Thứ Hai, 25 tháng 7, 2011

Don sông Trà


Ảnh: Trà Sơn
Có thể nói don là loài thủy sản “độc quyền” của dòng sông Trà - Quảng Ngãi. Đến miền quê núi Ấn sông Trà mà không ăn don thì coi như chưa đến vậy!
Don sau khi bắt về, đem ngâm cho nhả hết bùn ra rồi mới cho vào nồi luộc chín, sau đó đãi ra lấy ruột (thịt don). Ruột don chỉ to bằng cái móng tay út của trẻ con nên để có một tô don, có khi phải mất hàng trăm con như thế. Nước luộc don một lần nữa lại đem nấu với số ruột vừa đãi. Sở dĩ người ăn phải “hít hà” là do tô don vừa nóng lại phải vừa ăn với một loại ớt đặc biệt, dân miền Trung gọi là ớt tép, hoặc ớt chỉ thiên, lớn hơn đầu tăm một chút. Ớt này không quá cay, lại rất thơm, ăn với don là... số dzách! Ngoài chất “phụ gia” là ớt tép, tô don còn được rắc lên một ít hành lá và bánh tráng, một loại lương khô khá phổ biến ở Quảng Ngãi.
Những ai không phải là dân Quảng Ngãi, khi lần đầu ăn don thường ngộ nhận điều này: ăn hết tô don mà cứ ngỡ đó chỉ là “khúc dạo đầu”, vì thịt don rất ít, nước trong tô lại lễnh loãng, ngồi đợi bà chủ quán bưng món don “chính thức” ra. Sau đó chủ quán cũng ra nhưng không phải bưng món don chính thức như suy nghĩ của khách mà là ra để... tính tiền. Bấy giờ, vị cay của ớt, mùi thơm của don, chất đậm đà của hành và bánh tráng mới bắt đầu ngấm. Khách vừa tính tiền, vừa vỡ ra rằng mình vừa ăn xong một loại đặc sản. Cái lạ của don là khi cảm nhận được vị ngon của nó thì cũng là lúc phải đứng dậy tính tiền.
Ở Quảng Ngãi có rất nhiều quán don, nhưng ngon nhất là những quán ở vùng Phú Thọ, cách TP Quảng Ngãi chừng 5 km về phía đông. Nơi đây có cả một làng chuyên đi cào don ở cuối sông Trà.
Trà Sơ

Đã bao giờ bạn nghe đến món Don, đặc sản chỉ có ở mỗi vùng đất Quảng Ngãi chưa?

BÁNH BAO, THEO TRÍ THỨC TRẺ 

Nếu chỉ nghe tên, chắc chắn chẳng ai hình dung được hình dáng và mùi vị của Don ở Quảng Ngãi.

Quảng Ngãi nằm ngay khúc ruột miền Trung nổi bật với thiên nhiên ôn hoà của sông, núi và biển. Con sông Trà uốn quanh thành phố không chỉ tạo nên vẻ đẹp cho khung cảnh tự nhiên mà còn đem đến một đặc sản chẳng nơi nào có. Đó chính là Don, món ăn có cái tên lại khiến nhiều người tò mò.
Nếu lần đầu tiên nghe cái tên Don Quảng Ngãi thì chắc chẳng ai có thể hình dung được hương vị cũng như hình thức của của chúng. Không biết đây là món nước hay ăn kiểu khô, rồi Don là loài động vật hay thực vậy ấy nhỉ? Khám phá món ăn, bạn sẽ hiểu hơn về văn hoá ẩm thực của vùng đất này.
Đã bao giờ bạn nghe đến món Don, đặc sản chỉ có ở mỗi vùng đất Quảng Ngãi chưa? - Ảnh 1.
Don thuộc loài nhuyễn thể, vỏ có hai mảnh hình dẹt và dài chỉ hơn 1 phân. Bên trong phần thịt có màu vàng nhạt và vài tua dài tủa xung quanh. Don Quảng Ngãi được người dân yêu thích nhờ độ ngọt thanh tự nhiên và chúng là đặc sản chỉ có ở mỗi xứ này.
Don được cào ở vùng cửa sông Trà và sông Vệ. Chúng thường nằm sâu trong cát tầm 5 phân và người dân thường đợi nước cạn mới thu hoạch chúng. Công cuộc cào Don cũng không hề dễ vì người ta phải ngâm nước hàng giờ và cào thật sâu mới có được số lượng nhiều. Cách thưởng thức Don đơn giản, bình dị như chính người miền Trung, ấy vậy mà hương vị này đã đi vào văn hoá ẩm thực của Quảng Ngãi từ bao đời. 
Don khi cào về sẽ được chà vỏ, rửa thật sạch mà ngâm cho nhả hết cát. Sau đó người ta luộc cho đến khi há miệng để có được nước dùng ngọt thanh tự nhiên và nguyên chất. Tuỳ khẩu vị mà nêm nếm cho thật vừa miệng nhưng nhất thiết phải có một chút cay the từ ớt để tăng độ kích thích.
Thịt Don khi ấy đã tách vỏ, cho thêm hành tây thái sợi, tỏi băm nhuyễn và rắc thêm vài hạt tiêu là đã đủ đầy hương vị cho đặc sản xứ Quảng. Nhúng bánh tráng nướng cho đến khi chúng mềm và ngậm nước, hãy thong thả múc từng muỗng Don ăn cùng để cảm nhận sự hoà quyện trong từng thành phần. 
Không chỉ ăn cùng nước súp nóng, Don Quảng Ngãi có thể chế biến thêm thành kiểu xào hay tô cháo ấm nồng, thơm thanh. Không quá đậm đà, nổi bật nhưng vị ngọt thanh tinh tế và chút cay nồng đan xen của món Don đã trở thành niềm tự hào của ẩm thực thành phố này. Chúng chân chất, bình dị như chính tính cách của người dân nơi đây.
Đã bao giờ bạn nghe đến món Don, đặc sản chỉ có ở mỗi vùng đất Quảng Ngãi chưa? - Ảnh 6.
n

1 nhận xét: