Dinh Thượng Thơ Sài Gòn qua nhiều góc ảnh

TTO - Tồn tại hơn 120 năm, Dinh Thượng Thơ là một trong những công trình kiến trúc đáng chiêm ngưỡng của TP.HCM.

Dinh Thượng Thơ thời Pháp thuộc - Ảnh tư liệu

Dinh Thượng Thơ nay là trụ sở của 2 sở thuộc TP.HCM - Ảnh: Tự Trung

Xin nhắc lại về giá trị lịch sử của tòa nhà này: Ngay sau khi chiếm được ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ, thực dân Pháp đã lên kế hoạch chiếm đóng lâu dài trên đất nước ta.

Năm 1861, họ dựng một ngôi nhà gỗ dùng làm dinh thống đốc Nam Kỳ trên phần đất nay là Trường Trần Đại Nghĩa. Năm 1864, họ thành lập Nha nội vụ (báo chí và dân chúng ngày xưa thường gọi là dinh Lại bộ thượng thơ).

Nhiệm vụ của nha này là:

1- tòa án bản xứ

2- học chánh (bao gồm thầy giáo, thông ngôn, nhà báo)

3- tài chánh sự vụ như bưu chánh, công sản, trước bạ, địa chính, điện tín, thương cảng

4- sở công chánh (cầu đường, xây dựng...)

5- thương nghiệp, nông nghiệp và công nghiệp

6- cảnh sát, trại giam, nhà thương

7- điều khiển các nhân viên phụ trách hành chánh các tỉnh (theo Petrus Ký - Nỗi oan thế kỷ, Nguyễn Đình Đầu chủ biên, trang 65).

Tòa nhà cũng là tòa soạn tờ báo quốc ngữ đầu tiên của chúng ta - tờ Gia Định Báo.

Tòa nhà Nha nội vụ năm 1864 được thống đốc Nam Kỳ chỉ định ở "góc đường Catinat và quảng trường Đồng hồ, mặt tiền hướng về đường phố" (Sài Gòn từ khi thành lập đến giữa thế kỷ 19, NXB TP.HCM, trang 78) và cùng năm này được đấu thầu xây dựng.

Hình như nhà xây xong khi Pháp đã chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ, đến nay đã khoảng 150 năm (không phải gần 130 năm như thông tin lâu nay).

Tòa nhà Dinh Thượng Thơ được xây dựng theo kiến trúc của Pháp, đến nay đã hơn 120 năm tuổi - Ảnh: HỮU KHOA

Hiện nay, Dinh Thượng Thơ trở thành tòa nhà trụ sở Sở Thông tin Truyền thông và Sở Công Thương, ngụ tại số 59-61 đường Lý Tự Trọng.

Sau khi thông tin tòa nhà dinh Thượng Thơ không nằm trong danh mục kiểm kê di tích của ngành văn hóa thành phố được vị giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc TP.HCM đưa ra tại cuộc họp hôm 2-5, câu chuyện bảo tồn dinh Thượng Thơ lại được người dân mà đặc biệt là giới kiến trúc tại thành phố quan tâm.

Anh Diệp Bảo Tân - kiến trúc sư sống cạnh Dinh Thượng Thơ cho biết: "Dinh Thượng Thơ là công trình kiến trúc cổ, là một nét văn hóa của người Sài Gòn từ bao đời nay cho nên chúng ta phải cố gắng giữ gìn và bảo tồn như bảo tồn văn hóa. Vì văn hóa là thứ mà một khi đã mất đi, sẽ không bao giờ lấy lại được".

Mặc dù đã xây dựng hơn 120 năm qua nhưng đến nay tòa nhà vẫn giữ được vóc dáng vững chắc - Ảnh: HỮU KHOA

Chiếc cổng sắt được thiết kế tinh xảo và lối vào lát đá xanh - Ảnh: HỮU KHOA

Tòa nhà Dinh Thượng Thơ hướng ra mặt đường Đồng Khởi, Q.1 - Ảnh: HỮU KHOA

Mặc cho sự phát triển của thành phố, tòa nhà Dinh Thượng Thơ vẫn mang một nét đẹp cổ xưa - Ảnh: HỮU KHOA

Rất nhiều cửa sổ có mái hình vòm đón ánh sáng và gió - Ảnh: HỮU KHOA

Cầu thang được làm bằng gỗ tồn tại đến ngày nay - Ảnh: HỮU KHOA

Cổng ra vào tòa nhà có dạng mái hình vòm - Ảnh: HỮU KHOA

Cầu thang gỗ dẫn lên tầng hai của tòa nhà vẫn còn chắc chắn - Ảnh: HỮU KHOA

Hiện tại tòa nhà được dùng làm trụ sở Sở Thông tin Truyền thông và Sở Công Thương TP.HCM - Ảnh: HỮU KHOA

Từ trên cao nhìn xuống tòa nhà được thiết kế như hình chữ C - Ảnh: HỮU KHOA

Trong tập sách khảo cứu "Sài Gòn không phải ngày hôm qua" Tòa nhà Dinh Thượng Thơ nằm trong Phân khu 2 (Khu Trung tâm văn hóa - lịch sử) - Ảnh: HỮU KHOA

Sự phát triển của thành phố khiến nhiều tòa nhà cổ, trong đó có tòa nhà Dinh Thượng Thơ có thể biến mất - Ảnh: HỮU KHOA

Ô thông gió cùng với mái ngói đỏ tồn tại hơn 120 năm của tòa nhà - Ảnh: HỮU KHOA

Tầng hai được thiết kế nhiều ô cửa nằm san sát nhau giúp ngôi nhà luôn mát mẻ trong mùa hè - Ảnh: HỮU KHOA

Ảnh hiếm về Dinh Thượng Thơ 130 tuổi có nguy cơ bị đập bỏ ở Sài Gòn

Dinh Thượng Thơ do người Pháp xây vào năm 1860 là một công trình kiến trúc cổ, hiện nằm ở số 59-61, đường Lý Tự Trọng, quận 1.

Toà nhà có kiến trúc thuộc địa kiểu Pháp được xây dựng vào năm 1860. Trước đây, nơi này là Nha giám đốc Nội vụ có vai trò điều hành trực tiếp về các vấn đề dân sự, tư pháp và tài chính của thuộc địa. Người dân còn gọi nơi này là Dinh Thượng Thơ. Về mặt chính quyền lúc bấy giờ, toà nhà có vai trò quan trọng chỉ sau Dinh Norodom (phiên bản trước của Dinh Thống Nhất ngày nay).

Ảnh này được chụp những năm 20 của thế kỷ trước, tại góc đường Tự Do - Gia Long, nay là Đồng Khởi - Lý Tự Trọng.

Trong hình là mặt trước của Dinh nhìn từ góc đường Catinat - De Lagrandière đầu thế kỷ XX.

Công trình gồm một dãy nhà chính giữa xoay ra đường Lý Tự Trọng, nối với hai dãy nhà hai bên tạo thành hình chữ U ôm lấy khoảng sân ở giữa. Bên trong có bốn cầu thang gỗ dẫn lên tầng trên, nằm gần cổng ra vào và hai góc của tòa nhà.

Hình ảnh cổng Dinh được in trên bưu thiếp của Pháp.

Ngã tư Tự Do - Gia Long được in trên một tấm bưu thiếp và toà Dinh Thượng thơ nằm ở bên phải.

Ảnh chụp phía trước Dinh năm 1885, khi đó xe ngựa là phương tiện đi lại phổ biến.

Dinh Thượng thơ Nội vụ, trước 1975 là trụ sở Bộ Kinh Tế, hiện tại là trụ sở Sở Thông Tin và Truyền thông.

Theo phương án thiết kế, nâng cấp trụ sở HĐND - UBND TP HCM đang được lấy ý kiến người dân và chuyên gia, các tòa nhà phía sau đang là trụ sở Sở Giao thông Vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Thông tin và Truyền thông... (quay mặt ra đường Lý Tự Trọng) sẽ được xây mới cao hơn, kết nối với toà nhà UBND hiện hữu để trở thành trung tâm hành chính mới.

Như vậy, toà nhà số 59-61 Lý Tự Trọng (Sở Thông tin và Truyền thông) - công trình được được đánh giá có lịch sử lâu đời thứ hai của vùng đất Sài Gòn (chỉ sau căn nhà của Giám mục Bá Đa Lộc xây năm 1790 trong khuôn viên Tòa Tổng giám mục Sài Gòn) có nguy cơ bị đập bỏ.

Ảnh tư liệu.

Di Vỹ