Khu di tích Hoàng Hoa Thám - Yên Thế

Đồn Phồn Xương, đại bản doanh của nghĩa quân Yên Thế năm xưa.

( BGO)- Khu di tích lịch sử văn hóa cuộc khởi nghĩa Yên Thế thuộc huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang, cách thành phố Bắc Giang 28 km về phía Tây Bắc theo đường tỉnh lộ 284. Đây là nơi đã diễn ra cuộc khởi nghĩa nông dân chống Thực dân Pháp xâm lược kéo dài 30 năm vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, do vị anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám lãnh đạo. Các điểm di tích gắn liền với người anh hùng áo vải gồm: Khu lưu niệm danh nhân Hoàng Hoa Thám, Đền Thề, Đồn Phồn Xương, Nhà trưng bày các hình ảnh và hiện vật của cuộc khởi nghĩa.

 Điểm đến đầu tiên khi du khách muốn tìm hiểu về người anh hùng Đề Thám là Khu di tích lưu niệm danh nhân Hoàng Hoa Thám tại làng Trũng, xã Ngọc Châu, huyện Tân Yên, cách trung tâm thành phố Bắc Giang khoảng 22km. Khu di tích lưu niệm Hoàng Hoa Thám ở làng Trũng bao gồm: Đền thờ Hoàng Hoa Thám, di tích thời niên thiếu từ năm ông 5 tuổi đến 17 tuổi; khu mộ của thân tộc Hoàng Hoa Thám; Đình Trũng, chùa làng Trũng. Trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế, người dân rất tự hào, chính mảnh đất này đã nuôi dưỡng nên Hoàng Hoa Thám,  một võ tướng tài năng, vị thủ lĩnh của phong trào khởi nghĩa nông dân Yên Thế . Khu di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế đang được chính quyền và người dân nơi đây trân trọng, gìn giữ.
 Điểm đến tiếp theo là Khu di tích lịch sử văn hóa cuộc khởi nghĩa Yên Thế nằm trên địa bàn thị trấn Cầu Gồ-trung tâm huyện Yên Thế . Đây chính là khu căn cứ của cuộc khởi nghĩa năm xưa. Khi nói đến Yên Thế không thể không nhắc đến Khu di tích này, bởi đây không chỉ là một khu di tích cấp bộ tiến tới cấp quốc gia cần được quan tâm, gìn giữ và khai thác, mà nơi đây chính là minh chứng cho lòng yêu nước, ý chí kiên cường, dũng cảm và lòng căm thù giặc sâu sắc của người Yên Thế.

Trên một ngọn đồi cao là Đền Thề,  tại nơi đây nghĩa quân đã cắt máu ăn thề làm lễ xuất quân đánh Pháp, trong đền có thờ tượng thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám. Phía sau đền Thề là Nhà trưng bày với các hình ảnh và hiện vật của cuộc khởi nghĩa như súng kíp, đạn, gươm, mã tấu... cùng các đồ dùng sinh hoạt như mâm đồng, bình lọ, ấm, chén uống nước của nghĩa quân năm xưa.  Nằm đối diện và riêng biệt  trên một khu đất cao là Đồn  Phồn Xương, Đồn có bức tường thành đắp bằng đất và hàng lỗ châu mai. Đồn được Hoàng Hoa Thám cho xây dựng năm 1892 để  trấn giữ con đường độc đạo đi vào căn cứ nghĩa quân. Trước đồn là một hồ nước để bảo vệ mặt tiền đồn, tạo sự thoáng mát. Phía sau đồn nay còn di tích doanh trại, chiến lũy của nghĩa quân. Trải qua mưa nắng, những bức tường đất giờ đã vỡ lở, lún sụt. Nhưng đã hơn một thế kỷ qua, những lỗ châu mai nhỏ xíu, được khoét thủ công vẫn còn nguyên vẹn. Bức tường bằng đất và đá ong giờ đã lấm tấm phủ rêu xanh bên cạnh những hàng cây bạch đàn cao vút, tỏa bóng râm xanh mát bao quanh khu vực Đồn. Gần Đồn Phồn Xương có phố Bà Ba (bà vợ ba của Hoàng Hoa Thám là bà Đặng Thị Nho). Hiện nơi đây còn ngôi mộ của bà Hoàng Thị Thế, con gái của Hoàng Hoa Thám.

Cuộc khởi nghĩa Yên Thế nổ ra năm 1884, năm thực dân Pháp đem quân xâm chiếm Bắc Kỳ lần thứ hai. Từ đó, tên tuổi các nghĩa binh Yên Thế được nhân dân và sử sách ghi nhận mà tiêu biểu nhất là hai thủ lĩnh Đề Nắm và Đề Thám - tức người Anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám. Đây là phong trào khởi nghĩa nông dân lớn nhất, dài nhất trong lịch sử dân tộc ta chống thực dân Pháp. Hình ảnh Hoàng Hoa Thám và cuộc khởi nghĩa Yên Thế đã khắc sâu trong lịch sử và tâm hồn người dân Việt Nam.

Năm 1984, nhân dịp kỷ niệm 100 năm cuộc khởi nghĩa Yên Thế, tỉnh Hà Bắc (nay là Bắc Giang) huyện Yên Thế đã xây dựng tượng đài Hoàng Hoa Thám để tưởng nhớ công lao của tướng quân và nghĩa binh đã chiến đấu oanh liệt cho nền độc lập của nước nhà. Nhằm giáo dục truyền thống yêu nước và tôn vinh giá trị lịch sử của cuộc khởi nghĩa Yên Thế do thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám lãnh đạo, Lễ hội Yên Thế được tổ chức hàng năm vào ngày 16 tháng 3( Dương lịch). Nội dung chính của lễ hội gồm phần lễ và phần hội với nhiều trò chơi dân gian.
 Hiện nay, Khu di tích lịch sử văn hóa cuộc khởi nghĩa Yên Thế đang được các ngành chuyên môn lập hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt. Tạo nên một diện mạo mới tôn vinh những giá trị truyền thống về người Anh hùng áo vải Hoàng Hoa Thám và cuộc khởi nghĩa của nông dân Yên Thế mãi mãi trường tồn trong tâm trí mỗi con người Việt Nam.
                                                     Vũ Anh