Nước khoáng chìm

 

Làng mỏ Cao Sơn.

Cẩm Phả (Quảng Ninh) có làng Cao Sơn với nhiều phường mang dấu ấn đặc sắc của không gian làng mỏ. Những cái tên phường từng in bao dấu chân người thợ sau khi tan ca, trở về từ phía hầm lò. Những gương mặt xạm đen, những nụ cười trắng lóa. Thợ mỏ đối mặt với than từng ngày, từng giờ, đến như hơi thở cũng đậm mùi than. Than ở gần ngay khuy áo ngực... 

Từ trong lam lũ
'Nếu chị dừng chân ở làng Cao Sơn mà không đi tắm nước khoáng chìm ở độ sâu 200 m thì coi như chưa đến Cẩm Phả'. Cậu lái xe ôm lý sự như vậy, khi đưa tôi đi hết phường Cẩm Thịnh, Cẩm Tây, Cẩm Nghĩa, Bến Do  trở về.
Bến Do ở đó có những ngôi nhà kiến trúc tuyệt đẹp như mơ, hơi thở của ngực biển tràn vào không gian sống trong lành của những người suốt đời giáp mặt với than đen ở mỏ lộ thiên Cao Sơn. Biển xanh đã ưu đãi vô tư nỗi gian khó, và sự can đảm không tính hết được của công nhân hầm mỏ. Họ từng quên mình vì dòng vàng đen của Tổ quốc, và vàng đen đã đem lại cho họ sự phồn thịnh của đời người thợ mỏ Bến Do.
Hình như người làng Cao Sơn đã đi hết những hòn đảo thơ mộng của Vịnh Bái Tử Long thì phải? Họ đã sải bước trên bãi dài, họ cùng đi đến tận cùng của độ sâu dưới mực nước biển 500 m. Họ cũng nhảy dù ở độ cao nhất trên bãi dài Vịnh Bái Tử Long mà hò hét với sóng. Nhưng rẽ xuống Cẩm Tây, Cẩm Bình thật yên tĩnh, những ngôi nhà không cao lắm, chỉ hai ba tầng, thật lớn và thật thoáng. Nhưng lạ sao, đất mỏ Cao Sơn nhà cao to nhưng rất ít cây xanh và vườn tược?
Chị Lê Thị Tuyết, công nhân đứng ở tổ sàng than 3 tâm sự: Ngày nào cũng đi từ  6 giờ 30, xe chở về đến nhà đã 16 giờ; tắm giặt cơm nước đón con, cho con học bài. Mệt nhoài ra rồi, nếu có vườn cũng không làm nổi đâu chị à. Ngày nghỉ cho con lên Linh Sơn tự leo núi nhìn cây. Ở đó có hồ sinh thái, có chín gò bến đỗ cho cò đậu, có biển và núi, có hồ sen phong thủy mướt xanh. Muốn thư giãn hãy vào khu du lịch văn hóa tâm linh mới hình thành mười một năm nay. Công trình này xưa kia là bãi bờ hoang vắng của biển. Người nghĩ ra việc biến nơi hoang vu thành khu du lịch sinh thái giải trí cho công nhân mỏ Cao Sơn là Giám đốc Lê Đình Trường, ông đã từng được công nhân vận động không bỏ phiếu cho ông, để ông không lên được Tổng Công ty than. Vì ông đi khỏi Cao Sơn thì công nhân mỏ 'bơ vơ' lắm. Họ nhắc đến Giám đốc Trường xiết bao trân trọng. Một bãi hoang với những hút hít vùi mình trong cái chết trắng, nay đã trở thành khu du lịch Linh Sơn phong thủy bằng tiền của thơm thảo lòng dân và công ty chung sức tạo nên. Linh Sơn thờ Phật Quan Thế Ấm, và Khổng Tử, không chỉ dụng ý dạy trẻ chịu học sách thánh hiền, và trong tâm nhân dân còn rất gần với Phật giáo. Với một dãy hồ bơi và hồ sinh thái thiên nhiên mở ra một khu du lịch văn hóa gắn bó với đời sống tinh thần thợ mỏ.
Bây giờ Cẩm Nghĩa đã đỡ hắt hiu. Mười năm trước nơi đây còn in bao nỗi bất hạnh của những người chết trẻ vì thứ thuốc trắng gây ra bao nỗi oan nghiệt của nhiều gia đình thợ mỏ. Bà cụ bán tạp hóa nhớ lại: Hồi trước chốn này ngày nào cũng có lá xanh rụng xuống. Toàn người chết trẻ. Có gia đình hai con trai nghiện hút cả hai. Người cha buồn phiền lao tâm đi trước hai con một ngày. Có gia đình chỉ trong vòng một tháng, nhà chị tên Hạnh Phúc mà không có hạnh phúc ấy, chịu tang ba người. Không chịu nổi nỗi hiu hắt, chị Phúc bán nhà gửi hết tiền cho người em chồng lo liệu khói hương rồi chốn về quê ngoại ở với mẹ. Nghe nói chị Phúc hay trở về khi giỗ chạp, mà bóng người đi như gió thoảng. Không rõ chị ấy sống chết ra sao? Nhưng sau này khá lên nhờ làm bánh đậu xanh thì chị bị u máu. Cũng có người mẹ ở Cẩm Nghĩa sau khi mất con trai vì ma túy, con gái lấy chồng ở mãi tận Tây Nguyên, người bà lại còng lưng chạy chợ nuôi cháu nội...
Những mạch ngầm ước mơ

Một góc khu du lịch Linh Sơn Tự.

Chị Lầm thương khó, chịu đi mỏ đứng máy sàng than, bị bệnh phổi, cũng đi chữa chạy rồi nhờ tắm nước khoáng chìm 200 m mà qua được trọng bệnh. Nghe nói bệnh khớp, bệnh phổi, bệnh huyết áp hay tìm đến cơ thể người công nhân mỏ lắm. Cũng may giời ban cho Cẩm Bình vòi nước khoáng, để mà chữa bệnh. Nếu tắm bình dân 10.000 đồng/lần, chịu khó tắm, xoa bóp mà nhiều người cũng may mắn khỏe mạnh. Cũng là cách giời cho mạch nước ngầm này, giời ưu đãi những người thợ mỏ. Dịch vụ ở bể tắm nước khoáng phường Cẩm Bình có giá bình dân và cũng có giá VIP- 180.000 đồng/người cho một giờ 30 phút, ở khu tắm nhà A, dành cho người tắm và xoa bóp bấm huyệt theo yêu cầu cá nhân.
Chị Nguyễn Thị Lành, người Bắc Giang, lấy chồng thợ mỏ, làm nghề bấm huyệt đã 5 năm. Hai vợ chồng thuê nhà rộng 20 m2 với giá 700.000 đồng/tháng. Lương hai vợ chồng cộng lại được mười lăm triệu đồng, nhưng ăn tiêu dè sẻn cũng mất tám triệu đồng, dành tiền nuôi con. Lành tính, cũng phải dành dụm mươi năm mới mua được đám đất. Đất trong Cẩm Bình cũng không cao, khoảng sáu triệu đồng/m2. Họ đề biển bán đất trước nhà như biển nhận giặt là quần áo, hoặc bán tạp hóa, cơm phở bình dân. Ước mơ của Lành là kế hoạch 5 năm sau sẽ mua được đất. Khi đó vợ chồng tính tiếp, chắc phải 5 năm sau mới hết cảnh thuê nhà. Kế hoạch mười năm vẫn còn tươi sáng nếu như chồng Lành được mỏ giúp đỡ, thì việc xây nhà ở Cẩm Bình cũng không là chuyện quá khó khăn.
Lành kể rằng, cũng nhờ bàn tay biết xoa bóp bấm huyệt của nghề y mà nhiều chị còn trẻ tìm được người yêu, người chồng thợ mỏ, sau những phút giây được chăm sóc chữa trị bằng bấm huyệt và ngâm nước khoáng. Nhiều mối tình nên duyên vợ chồng. Phải thừa nhận rằng, lương thợ mỏ Cao Sơn rất cao, bình quân bảy triệu đồng/tháng - lương cao nhất 15 triệu đồng/tháng. Nhưng anh Xuân ở xưởng sửa chữa ô-tô thì lương tháng lĩnh chín triệu đồng mà vẫn chưa lấy được vợ. Anh nói, chi tiêu cho ăn uống đã hết bay cả tháng, không thể để dành mà cưới nổi vợ. Hai bàn tay anh Xuân khi đi đến tắm nước khoáng vẫn còn xạm dầu, tay chưa phai dấu vết. Anh Xuân bảo, cường độ lao động ở mỏ Cao Sơn rất cao. Nếu không biết ăn uống giữ sức thì làm việc khó bền về lâu dài. Vì khí hậu ở Cao Sơn rất khắc nghiệt. Lòng moong nóng như chảo rang, bụi còn không nhìn rõ mặt. Nếu không có xe chắc khó mà đi bộ nổi suốt hành trình mỏ lộ thiên.
Chạnh nghĩ, nếu chỉ nhìn phía hưng thịnh của Cao Sơn với một làng mỏ thơ mộng bên bãi biển gần Bái Tử Long, cửa nhà mở ra hướng biển, lưng tựa vào phía núi, phong thủy vững như kiềng ba chân thì chẳng có gì phiền muộn. Nhưng góc khuất của thơ mộng vẫn chỉ là góc khuất. Những người phụ nữ vùng than, cả cuộc đời mùa hè phơi dưới trời 37 đến 40 độ C, hai mươi sáu ngày công một tháng; mười hai tháng trên một năm... Không ai tính được mầu mồ hôi trắng trên lưng áo xanh công nhân sàng than trên mỏ Cao Sơn, càng không tính được những chuyến xe chở 58 tấn, 96 tấn một ngày, với chín chuyến, có ngày vượt mức lên 11 chuyến như tài năng trẻ ngành than Vũ Tiến Sỹ là một thí dụ. Sỹ nói: 'Nếu không yêu xe, không yêu mỏ, không thể chở đất đá được lâu. Phải yêu xe và tự học sửa chữa xe mới có thể đi đường dài trên mỏ. Vũ Tiến Sỹ có lương cao ngất ngưởng, mỗi tháng 15 triệu đồng, riêng tháng Tết chạy xe năng suất, lương lên tới 40 triệu đồng. Anh đã đi hết các hòn đảo của vịnh Bái Tử Long, đảo Phú Quốc. Ước mơ của Sỹ là được đi hết các hòn đảo yêu dấu của Tổ quốc, và học xong đại học tại chức về ngành cơ khí ô-tô để có thể suốt đời phục vụ mỏ Cao Sơn này. Người con tuổi thanh xuân của đất mỏ với khát vọng chân chính ấy, từng lái được cả xe trọng tải 96 tấn/chuyến, ngon lành. Tài năng trẻ Vũ Tiến Sỹ là một trong những điểm sáng trên mỏ Cao Sơn.
Theo anh Nguyễn Văn Quý, Bí thư Đoàn thanh niên mỏ Cao Sơn, thì lực lượng trẻ của Công ty cổ phần than Cao Sơn đầy tiềm năng. Họ có kiến thức, sức khỏe và cái chính là lòng yêu vùng mỏ. Vì Cao Sơn là mỏ than trẻ nhất so với mỏ Cọc Sáu và mỏ Đèo Nai. Dù ở tuổi ba mươi bảy của nghề than, mỏ Cao Sơn là điểm đến của nhiều ước mơ mà thanh niên mỏ chọn lựa. Họ là một lớp than hiển lộ dưới độ sâu âm 70 so với mực nước biển. Chính họ sẽ làm nên gương mặt sáng rỡ của vùng than, như giá trị đích thực của nước khoáng chìm đem lại hạnh phúc cho những người cần lao dám sống chết vì dòng vàng đen của nước nhà.

HOÀNG VIỆT HẲNG

Link tin bài:
http://www.nhandan.com.vn/cmlink/nhan-dan-cu-i-tu-n/nhan-dan-cu-i-tu-n/v-n-hoa/t-n-c-con-ng-i/n-c-khoang-chim-1.303257