Du khách đi dọc gầm cầu vượt Ngã tư Vọng theo tuyến đường sắt sẽ tìm thấy đầu phố Phương Liệt, rẽ vào đó rồi đi tiếp khoảng 100m về hướng tây thì đến cổng đình.
- Tam quan đình Phương Liệt. Ảnh ©2015 NCCong
Lược sử
Trước kia, làng Phương Liệt thuộc tổng Hoàng Mai, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng. Năm Đồng Khánh thứ 3 (1888) địa bàn làng nằm trong tổng Hoàng Mai, huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Nội. Sau 1954 làng trở thành tiểu khu Phương Liệt, thuộc quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Từ năm 1997 đổi thành phường Phương Liệt, thuộc quận Thanh Xuân.
Đình Phương Liệt là ngôi đình của làng Phương Liệt, còn được gọi là đình Giáp Cửu hoặc theo tên nôm là đình Vọng. Bên trong thờ Cao Sơn đại vương và một vị thành hoàng khác nữa, bài vị đề là Tích Lịch Hỏa Quang tôn thần.
Tương truyền, Cao Sơn tức Nguyễn Hiền và em ruột Nguyễn Sùng (thần Quý Minh) đều là em họ của Sơn Tinh. Đại vương đứng ngôi thứ 2 trong Tam vị Tản Viên sơn thánh và được rất nhiều nơi thờ phụng do có công chống lũ lụt mà Thủy Tinh gây ra (sau khi chậm chân hơn Sơn Tinh trong việc nạp sính lễ cầu hôn nàng Mỵ Nương, công chúa con vua Hùng).
Đình Phương Liệt. Panorama ©2015 NCCong
- Góc gắn biển Di tích đình Phương Liệt. Ảnh ©2015 NCCong
Cuối năm 1944, đình Phương Liệt là một trạm liên lạc, nhận tài liệu tuyên truyền của Mặt trận Việt Minh. Sau ngày Nhật đảo chính Pháp, đây là một trong những cơ sở bí mật chuẩn bị Tổng khởi nghĩa. Ngày 19-8-1945, tại sân đình, tổ Việt Minh đã tổ chức mít tinh, tuyên bố giành chính quyền. Hai nhà tả, hữu mạc lúc đó được sử dụng làm trụ sở làm việc của Ủy ban cách mạng lâm thời.
Trong kháng chiến chống Pháp (1947-1954), đình và chùa Phương Liệt là nơi đi lại, cất giấu vũ khí, tài liệu của các chiến sĩ biệt động thành Hà Nội. Có lần quân Pháp bắt được chiến sĩ biệt động, chúng đã lùa dân chúng ra sân đình uy hiếp và ép buộc nhận mặt, nhưng không ai chỉ điểm khai báo.
Năm 2001, quận Thanh Xuân đã đầu tư kinh phí phục hồi hậu cung đình Phương Liệt vốn bị bom Mỹ đánh sập trong những năm kháng chiến chống Mỹ (1965-1972).
- Sân đình Phương Liệt. Ảnh ©2015 NCCong
Kiến trúc
Theo các bô lão trong làng kể lại, đình Phương Liệt đã được lập từ rất lâu đời. Sau nhiều lần trùng tu, dáng dấp ngay nay của ngôi đình mang rõ các nét của nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn. Trước cửa đình từng có giếng lớn và ao tụ thủy nhưng về sau đáng tiếc rằng đã mất.
Phía ngoài cổng giữa của tam quan là một nghi môn gồm hai trụ biểu lớn đặt sát mặt đường và nhìn về hướng nam sang trụ sở UBND phường Phương Liệt. Dọc trụ biểu và cổng giữa có đắp nổi các câu đối chữ Hán. Dãy nhà dọc tả, hữu mạc xây 3 gian, đầu hồi được che mát nhờ tán lá của các cây muỗm cổ thụ trồng ngay sau hai cổng bên.
Đại đình nằm ở cuối sân, gồm tiền đường 5 gian, cửa gỗ ván bức bàn, xây bít đốc, kết cấu theo kiểu thượng giá chiêng chồng rường, hạ kẻ bẩy trên mặt bằng 4 hàng chân. Tiền đường kết nối với hậu cung theo hình “chữ Đinh”; xung quanh còn có một đài liệt sĩ, hệ thống sân, vườn và khu phụ.
Cổng đình Phương Liệt. Panorama ©2015 NCCong
- Cổng chùa Phương Liệt. Ảnh ©2015 NCCong
Lưu ý
Trong đại đình, các mảng cốn, kẻ đều có chạm khắc đơn giản với những đề tài tứ linh và hoa văn lá lật. Cửa võng được chạm trổ và sơn son thếp vàng lộng lẫy. Ngoài ra, đình còn lưu giữ được nhiều cổ vật là đồ tế khí như đỉnh đồng, cây nến, bát hương v.v..
Cùng với miếu và chùa Linh Quang Tự, đình làng Phương Liệt đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia vào ngày 18-1-1993. Nhân dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội (1010-2010) đình đã được UBND thành phố Hà Nội gắn biển Di tích cách mạng - kháng chiến.
Di tích lân cận
- Chùa Hoàng Mai: ngõ 129 Trương Định, phường Tương Mai.
- Chùa Hưng Ký: ngõ Chùa Hưng Ký, phường Minh Khai.
- Chùa Linh Quang: ngõ 377 Giải Phóng, phường Phương Liệt.
- Đình Định Công Hạ: cuối phố Định Công, phường Định Công.
Bản đồ trực tuyến
Đông Tỉnh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét