Miếng ngon hè phố ở Hội An

Hàng ăn đêm bên bờ sông Hoài, Hội An

Ở quanh những góc phố của Hội An tồn tại một thế giới ẩm thực đặc trưng, biểu hiện một tính cách văn hóa của phố cổ. Ăn uống bên hè phố là một cách ăn dân dã không cầu kỳ, kiểu cách... Ở đó người ta ăn uống một cách thoải mái, tự nhiên theo kiểu ưa gì ăn nấy, thời khắc nào cũng có.

Rải rác quanh phố là những quán ăn đa phần là những món ăn đặc sản của địa phương như cơm gà, bánh quai vạc, bánh hoa hồng, cao lầu, mì Quảng, bún ca ri, bánh tráng đập dập, bánh xèo… kể cả bún bò, phở cũng theo cách chế biến của Hội An. Hàng quán bài trí với mấy chiếc bàn con, thấp lè tè với những chiếc ghế đẩu (ghế nhỏ không có tựa lưng), trên bàn chỉ đặt một chén nước mắm, hũ ớt tương, ớt trái.

Có người sẽ nói: Tưởng gì, ăn hàng lề đường thì đâu chẳng có! Ở Sài gòn, ra đường là gặp quán cóc, cớ chi phải ra tận ngoài Trung mà ăn với uống; ngay cả các món đặc sản xứ Quảng chẳng thiếu thứ nào. Này nhé, thì nguyên liệu ngoài ấy gởi vào, quy trình chế biến vẫn thế, đầu bếp người Quảng nấu hẳn hoi thì khác chi nhau?

Nhưng người rành ăn, quen với hương vị chỉ cần nhìn qua là biết. Một dĩa cơm gà mà thiếu một chút ớt tương bỏ vào trong nước chấm, một tô mì Quảng thiếu đi những trái ớt sừng trâu vừa ăn vừa cắn sựt sựt hay một sợi cao lầu cắn vào thấy bở ngay là đã mất hết thú vị. Vì đơn giản cho dù nguyên liệu được gởi từ miền Trung vào nhưng đó là thứ hàng chợ được sản xuất hàng loạt.

Một hàng chè trái cây bên lề đường phố cổ. Ảnh: Phạm Đình Quát

Ở phố cổ, cho dù chỉ là quán xá bên đường nhưng có những quán sử dụng toàn những nguyên liệu chế biến do chính gia đình họ làm ra và chỉ để phục vụ cho quán ăn của họ. Tất nhiên không phải tất cả mà chỉ là những quán đã có tiếng lâu năm. Ví như khi làm sợi bánh cao lầu, người ta phải ngâm gạo thơm trong nước tro lọc từ cù lao Chàm; sợi bánh mì Quảng trước khi xay gạo thơm thành bột, phải được ngâm nước giếng Bá Lễ, một giếng nước ngọt trong đã có từ ngàn năm trước... Chưa kể con tôm con cá tươi ròng được vớt lên từ vùng nước lợ cửa biển Hội An hay vùng biển cù lao Chàm, mà theo các nhà nghiên cứu cho rằng chính rong rêu, thủy sinh phong phú đa dạng vùng giáp ranh giữa sông Hoài và cù lao Chàm đã tạo nên vị ngon ngọt cho các loài thủy sản không đâu bằng.

Với những hàng quán lâu đời, có một thứ giá trị được bảo tồn, lưu truyền qua nhiều đời vun đắp thành một thứ phẩm hạnh nghề nghiệp rất đáng trân trọng. Nhà văn Nguyên Ngọc từng kể chuyện một lần ông ra chợ mua thịt, khi biết rằng nhà ông cúng kỵ có mời họ hàng, bà hàng thịt bảo rằng "bữa nay thịt hàng em không được ngon, chú đến hàng của bà phía cuối dãy bên phải mà mua, bữa nay thịt ở đó ngon".

Người ta bán mua thế đấy, nên khi nấu nướng phục vụ cho khách, chủ quán luôn phải biết lựa chọn nguyên liệu tốt nhất, dẫu có đắt một chút cũng phải mua, có thể bớt đi một chút thịt xíu trong tô cao lầu nhưng dứt khoát là phải tươi ngon. Con gà quê đôi khi có hiếm hoi vì mưa gió nhưng không phải vì thế mà qua loa theo kiểu mông má gà Tam Hoàng, gà công nghiệp thành gà ta cho được. Một múi tỏi trong chén nước mắm nêm cá cơm của món bánh tráng đập dập phải lấy từ đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi). Vì đó là phẩm hạnh mà đã là phẩm hạnh thì không bao giờ làm khác đi được. Hơn nữa, Hội An vốn là nơi mà mọi người đều thân thuộc quen biết nhau, chỉ cần làm ẩu trong nấu nướng một chút là bị điều tiếng ngay.

Ăn hàng đêm ở hè phố Hội An, dù chỉ là mấy quả trứng lộn, du khách cũng thấy được sự chăm chút đáng quý của người bán hàng. Ảnh: Phạm Đình Quát

Có nơi đâu, một gánh xì mà phù của ông già Tàu trên đôi quang gánh đã mòn vẹt 60, 70 chục năm lẫm chẫm đi quanh phố vẫn chỉ là những chén xì mà phù với mùi vị, hương sắc không đổi. Hình như ông lão đang gánh cả cái hồn ẩm thực của phố cổ bằng đôi chân chưa biết mỏi. Ngay cả tiệm phở Luyến nổi tiếng lâu đời cũng có cái hay là vẫn trung thành trước sau như một với cách chế biến riêng. Bánh phở bằng nguyên liệu khô (do gia chủ tự sản xuất lấy), khi ăn luôn có một đĩa đu đủ chua thái mỏng làm nên một hương vị không lẫn, người dân bên sông Hoài đi xa vẫn cứ mang theo nỗi hoài nhớ cái vị chua chua của đu đủ xanh ấy trong ký ức.

Nói đến ẩm thực Hội An mà không nhắc đến rau Trà Quế là một điều thiếu sót lớn. Trà Quế có đủ loại rau; nào diếp cá, rau đắng, rau quế, cải đủ loại, tía tô, hành, tần ơ… Đây là một vùng rau sạch tự nhiên được chăm bón bằng rong rêu của sông Hoài. Những vạt rau xanh ngút được hái bán còn lấm tấm hạt sương mai, chưa ăn đã thấy hấp dẫn rồi. Người ta nói, rau Trà Quế đã làm nên cái hồn của ẩm thực Hội An. Mì Quảng, cao lầu, phở Luyến, bánh xèo… mà thiếu rau Trà Quế là hỏng, ăn rất chi vô vị bởi vì bao nhiêu mùi vị cay, chát, ngọt, đắng đều dồn hết trong cái màu xanh diệp lục này.

Thưởng thức ẩm thực hè phố ở Hội An còn có nhiều cái thú mà khách du lịch nước ngoài rất ưa chuộng. Ảnh: Phạm Đình Quát

Thưởng thức ẩm thực hè phố ở Hội An còn có nhiều cái thú mà khách du lịch nước ngoài rất ưa chuộng. Họ được chứng kiến một nền văn hóa ẩm thực sống động, giàu tính chất bản địa không thể tìm thấy bên ngoài phạm vi phố cổ. Được nhìn tận mắt những bếp lửa than hồng trong khuya khoắt, nhìn bàn tay khéo léo bắt những chiếc bánh hoa hồng trắng nhỏ xíu mà thân thương, chị bán mì Quảng, cao lầu nhẹ nhàng “sắp đặt” những miếng thịt xíu lên tô cao lầu, con tôm đỏ au trong tô mì Quảng, những nồi nước nước lèo hôi hổi bốc khói tỏa ngát hương thơm, tự tay cuốn bánh xèo, thịt nướng đưa vào miệng, nghe tiếng rộn rạo của bánh tráng đập dập…

Và đấy là không gian tâm cảm khi vừa thưởng thức những món ăn vừa cảm nhận thời gian như trôi chậm lại ở nơi này, những bận rộn thúc hối của cuộc sống nơi đô hội ồn ào bên kia bờ đại dương đã bỏ lại sau lưng để ngồi lại bên góc phố bằng một tâm thế thật yên bình, tĩnh lặng rồi thả hồn theo những con đường nhỏ với lô xô những mái ngói rêu phong, u trầm. Họ có cơ hội khám phá sâu hơn một không gian văn hóa hết sức lạ lùng giữa thời buổi mà nhịp sống của còn người bị săn đuổi đến chóng mặt.

Theo Hồ Sĩ Bình (Thời báo kinh tế Sài Gòn Online)

Hội An: Bữa tiệc đường phố

Tác giả bài viết này (trang web phuoc ’n delicious) là một phụ nữ mang hai dòng máu Việt Úc, hiện sống tại Sydney. Là một nghiên cứu sinh bậc tiến sĩ chuyên ngành ung thư, chị đặc biệt yêu thích công việc bếp núc và thưởng thức món ngon các nước. Trong chuyến về thăm quê ngoại gần đây, chị và một anh bạn người Úc đã quyết định dành nhiều thời gian cho ẩm thực đường phố. Theo chị, địa phương xuất sắc nhất tại Việt Nam về mặt này chính là đô thị cổ Hội An.

Suốt những ngày nghỉ tại Việt Nam, chúng tôi thật lòng chẳng muốn đến bất kỳ nhà hàng nào bởi món ăn đường phố luôn ngon hơn, rẻ hơn và chắc chắn chúng tôi sẽ không còn cơ hội trải nghiệm chúng khi trở về nhà.

Hầu hết du khách phương Tây đến các nước Đông Nam Á như Việt Nam chẳng hạn thường ngại ăn thức ăn đường phố. Điều bạn cần nhớ để loại bỏ định kiến về ẩm thực đường phố là có rất nhiều người đang ăn ở đó (để biết chắc vòng quay thực phẩm là rất nhanh) và món ăn đang được nấu trước mắt bạn, bạn có thể hoàn toàn yên tâm.

Riêng tôi thích nhất ở ẩm thực đường phố bởi sự giản dị của các món ăn, và tôi có thể trò chuyện với những người bán hàng về món ăn họ nấu nướng cho chúng tôi, cảm thông được với công việc khó nhọc của họ (giống như câu chuyện trong gia đình mình vậy) để làm nên những món ngon từ ngày này sang ngày khác suốt cả năm trời trong hầu như suốt cuộc đời của họ!

Gánh chè mè đen (chí mà phủ) lâu đời nhất ở Hội An của ông lão người Hoa - một hình ảnh đã thành biểu tượng của ẩm thực phố cổ

Cao lầu: món ăn đường phố ngon nhất

Lúc đến Hội An, chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng cái bao tử của mình nên quyết định khám phá phố cổ để tìm kiếm và trải nghiệm những thứ mình có thể ăn được. Đến phố Hội lúc gần 2 giờ trưa, đã quá bữa trưa từ lâu, vì vậy chúng tôi thả bộ dọc một con đường và được một phụ nữ trong số nhiều chị bán hàng ăn trên đường mời mọc.

Tôi nhìn thấy hai chữ “cao lầu” ở sạp của chị và tự hỏi: đó là món gì nhỉ? Và bởi không biết “cao lầu” là gì, tôi nghĩ đó là lý do đủ để mình nên thử ăn nó. Thế là chúng tôi ngồi ngay trước mặt chị, xem chị chuẩn bị bữa trưa muộn của chúng tôi.

Đó là một đặc sản của Hội An, gồm sợi bánh đặc trưng “cao lầu”, những lát thịt heo quay, da heo chiên giòn, giá sống, rau xà lách và rau thơm cùng một thìa đầy nước xốt. Sợi bánh được làm đơn giản bằng bột gạo và nước.

Tuy nhiên, những gì làm nên sợi bánh đặc biệt này thì chỉ có thể tìm thấy ở Hội An chứ không nơi nào khác tại Việt Nam có được. Bởi nước dùng làm sợi cao lầu có hương vị độc đáo và chỉ có thể lấy từ những giếng nước ở Hội An mà nổi tiếng nhất là tại giếng làng Bá Lễ. Nước giếng sau đó còn được trộn với tro của một loại cây ở cù lao Chàm để cho ra một màu đặc biệt của sợi cao lầu.

Chị bán hàng bảo chúng tôi trộn đều các thành phần của tô cao lầu trước khi ăn; khi ăn tôi hỏi chị về nước xốt của cao lầu và được chị cho biết đó là thứ nước lấy từ thịt heo quay; nó không dùng để chan như phở mà chỉ nhằm “áo” món ăn (như nước xốt của món salad).

Có rất nhiều cảm giác khi ăn tô cao lầu: sợi bánh dai dai, da heo chiên giòn rụm, rau và giá rào rạo…, tất cả được phủ bởi mùi thơm và vị ngọt của nước xốt cùng những lát thịt heo ngọt ngào. Có lẽ đó là món ăn ngon nhất mà chúng tôi có được trong những ngày nghỉ vừa qua và chắc chắn đó là thứ chúng tôi sẽ ăn thường xuyên mỗi khi trở lại Hội An!

(Bạn hãy thử trải nghiệm cùng chúng tôi theo địa chỉ sau: gánh cao lầu của chị Thủy ở góc đường Trần Phú và Hoàng Diệu, bán từ 6g sáng tới 2g trưa, giá: 20.000 VNĐ/tô).

Và những món ngon như trong mơ!

Gánh thịt nướng bên bờ sông Hoài

Sau khi đi bộ một đoạn, chúng tôi “đụng” một gánh chè nhỏ (dạng gánh chè này tôi từng gặp ở khắp Việt Nam). Trước đó, chúng tôi đã đi ngang một xe bán chè và thấy nhiều người địa phương đang ăn một thứ gì đó có màu đen kịt. Tôi chẳng biết đó là món gì nhưng khi đi ngang xe chè đó lần nữa, tôi mới biết đó là chè mè đen. Tuy nhiên tôi bị chè bắp lôi cuốn trước.

Một chén chè nóng hổi, ngọt ngào, óng ả đầy ắp những hạt bắp non và nước cốt dừa. Đúng là thứ tôi cần đây! Tôi gọi một chén và cho dù Ant chẳng tha thiết gì món tráng miệng này tôi vẫn đưa cho anh chén chè bắp để thử ăn thứ chè mè đen.

Giống như chè bắp, chén chè mè đen cũng nóng rẫy. Vâng, nó trông giống một loại xi măng mềm mại nhưng đầy hương vị thơm ngon. Thật khó tin được có ngày tôi đã nảy ra ý nghĩ thử nếm món chè này!

Rồi chúng tôi đi qua bên kia sông để khám phá phần còn lại của Hội An chưa dập dìu du khách, nơi chúng tôi cảm thấy mình như đang sống giữa những người dân địa phương. Khi đi trên một con đường vắng, chúng tôi thấy một anh chàng đang đẩy chiếc xe đạp với cái thùng trên xe.

Hỏi anh ta bán thứ gì, tôi hết sức kinh ngạc khi được biết anh bán kem! “Ôi Trời, này Ant, chúng ta có kem ăn đây này! Anh bạn, bao nhiêu một cái?”. “2.000 đồng”. Chỉ 10 cent thôi, điều đó khiến tôi càng choáng váng! Thế là chúng tôi mua mỗi người một que, Ant chọn kem sô-cô-la còn tôi chọn kem sữa.

Tô cao lầu thật hấp dẫn!

Tôi chú mục vào thùng kem khi người bán mở nó ra; bên trong thùng có ít nhất hơn 100 que kem các loại. Thật đáng ngạc nhiên khi anh ta có thể giữ đông lạnh những que kem ấy mà chẳng cần máy móc gì cả!

Món kem que thật ngon lành và là một trong những thứ ngon nhất mà chúng tôi được ăn tại Việt Nam. A la la… những điều tốt đẹp nhất trong cuộc đời thì hầu như gần gũi đến mức không thể ngờ!

Tiếp tục đi dạo sau đó, chúng tôi ngửi thấy một mùi thơm thịt nướng lan tỏa trong không gian; đi theo khứu giác của mình chúng tôi tìm ra một gánh hàng ăn với dụng cụ bếp núc có lẽ là nhỏ bé nhất mà tôi chưa từng thấy lại chẳng có bàn ghế gì hết! Một lần nữa, chúng tôi lại xông vào tận hưởng niềm vui ngay khi nhìn thấy những gì đang được nướng. Ha ha, đối với tôi đây là món ăn đường phố chỉ có trong mơ!

Chúng tôi chọn những xiên thịt gà, heo và bò nướng với giá 30.000 đồng/3 xiên; người bán bảo chúng tôi cứ ăn cho tới khi nào cảm thấy no. Những xiên thịt nướng được ăn kèm với bánh tráng, dưa chuột và trái vả xanh thái mỏng, rau xà lách, các loại rau thơm cùng ớt sa tế; thêm một chút sả, tỏi, hạt mè và ớt tươi. Ngon tuyệt!

Gánh tàu hũ trên hè phố

Khi tôi nói chuyện với mấy cô bán hàng, một cô mời tôi ăn món tàu hũ với giá 10.000 đồng/ chén từ gánh tàu hũ của bạn cô ở gần đó. Cô bán hàng múc vào chén những lát mỏng tàu hũ và rưới lên trên một lượng nước đường thắng với gừng thật tươm tất. Tàu hũ thật mềm mại nhưng thứ nước đường với gừng quá gắt đối với khẩu vị của tôi.

Mặt trời bắt đầu ngả bóng, những sắc màu tuyệt đẹp vắt ngang bầu trời và đường phố được thắp sáng bởi đèn lồng nhiều màu đem một cảm giác thật kỳ diệu! Đêm đến, đường phố Hội An sôi động với những người rao bán đèn lồng trên dòng sông, những lời mời chào khách của các nhà hàng, nơi khách vừa ăn vừa nghe hô bài chòi.

Dọc bờ sông, các hàng quán đã bày bàn ghế ra với khá nhiều điểm bán món cao lầu. Khi đi tìm món gì khác, tôi hỏi thăm và được mời dùng món bánh đập (giá 10.000 đồng/cái) với nước chấm tỏi ớt. Một món ăn giòn và ngon.

Bữa tối chưa đủ no nên chúng tôi tìm đến một hàng ăn khác với một đặc sản khác của Hội An mà tôi cũng chưa từng làm quen: mì Quảng. Mì Quảng gồm sợi mì bằng bột gạo, thịt heo chiên, tôm, trứng cút và đậu phộng giã. Một lần nữa, thìa nước xốt được rưới vào tô mì Quảng vừa ngập những sợi mì. Món ăn này tương tự với cao lầu nhưng không cách gì ngon bằng!

Vậy là chúng tôi đã có được một bữa tiệc đường phố chỉ trong vòng chưa tới một ngày. Thời gian còn lại ở Hội An, chúng tôi dành cho một lớp học nấu ăn với những món ngon chúng tôi đã trải nghiệm ở đô thị cổ này cùng nhiều đặc sản ẩm thực khác của Việt Nam.

Theo Thiên Ân (Doanh nhân Sài Gòn)