Đặc sắc lễ hội Tú Tỉ của dân tộc Giáy

VOV.VN - Cứ vào ngày 2/2 Âm lịch hàng năm, đồng bào dân tộc Giáy, xã San Thàng, TP Lai Châu (tỉnh Lai Châu) lại hòa mình trong không khí lễ hội đầu năm.

Lễ hội Tú Tỉ xuất phát từ nghi lễ tâm linh của dân tộc Giáy, đã được duy trì từ nhiều đời nay như một nét văn hóa không thể thiếu đầu năm. Phần lễ chính diễn ra ở bản San Thàng I (hay còn gọi là Phố đá) bởi hàng rào được bà con xếp hoàn toàn bằng đá cuội lấy từ suối.

Nơi tổ chức cúng Tú Tỉ là gốc cây thiêng đầu bản được bao quanh bởi hàng rào đá trang nghiêm.

Cánh đàn ông cũng đã có mặt từ sớm để chuẩn bị lễ vật là gà, lợn để cúng thần linh.

Theo người dân nơi đây, Tú Tỉ nghĩa là thổ địa, là thần cai quản vùng đất bản mường mình. Với quan niệm “Đất có thổ công, sông có hà bá”, từ nhiều năm nay người dân sinh sống ở vùng đất này đã duy trì phong tục thờ cúng thổ công.

 Nơi tổ chức cúng chính được kiêng kỵ nghiêm ngặt, chỉ dành cho đàn ông khỏe mạnh, sạch sẽ, mặc áo màu đen. Sau khi thầy mo cúng lần thứ nhất để mời vị thần cai quản vùng đất về, bà con cùng nhau mổ lợn và gà tại chỗ, luộc chín và cúng lần hai.

Thầy mo thực hiện việc cúng để mời vị thần cai quản vùng đất về nhận lễ vật và để cầu mong cho mùa màng tươi tốt, người dân trong bản được mạnh khỏe, vật nuôi sinh sôi nảy nở, nhà nhà ấm no hạnh phúc. Nghi lễ kết thúc bằng bữa cơm tập thể tại chỗ, thắt chặt tình làng, nghĩa xóm, với mong muốn cùng nhau phấn đấu vươn lên. 

Nghi lễ đã trở thành nét văn hóa tâm linh không thể thiếu trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Giáy. Trước đây, chỉ có thầy mo và một số hộ dân tiêu biểu trong xã mới được tham gia lễ cúng Tú Tỉ.

Ngày nay, nghi lễ đã được gắn thêm phần hội, với các trò chơi dân gian truyền thống, gắn liền với các hoạt động đời sống và sản xuất, cũng như các nghề truyền thống của dân tộc.

Có lễ hội, bà con không chỉ được tham gia, mà còn hiểu rõ và tự hào về nét đẹp văn hóa của dân tộc mình. 

Bà con ai nấy đều diện những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất, rực rỡ sắc màu từ các nẻo đường nô nức kéo về bản để tham gia lễ hội. 

Trò chơi bịt mắt bắt vịt.

Thi làm bánh dày.

Gạo làm bánh dày được người dân chắt lọc, để lại từ vụ mùa trước có đặc trưng thơm ngon, mang đậm hương vị nếp nương vùng cao.

Thi cắt phở thể hiện sự khéo léo của phụ nữ dân tộc Giáy.

Xã San Thàng thuộc thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu (Google Map)

Khắc Kiên/VOV-Tây Bắc