn là một điều bí ẩn chưa có lời giải

Cũng đã có nhiều giả thuyết được đưa ra như là những người được an táng dạng này thường là những quan lang hoặc những người có chức sắc trong bộ lạc người Xá thời ấy. Khi chết, họ sẽ được khiêng, rước lên các động đá. Và các dân phu cũng sẽ dùng cưa, rìu để hạ những cây gỗ gần đấy để an táng cho các vị này. Song có một vấn đề là hầu như tất cả các mộ thuyền ở đây đều bằng gỗ đinh thối. Vậy nhưng khi chúng tôi tiến hành khảo sát thì hầu như không thấy một dấu hiệu nào thể hiện nơi đây có một gốc đinh thối nào cũng như những dấu tích thể hiện loài cây này đã từng hiện diện tại đây!?

Giả thuyết thứ hai là người Xá đã dùng thuyền chở gỗ đinh thối từ các khu vực khác, tập kết tại khu bến phà Vạn Yên (nay thuộc xã Tân Phong, Phù Yên, Sơn La) rồi lại chuyển tiếp tới bến đò Lồi. Từ đó sẽ được chuyển tới các động hang ma. Tuy nhiên, tất cả vẫn chỉ là phỏng đoán chứ chưa thể khẳng định.

Sau chuyến đi này, chúng tôi phần nào cũng đã tìm ra lời giải cho bản thân về những bí ẩn của những cỗ quan tài trong cổ mộ ở các vách núi đá cheo leo. Để có được câu trả lời căn cẽ, chính xác chắc chắn sẽ phải chờ những nhà sử học, nhà nghiên cứu vào cuộc. Tuy nhiên, trong khi chờ đợi, thiết nghĩ cần có những biện pháp hữu ích để bảo vệ để tránh làm mất đi một thứ hiện vật cổ xưa mang nhiều giá trị lịch sử và khoa học.

Kinh Vân

Theo Infonet