Thứ Hai, 19 tháng 3, 2012

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá

(VTC News) - Người thợ phải dựng giàn giáo, rồi mất cả tháng trời ngửa cổ mài dũa, đục khắc, hít bụi mới có thể hoàn thiện được một tấm bia cỡ nhỏ.

Những ngày đầu năm người tứ phương nườm nượp đi lễ Đền Cao trên đỉnh An Phụ (Kinh Môn, Hải Dương). Đứng trên đỉnh An Phụ, nhìn về phía Đông Bắc, dãy Dương Nham trồi lên giữa vùng đồng trũng mênh mang sóng nước. Dòng Kinh Thầy uốn lượn quanh co sát chân núi khiến cảnh vật càng thêm hữu tình.

Ông thủ từ Đền Cao chỉ tay về dãy Dương Nham bảo, trong lòng dãy núi ấy có một động đá khắc hàng chục tấm bia đã mấy trăm năm tuổi. Hang núi kỳ lạ ít ai biết đến ấy đã thôi thúc tôi đến tìm hiểu.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Động Kính Chủ. 

Làng Kính Chủ (xã Phạm Mệnh) có nghề làm đá, tạc bia. Mới đầu năm, tiếng máy xẻ, mài đá rền rĩ, chát chúa. Nhưng khu vực hang động thì hoàn toàn yên tĩnh, trầm mặc.

Chỉ có vài cô cậu thanh niên tụ họp rủ nhau trèo lên đỉnh núi xem bàn cờ tiên, là một tảng đá phẳng. Truyền thuyết kể rằng, cảnh đẹp nơi đây hơn cả tiên giới, nên các vị tiên thường xuống đây thăm thú, chơi cờ.

Anh Nguyễn Văn Anh – cán bộ quản lý di tích động Kính Chủ nhiệt tình dẫn tôi vào động để chiêm ngưỡng những văn bia cổ, thứ mà mấy cô cậu thanh niên kia không thấy lý thú gì.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Bia tạc khắp nơi trong động. 

Chuyện biến động thành chùa thì nhiều nơi có, nhưng tôi thực sự choáng ngợp trước vẻ đẹp của động Kính Chủ. Đứng ở cửa động nhìn về phía Nam, thấy xóm làng trù phú, cảnh đẹp như tranh vẽ.

Bên trong hang, nhũ đá thả xuống lủng liểng những hình thù đẹp mắt. Theo lời truyền của các cụ trong làng, trong hang còn có đường “lên trời” thông lên đỉnh núi và một đường “xuống âm phủ”, nghe nói ra tận sông Kinh Thầy. Đường lên trời thì không trèo được, đường xuống âm phủ thì mùa này ngập nước. Người xưa xếp động Kính Chủ vào hàng “Nam thiên đệ lục động” (một trong 6 động tuyệt đẹp của nước Nam) cũng không phải quá ngoa ngoắt.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Bia nhỏ cạnh bia lớn. 

Chẳng thế mà, suốt gần ngàn năm qua, hang động tuyệt đẹp này đã níu chân không biết bao nhiêu tao nhân mặc khách, để rồi những bài thơ, những áng văn tuyệt bút đã lặn vào vách đá.

Anh Nguyễn Văn Anh bắt đầu từ phía bên trái của động, lần lượt đếm từng tấm bia. Có tổng số 40 tấm bia được khắc vào lòng động.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Tấm bia đá khổng lồ. 

Có tấm bia to bằng manh chiếu, 2-3 mét vuông, khắc hàng ngàn chữ, song có tấm bia bằng cuốn sách, lại có tấm chỉ to bằng bao thuốc lá, khắc được vài chữ. Có tấm bia nằm ngay sát chân động, có tấm nằm tận trên mái động. Có tấm chữ còn sắc nét, có tấm đã nhạt nhòa mờ ảo bởi thời gian phong hóa.

Mái động có chỗ cao đến cả chục mét. Để khắc được tấm bia vào mái động, với phương tiện hoàn toàn thủ công, thì người xưa phải vất vả lắm. Người thợ phải dựng giàn giáo, rồi mất cả tháng trời ngửa cổ mài dũa, đục khắc, hít bụi mới có thể hoàn thiện được một tấm bia cỡ nhỏ.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Bia bé xíu. 

Ngay phía ngoài động là một tấm bia rất lớn, có lẽ đến 3 mét vuông. Mặc dù khắc trực tiếp vào vách đá, song hình dáng giống với bia bình thường ở các đình chùa. Trán bia chạm khắc lưỡng long chầu mặt nguyệt, riềm bia được trang trí các họa tiết tinh xảo.

Tấm bia này đề bài thơ của Phạm Sư Mạnh. Ngày 5-9-1368, Nhập nội hữu nạo ngôn Phạm Sư Mạnh, nhân đi duyệt binh các lộ Đông Bắc, qua dãy núi quê nhà, thấy cảnh đẹp níu lòng đã xúc động viết thành thơ đề trước cửa động.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Tấm bia có rùa cõng khắc bài thơ của Phạm Sư Mạnh. 

Người thợ tài hoa của làng đã đục núi thành bia, rồi khắc trung thành nét chữ của ông, để rồi đến nay, chúng ta đọc lại thấy bồi hồi với vẻ đẹp nước non, với chiến thắng oanh liệt trước quân Nguyên Mông.

Anh Nguyễn Văn Anh bảo, hiện anh đang cố công học chữ Hán, để mỗi khi du khách nhờ vả, còn dịch được những dòng văn bia. Dù chưa học được mấy chữ, nhưng anh đọc vanh vách bài thơ của vị tướng Phạm Sư Mạnh: “Hành quân qua núi nhà/ Ngẩng đầu nhìn muôn dặm/ Chim bằng phía Nam xa/ Vầng dương Đông trước núi/ An Phụ như chạm trời/ Tượng Đầu cao ngàn dặm/ Tử tiêu mây lớp lớp/ Nhân hỏi tiên An Kỳ/ Cuồn cuộn sóng Bạch Đằng/ Tưởng như thuyền Ngô Vương/ Nhớ xưa vua Trùng Hưng/ Tài chuyển xoay trời đất/ Cửa biển ngàn chiến thuyền/ Hiệp môn vạn cờ chiến/ Trở tay định thái bình/ Ngân hà rửa tanh hôi/ Đến nay dân bốn biển/ Nhớ mãi năm bắt thù”.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Tấm bia chỉ có vài chữ. 

Phía vách động còn có 4 chữ “Vân Thạch thư thất” (nhà sách Vân Thạch) và 4 chữ nhỏ “Phạm Sư Mạnh thư” (Phạm Sư Mạnh viết). Theo nhà khảo cổ Tăng Bá Hoành, nguyên Giám đốc Bảo tàng Hải Dương, điều này chứng tỏ rằng, hang động là nơi đọc sách của Phạm Sư Mạnh, người một đời thao thức vì sự nghiệp quốc gia.

Rồi hơn một thế kỷ sau, mùa xuân năm Hồng Đức (1487), phò mã cùng vua Lê Thánh Tông đã đến thăm động Kính Chủ. Ngài đã xúc động làm bài thơ, rồi sai thợ đục bia khắc thơ tận trên mái động, lấy bút danh là Nam Thiên Động Chủ.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Bia khắc trên mái đá của vua Lê Thánh Tông. 

Đến thể kỷ 16, xuất hiện liên tiếp 7 văn bia của nhà Mạc, từ Mạc Đăng Dung đến Mạc Hậu Hợp. Rồi các thế kỷ sau đó, liên tiếp có văn bia đề thơ, văn của các thi sĩ, tướng quân, các bậc đế vương.

Thậm chí, đến tận thế kỷ 20, vào năm 1935, thi sĩ Trần Quốc Trinh đã khắc bài thơ của mình lên vách động bằng chữ quốc ngữ. Những vần thơ chứa chan tình cảm hoài cổ và như oán trách con người đương đại: “Kính Chủ đây rồi hỏi chủ đâu?/ Chùa trong thăm thẳm tận hang sâu/ Tiếng đàn ai trước còn như vọng/ Nét bút đề bia chửa nhạt màu/ Non nước chứa chan lòng tưởng tượng/ Cỏ hoa ngơ ngác mặt công hầu/ Mấy phen dâu bể người kim cổ/ Cảnh vật bền nguyên, dạ khác nhau”.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá

Bài thơ cuối cùng khắc trên bia của một thi sĩ dù vô danh trong lịch sử, song phải công nhận đó là bài thơ hay, mang tình cảm tha thiết với non sông, đất nước. Từ đó đến nay, các tao nhân mặc khách đến đây cũng xúc cảm đề thơ, nhưng chưa ai được thợ trong làng khắc vào vách đá.

Đi hết một vòng hang, chiêm ngưỡng từng tấm bia, tôi chợt sững người trước một tấm bia vừa được đục ngay mặt ngoài, vách phải của động. Thật đau lòng, khi tấm bia đó không phải đề thơ, hay tuyệt bút bày tỏ nỗi lòng với thế sự, ca ngợi cảnh đẹp non sông đất nước, mà khắc tên cá nhân và doanh nghiệp công đức cho chùa! Đau lòng hơn nữa là tấm bia với vết khắc còn mới ấy lại xẻo mất một góc của tấm bia cũ.

Kỳ lạ hang động có 40 bia đá cổ khắc vào vách đá
Tấm bia phản cảm vừa được khắc vào vách động. 

Việc công đức cho chùa là điều đáng trân trọng, nhưng đề tên tuổi, địa chỉ cùng chút tiền ấy lên vách núi, cạnh những tấm bia ghi bút tích của danh nhân đất nước, thậm chí đè lên cả văn bia cổ, thì thật thiếu văn hóa.

Tôi cảm thấy khó chịu với tấm bia mới tinh khắc vào vách núi đó, còn anh Nguyễn Văn Anh thì cứ luống ca luống cuống. Bản thân anh là cán bộ quản lý di tích, nhưng anh cũng không biết người ta vác máy vào động đục núi làm tấm bia thiếu ý thức kia từ lúc nào.

Động Kính Chủ này đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ ngay đợt đầu (28-4-1962), nên không phải ai cũng có thể đục đẽo vách động tùy ý.
 Từ cảnh quan tự nhiên, động Kính Chủ được tạo thành chùa trong động. Chùa không chỉ thờ Phật mà còn thờ Minh Không thiền sư, Lý Thần Tông, Huyền Quang tôn giả. Ngoài bia đá khắc vào vách động, còn có nhiều tượng tạc bằng đá, mô tả những sự kiện điển hình trong kinh Phật.

Diễm Nguyệt


Khám phá Nam thiên đệ lục động
.
TTO - Nam thiên đệ lục động (động thứ sáu trời Nam) là danh xưng do vua Lê Thánh Tông (1446 - 1497) phong tặng động Kính Chủ thuộc thôn Dương Nham, xã Phạm Mệnh, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.
Đến đây, du khách sẽ được khám phá những mê cung động bằng đá có niên đại hàng ngàn năm, đồng thời thưởng ngoạn vẻ đẹp sơn thủy hữu tình của “sông Kinh Thầy, núi Thạch Môn” huyền thoại.

Vác balô trên vai, tôi tìm về động Kính Chủ. Đứng từ đỉnh núi An Phụ thấy dãy núi Thạch Môn (còn gọi là núi Dương Nham) như con rồng khổng lồ nằm bên vựa lúa mênh mông, vàng óng. Phía bắc dãy Thạch Môn là dòng sông Kinh Thầy cong cong, lượn sát chân núi, tạo thành thế sơn thủy hữu tình và trục giao thông thuận tiện.
Nhìn sang phía tây nam là làng quê Kính Chủ thanh bình, nơi chôn rau cắt rốn của những người thợ đá xứ Đông. Có cảm tưởng nếu đứng từ trên không trung thu vào tầm mắt thì cả núi non, sông nước và làng mạc Kính Chủ chẳng khác một bức tranh cẩm tú tráng lệ. Thật đúng với những điều người Kinh Môn vẫn ca tụng:
“Kề sông ngọn núi đứng chơi vơi,
Chùa ẩn lùm xanh, động khuất vời.
Lối đá điểm hoa không vết tục,
Nghe bầy chim hót, phủi rêu ngồi”

Theo ghi chép của người Kinh Môn, vào thời kỳ kháng chiến chống quân Nguyên - Mông, vua Trần Nhân Tông đã đóng quân trên núi, ngăn chặn mũi tiến công đường thủy của giặc. Sườn núi phía nam có một động lớn gọi là động Kính Chủ, trong động có cảnh đẹp, rộng rãi, không khí thoáng mát, được nhà vua phong là Nam thiên đệ lục động. 
Năm 1950, giặc Pháp tràn về Kinh Chủ đóng quân trong động và phá hoại nhiều di vật quý. Đến năm 1967 giặc Mỹ tiếp tục ném bom trước cửa động, phá hủy những công trình kiến trúc và cây cảnh nơi đây. Rất may sau ngày đất nước thống nhất, động Kính Chủ đã được tu tạo lại và vẫn giữ được những di sản văn bia, dấu tích về người tiền sử quý giá đến ngày nay. 
Trời về trưa hửng nắng, tiếng ve sầu tấu lên những bản nhạc hè inh ỏi… làm khu di tích động Kính Chủ thêm nguyên sơ, xao động. Men theo những bậc đá chênh chếch lượn quanh sườn núi Thạch Môn là có thể đến cửa động chính.
Động này có độ cao 20m so với mặt đất, không khí quang đãng và mát mẻ. Trong động có các ban thờ thờ Phật, vua Lý Thần Tông, Huyền Quang tôn giả và nhiều bức tượng đá mô tả những sự kiện điển hình trong kinh Phật. Đáng chú ý là 53 văn bia, được tạc khắc ngay trên các vách núi đá. Theo người dân xã Dương Nham, đó là bút tích đã tồn tại hơn bảy thế kỷ ghi lại cảm xúc, suy nghĩ của các bậc vua, chúa, quan lại từng đến thăm động.
Cách động Kính Chủ không xa, trên độ cao khoảng 70m so với mặt đất là khu Động Tiên, trong động cũng lưu giữ tấm bia quý giá có niên đại năm 1630. Từ động này, trèo qua một bãi đá lởm chởm ta sẽ lên đến đỉnh núi Thạch Môn, nơi vẫn còn hai lô cốt của thực dân Pháp đã đóng quân năm 1950. Trên đỉnh núi Thạch Môn có thể phóng tầm mắt nhìn xuống những hang Luồn, hang Trâu, làng mạc Kính Chủ, sông Kinh Thầy...
Rẽ trái chân núi Thạch Môn là động Mẫu, nơi có những phiến đá phủ rêu xanh kỳ lạ và có hai lỗ thủng giữa núi, hội tụ những chùm ánh sáng tạo nên những thác nắng tuyệt đẹp tựa như “cổng trời” ở hang Cắc Cớ (chùa Thầy, Quốc Oai, Hà Nội).
Đối diện với động Mẫu là hang Vang mà người dân vẫn gọi đây là hang nước vì mùa mưa nước chảy từ các mạch trên núi xuống, cung cấp nước sinh hoạt cho nhân dân trong vùng, nhưng mùa khô lại là một hang động tuyệt đẹp có thể đi sâu vào lòng núi tới 30m.



Cũng tại đây, đi men theo lòng núi có thể bắt gặp vô số nhũ đá kỳ vĩ như hình con voi, hình rùa vàng, những khối đá xanh lấp lánh như kim cương và cuốc bộ dưới dòng nước chảy từ khe núi trong veo và mát lạnh… Cảm giác như bước vào một thế giới tiên cảnh.
3 giờ lang thang, khám phá những hang, ngách của động, tưởng như lạc trong một “mê cung” động, hết động này đến động kia mà cái nào cũng đẹp và mát mẻ.
Nếu là lữ khách thích khám phá, tìm tòi cảm giác mạnh thì một chuyến tham quan động Kính Chủ chắn chắn sẽ là một trải nghiệm thú vị.
Cửa hang động Kính Chủ
Những hình thù kỳ lạ bằng đá, thạch nhũ trong động Kính Chủ
Văn bia trong động
Đường lên đỉnh Thạch Môn
Sông Kinh Thầy uốn lượn quanh núi
Du khách khám phá hang Kim Cương
Một góc yên bình trong khu di tích động Kính Chủ
Bài, ảnh: TIẾN THÀNH
tuoitre.vn

Về Hải Dương thăm Động Kính Chủ


Trong lòng dãy núi Dương Nham (Kinh Môn, Hải Dương) có một động đá khắc hàng chục tấm bia đã mấy trăm năm tuổi là động Kính Chủ
Động Kính Chủ hay còn gọi là động Dương Nhan, thuộc làng Dương Nham, Xã An Sinh, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Kính Chủ được xếp vào hàng Nam thiên đệ lục động (động thứ 6 của trời Nam).
Khu di tích ngoài Động Kính Chủ (lớn nhất) là hàng loạt những hang động đã đi vào lịch sử địa phương như Hang Vang, Hang Mũ Nước (Hang Ma), Hang Trâu, Hang Luồn, Động Cô Tiên, …

Động Kính Chủ nhìn về phía nam của núi Dương Nham – nơi có cánh đồng trù phú với những làng xóm đẹp như tranh. Động có nền ở độ cao trên 20m so với triền ruộng ở chân núi, ánh sáng tốt, thoáng về mùa hè, ấm áp về mùa đông, nơi cư trú thuận lợi cho người tiền sử. Trong động là chùa Kính Chủ thờ Phật, Minh Không thiền sư, Lý Thần Tông, Huyền Quang và nhiều tượng trong kinh Phật tạc bằng đá.  Động Kính Chủ sớm được con người tôn tạo, bảo vệ và cùng với những cảnh quan của dãy Dương Nhan trở thành một thắng cảnh ở cửa ngõ miền Đông Bắc đất nước, liền kề miền châu thổ sông Hồng.  Danh nhân nhiều thời đại đã đến đây. Nhiều vua, chúa , sư sãi, quan lại cũng đến thăm động và đều cảm xúc trước cảnh kỳ vĩ và tươi đẹp của núi sông, để lại dòng suy nghĩ riêng tư, biểu hiện niềm ưu ái với đất nước và thời cuộc. Những cảm xúc đó đã được những người thợ đá ở đây ghi lại trên 40 tấm bia trên vách động.
Năm 1950, giặc Pháp tràn về Kính Chủ, đóng quân trong động, phá hoại nhiều di vật quí. Đến năm 1967, giặc Mỹ ném bom trước cửa động, phá huỷ hoàn toàn những công trình kiến trúc và cây cảnh. Thêm vào đấy là tệ khai thác đá bừa bãi. Tuy vậy, động Kính Chủ vẫn là một cảnh đẹp, một bảo tàng nhỏ lưu giữ các văn bia và các tác phẩm điêu khắc của thợ đá ở đây đã 7 thế kỷ qua. Đây là một di sản không phải hang động nào cũng có.
2013-10-10_122356.jpg
  Sau ngày đất nước được thống nhất, đặc biệt là những năm gần đây đời sống, dân trí được nâng lên, động Kính Chủ được tu tạo lại . Tình trạng khai thác đá bừa bãi ở đây đã được ngăn chặn để bảo tồn vĩnh viễn khu di tích lịch sử- văn hóa quốc gia này.
Ngoài một số hang động lớn như Động Kính Chủ (lớn nhất), Hang Vang, Hang Mũ Nước (Hang Ma), Hang Trâu, Hang Luồn, Động Cô Tiên…có bàn tay tôn tạo của con người, nếu đi vòng quanh quả núi sẽ có rất nhiều hang  kiểu hàm ếch với cảnh đẹp tự nhiên kỳ ảo. Trên quả núi có rất nhiều cây hoang dại sống và các dây leo quấn quýt như giữ cho quả núi một màu xanh vĩnh cửu. Ở sân chân núi có rất nhiều cây xanh được trồng để giữ bong mát cho di tích, có nhiều cây được trồng cách đây hơn 50 năm như cây bàng, cây sung ở cửa Động Kính Chủ.
Động Kính Chủ là một thắng cảnh ngoạn mục, một bảo tàng nhỏ lưu giữ các văn bia và tác phẩm điêu khắc của thợ đá 7 thế kỷ qua. Đây là một di sản không phải hang động nào cũng có, nhiều hang động kỳ ảo tập trung ở một quả núi.

Bảo Anh (TTVN)
Tổng hợp

Khám phá “Nam Thiên đệ lục động”
BÀI, ẢNH: LỆ THÚY

Kinhtedothi - Chùa, động Kính Chủ thuộc xã Phạm Mệnh, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương tọa lạc trên núi Dương Nham (còn gọi là núi Bồ Đà, Xuyến Châu, Thạch Môn). Động từng được triều đình phong kiến xưa tôn là “Nam Thiên đệ lục động” (tức động đẹp thứ 6 trời Nam).

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét