Chùa Kompông Chrây (thường gọi là chùa Hang vì cổng chính vào chùa được thiết kế như cái hang động) là ngôi chùa Phật giáo Nam tông Khmer, tọa lạc tại thị trấn Châu Thành, cách thị xã Trà Vinh gần 5 cây số về hướng Nam.
Chùa Hang Trà Vinh
Đây là một ngôi chùa có kiến trúc đẹp, nằm giữa khuôn viên hơn 2 hecta cây xanh, bao gồm sao, dầu, từ lâu đã là nơi trú ngụ, sinh sôi của hàng ngàn cánh chim các loại. Các vị sư trong chùa vừa tu hành, học tập, nghe kinh niệm phật, vừa chăm sóc một vườn kiểng với hàng ngàn gốc cổ thụ được tạo dáng công phu lại vừa trực tiếp tham gia nghề thủ công mỹ nghệ điêu khắc gỗ, mà sản phẩm làm ra mang đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc Khmer. Chùa Kompông Chrây luôn để lại dấu ấn tốt đẹp cho du khách mỗi lần có dịp ghé thăm.
Sưu tầm
NGUỒN ĐỌC THÊM:http://www.phatgiaovnn.com/upload1/modules.php?name=News&op=viewst&sid=11639#ixzz3mjE8u8TZ
Thăm chùa Hang
TTO - Trà Vinh có rất nhiều ngôi chùa của người Khmer, nhưng độc đáo và nổi bật hơn cả phải kể đến chùa Hang. Một điểm đến không thể thiếu nếu ghé thăm vùng đất này.
 |
| Cổng chính của chùa - Ảnh: Trần Như Quỳnh |
Chỉ cách thị xã Trà Vinh khoảng 5km theo quốc lộ 54, chùa Hang hay còn gọi là chùa Kompông Crây, nằm ở khóm 4, thị trấn Châu Thành, H.Châu Thành.
Vào chùa phải đi qua một cổng có chiều ngang 12m, dài và sâu 12m với một lối đi chính và hai lối đi phụ từ cổng hàng dẫn vào chánh điện cách đó 100m. Đi qua cổng giống như đi qua một cái hang nên chùa được gọi là chùa Hang chứ “đỏ mắt” du khách cũng không thể ra tìm một hang nào bên trong chùa.
Chùa theo hệ phái Nam Tông, được xây dựng từ năm 1637, tên chùa Kompông Crây nghĩa là bến cây đa nhưng bên trong chùa, loài cây đặc trưng cũng không phải là cây đa như các ngôi chùa miền Bắc. Khuôn viên chùa xanh mát bới hàng cây sao, cây dầu cổ thụ, cao chót vót có tuổi đời đến hàng trăm năm tuổi. Trên những tán lá ấy, rất nhiều loài chim, cò tìm về làm tổ.
Chính những cây sao dầu to lớn này, bên cạnh đó là những gốc cây bộ rễ cây còn lại trong lòng đất đã tạo ấn tượng riêng cho chùa: nghệ thuật điêu khắc gỗ. Ngoài chuyện kinh kệ, niệm Phật, khất thực như bao chùa Khmer khác, các sư còn phát triển nghề thủ công mỹ nghệ điêu khắc gỗ. Một gian nhà rộng bên hông chánh điện là nơi các sư miệt mài chế tác gỗ, tạo thành những tác phẩm điêu khắc đẹp mắt.
 |
Chánh điện của chùa - Ảnh: Trần Như Quỳnh
|
 |
Tượng Phật ngay giữa chánh điện - Ảnh: Trần Như Quỳnh
|
 |
Tượng rắn thần Nara 7 đầu - Ảnh: Trần Như Quỳnh
|
Nghề được tạo dựng từ năm 2002, bắt đầu từ những cây bị tàn phá trong chiến tranh, còn lại gốc và bộ rễ với hình thù đẹp mắt. Thay vì dùng gỗ làm củi đốt, không bỏ phí, các sư mới mời nghệ nhân về dạy điêu khắc gỗ.
Từ đó đến nay, các sư trong chùa đã cho ra đời rất nhiều tác phẩm điêu khắc tinh xảo. Từ những bộ rễ cây vô tri, qua bàn tay tài hoa của các nhà sư trở thành các tác phẩm của cuộc sống như chim muông đến hình tượng Phật giáo, con trâu, người nông dân… tinh xảo, rất sống động, trông như có linh hồn.
Những tác phẩm ấy được du khách, nhiều công ty, cơ quan mua về làm quà lưu niệm, tạo nguồn thu đáng kể cho chùa. Hiện trong chùa các sư vẫn tiếp tục trồng thêm nhiều cây sao, dầu với khoảng 1.000 cây trên 10 năm tuổi, để tiếp tục giữ mạch điêu khắc gỗ cho nhiều thế hệ sau của chùa.
Không thể không nói đến kiến trúc của chùa, với kiến trúc mang đậm nét văn hóa Ấn Độ. Hai bên cổng vào chùa có hình hai tượng Yak. Yak là loài chằn tinh, mắt lồi, lanh dài, mặc áo giáp, cầm gậy. Yak rất hung ác nhưng được Phật cảm hóa cho làm bảo vệ.
Chánh điện chùa cách cổng khoảng 100m, nằm giữa một vườn cây xanh, trông như một cung điện màu vàng son giữa khu vườn. Cũng như bao ngôi chùa Khmer khác, ngay chánh điện là tượng thần rắn Nara 7 đầu được chạm trổ tỉ mỉ. Quanh chánh điện là những hàng cột tròn to gắn tượng chim thần Kâyno nâng mái chánh điện. Mái ngói chùa vẽ hoa văn với các góc đỉnh mái có đuôi rồng uốn ngược lên.
Bên trong chánh điện cũng là những hàng cột, ngay giữa chánh điện là tượng Phật tổ uy nghiêm, hai bên và trên nóc chánh điện là những bức tranh về Phật giáo. Bước vô bên trong chánh điện, cứ ngỡ như mình đang lạc vào một chốn của tiên phật, để tìm về một nơi cho lòng thấy tịnh tâm, thanh bình.
 |
 |
Các sư điêu khắc gỗ từ những bộ rễ cây - Ảnh: Trần Như Quỳnh
|
 |
 |
Các tác phẩm từ điêu khắc gỗ của chùa - Ảnh: Trần Như Quỳnh
|
TRẦN NHƯ QUỲNH
Huyền tích chùa Hang
Chùa Kompong Chray là ngôi chùa Phật giáo Nam tông Khmer tọa lạc tại huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh. Dân gian thường gọi đây là chùa Hang vì cổng phụ của ngôi chùa được xây theo kiểu mái vòm nhìn giống như cái hang.
Chùa Kompong Chray hay còn gọi là chùa Hang, chùa Kompongnigrodha
Chôn đá tính tuổi chùa…
Chánh điện chùa xây dựng trên nền đất cao. Mái của chánh điện được cấu tạo gồm nhiều lớp chồng lên nhau, trên đỉnh là chóp tháp cao vút, uy nghi. Phía trước nhà khách và tăng xá là tháp cột cờ, chân tháp có bộ phù điêu 7 đầu rắn thần Naga. Hai bên có bộ bánh xe 12 căm tượng trưng thập nhị nhân duyên. Đây là ngôi chùa cổ có kiến trúc rất độc đáo, nằm giữa vườn cây sao, dầu, cây me rộng chừng 2 ha, quanh năm thu hút hàng ngàn chim cò, vạc, cồng cộc… về đây làm tổ.
Nghệ nhân Sơn Sốc, người gắn bó với ngôi chùa này từ nhỏ để học nghề rồi truyền nghề điêu khắc gỗ lại cho các phật tử, cho biết: “Theo các sư thầy kể lại, ngôi chùa được thành lập vào năm 1637, vị sư đầu tiên là Thạch Thiệp. Đến nay chùa đã qua 24 hòa thượng trụ trì và nhiều lần được trùng tu sửa chữa. Do ảnh hưởng chiến tranh, hồi tháng 2.1968 chùa bị trúng bom làm hư khoảng 70% ngôi chánh điện và làm sập thư viện 3 tầng. Năm 1969 chùa xây dựng lại thư viện, chánh điện và tăng xá”.
Ngôi chánh điện chùa Hang
Chim cò tụ họp trên các ngọn cây cổ thụ
|
Cũng theo nghệ nhân Sơn Sốc, chánh điện cũ chỉ có hai mặt theo hướng đông tây, đến năm 2000 được xây lại bốn mặt và sửa lại mái ngói. Hiện nay, chùa còn lưu giữ được một số tượng đá cổ quý nhưng bị sứt mẻ thời chiến tranh, đặc biệt là 4 pho tượng trong bộ Quá khứ thất Phật. Riêng tượng Thích Ca lớn ở chánh điện sau trận bom may mắn vẫn còn và được tu bổ lại. Hiện nay, chùa Hang do sư cả Thạch Suông trụ trì. Sư là người có công lớn trong việc vận động phục dựng lại chùa.
Cũng như các chùa Khmer theo hệ phái Nam tông khác ở Trà Vinh, cách tính niên đại của chùa khá độc đáo là dựa trên biên niên các cục đá được chôn hồi khai sơn lập tự. Theo lời kể của các sư, khi động thổ cất chùa, người Khmer tiến hành lễ chôn đá Kiết giới. Lễ này lấy từ tích Phật Thích Ca khất thực. Mỗi khi đi trai giới, ngài bẻ một nhánh cây cắm xuống đất, chư tăng họp xung quanh. Chỗ nào đức Phật cắm cây thì lấy chỗ đó xây chùa. Khi tiến hành lễ chôn đá, các sư đặt một cục đá trên đó chạm hình đầu Phật, có ghi ngày tháng. Mỗi lần trùng tu hay cất lại chùa mới cũng làm lễ này. Về sau, nếu muốn biết niên đại của chùa thì chỉ việc đào cục đá ấy lên thì sẽ rõ.
Trong lễ chôn đá có nghi thức ném vật cầu nguyện. Người cầu nguyện đi 7 vòng quanh hố chôn đá rồi ném xuống một vật. Ví dụ người muốn học giỏi thì ném quyển sách, người muốn giàu thì ném tiền bạc, con gái muốn có chồng hạnh phúc thì ném nữ trang… Vì vậy, khi đào gặp những chiếc hố cổ xưa này, người ta thường gặp nhiều bạc vụn.
Cổng chính...
|
... và cổng phụ chùa Hang
|
Và chuyện 12 con giáp
Đối diện với chánh điện chùa Hang là quần thể tượng 12 con giáp, được bố trí hình vòng cung đắp nổi cặp rồng uốn lượn như chiếc thuyền. Đầu rồng ngẩng trên hai trụ đắp phù điêu thần Yak (chằn tinh được Phật cải hóa) và Voi. Nhìn từ bên trái sang là các tượng bao gồm các thần tiên và chằn cỡi chuột, cỡi bò, cọp, thỏ và rồng, tương ứng với Tý - Sửu - Dần - Mẹo - Thìn của người Việt.
Về phía bên phải cũng theo trình tự gồm các vị thần tiên cỡi dê, khỉ, gà, chó và thần cỡi heo xếp ngoài cùng. Chính giữa có vị thần cỡi đầu rắn Naga và thần cỡi ngựa bố trí sát bình phong. Trên tấm bình phong là một kiến trúc xây tháp 4 mặt có mái che, hai bên có tượng nữ thần Kinnari chống đỡ mái, trên cùng là bộ tượng 8 vị Phật chắp tay.
So sánh với 12 con giáp của người Việt thì bộ tượng này con thỏ thay cho mèo (Mẹo), con bò thay cho trâu (Sửu). Theo giải thích của các sư, con bò trong 12 con giáp của Khmer ảnh hưởng văn hóa Bà la môn giáo, đó là bò thần Nandi vốn là con vật cưỡi của thần Shiva. Vào ngày Tết Chol Chnam Thmay, người Khmer căn cứ quyển Đại Lịch để đón giao thừa và dựa trên 12 con giáp để bói xem năm mới tốt hay xấu. Điều này xuất phát từ cổ tích về vị thần Bốn Mặt được kể lại như sau:
Tháp cột cờ có bộ phù điêu 7 đầu rắn thần Naga
Bộ tượng 12 con giáp ở chùa Hang
|
Thuở Ngọc đế Indra tạo nên Trời Đất, có vị Quốc vương hạ sinh một hoàng tử tên là Thomma Bal. Từ nhỏ, vị hoàng tử này rất thông minh học đâu nhớ đó. Năm 7 tuổi, hoàng tử thông thuộc các sách thiên văn, bói toán, kinh điển. Tiếng khen bay tới thiên đình, thần Kabil Môhaprum (thần Bốn mặt) nổi lòng ghen tức nên tìm cách hại hoàng tử. Thần bay xuống trần gọi hoàng tử đến gặp và ra câu đố về “cái duyên con người trong một ngày” rồi giao hẹn trong 7 ngày nếu đáp đúng thì ngài sẽ tự chặt đầu, còn trái lại hoàng tử phải dâng đầu cho ngài.
Dù suy nghĩ suốt ngày, hoàng tử Thomma Bal vẫn không tìm ra lời giải. Bấy giờ, trên ngọn cây có 2 con chim linh chuyên ăn thịt đang nói chuyện với nhau là sẽ ăn thịt hoàng tử vì không giải được câu đố và vô tình tiết lộ lời giải. Nghe được, hoàng tử vội trở về dinh mừng rỡ khôn cùng. Hôm sau, đúng hẹn, thần Bốn Mặt cầm gươm vàng bay xuống. Hoàng tử ra lạy nghinh tiếp và trả lời đúng như những gì con chim linh nói. Thần Bốn Mặt nghe xong biết mình đã thua cuộc, liền dặn các con sau khi ngài tự chặt đầu thì đem đầu mình để trong một ngôi tháp. Mỗi năm, thay phiên nhau rước đầu đi quanh ngọn núi Tudi và đừng cho người trần chạm đến vì nếu đầu rơi xuống biển thì biển sẽ cạn khô. Quăng lên trời thì không có mưa, để trên mặt đất thì đất sẽ khô cứng…
Từ đó về sau, mỗi năm một lần, 7 cô con gái của thần Bốn mặt thay phiên nhau xuống trần, vào tháp bưng đầu của cha đến núi Tudi, theo hướng Mặt trời đi vòng quanh chân núi ba lần. Các vị thiên tôn con của Ngọc đế Indra cũng cỡi thú đi theo đám rước. Mỗi năm một vị thay đổi theo 12 con giáp. Qua 12 năm thì vị thứ nhất trở lại. Mỗi vị cỡi thú, ăn mặc và sử dụng khí giới khác nhau. Dân gian luận theo những điều ấy mà đoán điều hung kiết cho năm mới.
Theo nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng, nhóm tượng 12 con giáp ở chùa Hang là yếu tố văn hóa dân gian xâm nhập vào Phật giáo, bởi về nguyên tắc các chùa của người Khmer theo hệ phái Nam tông không có. Hơn nữa, nhóm tượng này đã được bố cục trình tự theo kiểu 12 con giáp của người Việt, chỉ thay đổi hai con Trâu và Mèo.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét