Vào năm 1930, nhà lao được mở rộng và xây kiên cố hơn để giam cầm những đảng viên cộng sản bị án nặng, không chỉ những người trong tỉnh, mà cả một số tù chính trị quê ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị… cũng bị đưa về giam ở đây. Một sự kiện đáng ghi nhớ là vụ xét xử những đảng viên cộng sản bị giam giữ trong nhà lao Hội An trong phiên tòa ngày 6-1-1940. Trước phiên tòa có gần 200 đồng bào đến dự, sau khi viên chánh án tuyên bố bản án của những người tù “về tội lập hội kín, lật đổ chính phủ” và hỏi có người nào xin ân giảm không, thì đồng chí Trần Tống thay mặt anh em tù nhân đứng lên đanh thép bác bỏ lời buộc tội của chúng: “Chúng tôi là những người cộng sản. Chúng tôi hoạt động để chống lại chính phủ Pháp và Nam triều. Là người dân mất nước, mất cả tự do, chúng tôi phải tổ chức lực lượng cách mạng để giành lại độc lập và tự do cho dân tộc. là những người yêu nước, chúng tôi chẳng có tội tình gì cả, nên chẳng cần phải van xin ai cả…”(1)
Bị đòn giáng trả bất ngờ, bọn quan tòa lúng túng không biết phải đối phó như thế nào, khi những người tù cộng sản bị đưa ra xét xử ở phiên tòa đồng thanh hát bài ca cách mạng đã được chuẩn bị sẵn trong lao: “Gươm mài đi, phất cờ lên!...” Hoảng quá, chúng đành dừng phiên tòa, ra lệnh cho lính áp giải ngay anh em tù về nhà lao.
Đêm 30-4-1954, gần đến giai đoạn cuối cuộc chiến tranh chống Pháp, quân và dân ta đã mở một cuộc tập kích lớn vào thị xã Hội An, chiếm nhà lao và mở cửa giải thoát gần 1.200 đồng bào và cán bộ bị giam giữ tại đây.
(1) Lịch sử Đảng bộ Quảng Nam-Đà Nẵng, tập 1, 1930-1945, tr.207
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét