Testosterone đóng một vai trò vô cùng quan trọng cho chức năng chuyển hóa của cơ thể. Hàm lượng testosterone hợp lý giúp cơ thể chống lại các bệnh thoái hóa như loãng xương, bệnh tim mạch, đái tháo đường và một số bệnh ung thư đồng thời giúp cơ thể duy trì trọng lượng thích hợp. Suy giảm testosterone sẽ ảnh hưởng đến một loạt chức năng như giảm ham muốn tình dục, yếu cơ, tâm trạng bất ổn, giảm trí nhớ...
Ảnh minh họa Internet
Với nam giới, testosterone được sản xuất nhiều nhất tại tinh hoàn và tuyến thượng thận trong khi ở nữ giới thì chủ yếu là buồng trứng và tuyến thượng thận. Hàm lượng testosterone cao nhất ở tuổi 20, sau đó cứ 10 năm sụt giảm 10%. Phụ nữ ở vào thời kỳ mãn kinh, chức năng buồng trứng suy giảm và lượng testosterone cũng giảm đáng kể và nếu hàm lượng testosterone không thích hợp có thể sẽ gây bệnh loãng xương, các rối loạn về xương cũng như các bệnh mãn tính khác.
Nam giới sau 30 tuổi, mỗi năm lượng testosterone hụt mất khoảng 1,5%; nếu vì một lý do nào đó mà giảm quá mức testosterone thì sẽ xuất hiện những triệu chứng như giảm ham muốn tình dục, giảm khoái cảm, giảm khối lượng cơ, tăng mỡ bụng, trầm cảm, chán nản. Sự thiếu hụt testosterone thường không có dấu hiệu để nhận biết cho đến khi cơ thể thật sự báo động.
Điều khó ở chỗ là chúng ta không thể tự tiện bổ sung testosterone vì sẽ nhiều nguy hại cho cơ thể, nhất là những quý ông có vấn đề về tuyến tiền liệt. Nhưng qua chế độ dinh dưỡng và lối sống thích hợp, cơ thể có khả năng “thu hồi vốn”.
Chìa khóa chính để hằng định lượng testosterone là khẩu phần ăn giàu các thành phần kháng viêm. Chất kháng viêm có rất nhiều trong rau cải và trái cây. Thức ăn có chứa nhiều đường sẽ làm lượng insulin và cortisol tăng cao. Cortisol là kẻ cản trở quá trình kiến tạo testosterone. Khi stress, cơ thể sẽ sản xuất ra một lượng lớn cortisol. Duy trì nồng độ đường huyết ở mức lý tưởng là khâu quan trọng trong việc ổn định cortisol.
Cũng đừng quên những nguồn chất béo có lợi cho cơ thể thông qua thực phẩm. Bởi chất béo rất cần thiết cho hoạt động và chức năng của các loại hormone. Các chất béo tác động vào các thông tin tế bào bằng cách hoạt động như một enzyme và có nhiệm vụ điều hòa hormone. Chế độ dinh dưỡng lý tưởng cần phải chứa những nguồn chất béo có lợi (có nhiều ở trái bơ, dừa, dầu olive, omega 3 fatty acid từ cá...).
Môi trường cũng ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp testosterone. Xenoestrogens là một hóa chất nhân tạo, chuyên “nhái” các hormone chính hiệu và được cho là thủ phạm làm cạn kiệt testosterone trong cơ thể. Xenoestrogens có nhiều nhất ở nước sinh hoạt, ni lông, các chất tẩy rửa, chất khử mùi, xà bông, mỹ phẩm... Nhiều loại dược phẩm cũng chứa hàm lượng cao xenoestrogens. Ăn nhiều rau cải sẽ giúp cơ thể hạn chế hấp thu xenoestrogens.
Các bài tập về cơ bắp cũng giúp cơ thể tổng hợp testosterone nhưng không nên quá tải, mỗi lần tập tốt nhất là 10-30 phút và cần nghỉ ngơi giữa các phiên tập.
DS Nguyễn Bá Huy Cường(ĐH Dược Murdoch - Úc)
Ai cần bổ sung testosterone?
Nam giới sử dụng testosterone liều cao có thể gây ngạt thở trong khi ngủ, gây vô sinh và gia tăng nguy cơ đột quỵ...
Đã có những lời “râm ran” từ giới mày râu về một loại dược phẩm “xách tay” do những người đi du lịch nước ngoài mua về hoặc từ thị trường trôi nổi. Đó là chế phẩm testosterone. Giới mày râu và “phu nhân” không ngừng tán dương những đặc tính “ăn tiền” của loại chế phẩm này, nào là phát triển cơ bắp, cải thiện trí nhớ, tập trung tinh thần, hỗ trợ “thằng em”, tăng lực... Testosterone hiện diện trên thị trường đủ dạng, viên uống, miếng dán, tiêm chích, gel, kẹo cao su... Một số thanh niên đang tập thể hình cũng tự sử dụng chế phẩm này như là một con đường tắt để phát triển cơ bắp.
“Thiếu bản lĩnh” không hẳn do nội tiết
Testosterone liệu pháp đã được áp dụng trong nhiều năm qua để điều trị cho những người đàn ông có mức testosterone thấp hay còn gọi là thiểu năng sinh dục. Tuy nhiên, do những công dụng “ăn tiền”, gần đây, những Adam mạnh khỏe cũng muốn chứng tỏ “bản lĩnh đàn ông” bằng cách bổ sung testosterone.
Khi Adam bước vào tuổi tứ tuần, cơ thể sẽ giảm sản xuất testosterone. Đây là một loại nội tiết sinh dục quan trọng, giúp tăng cường cơ bắp, phân phối chất béo, làm chắc xương, tăng cường chức năng sản xuất tinh trùng, tăng khả năng cương cứng... Đôi khi, người ta cũng dùng thuật ngữ “mãn kinh nam” để ám chỉ tình trạng suy giảm testosterone ở nam giới, đây là một quá trình sinh học hoàn toàn tự nhiên. Mặc dù suy giảm, nhưng hàm lượng testosterone vẫn ở trong giới hạn cho phép để giúp đàn ông vẫn có thể duy trì bản lĩnh của mình. Tuy nhiên, khoảng 1/5 nam giới độ tuổi 60 trở lên có mức testosterone thấp hơn so với bình thường. sự thiếu hụt này sẽ dẫn đến một loạt bất ổn cho nam giới như mất năng lượng, yếu cơ, giảm chức năng nhận thức, mất ham muốn tình dục, trầm cảm...
Nam
Nhiều tác dụng phụ
Một số nam giới sử dụng testosterone liệu pháp đã được báo cáo là sức khỏe cải thiện rõ rệt, có sự tăng lực, lấy lại sự hứng thú trong việc gối chăn và cảm thấy luôn yêu đời. Áp dụng testosterone liệu pháp ở những người đàn ông lớn tuổi sẽ mang đến một số lợi ích nhất định, tuy nhiên không phải là không có rủi ro. Testosterone liều cao có thể gây ngạt thở trong khi ngủ, gây vô sinh và có thể gia tăng nguy cơ đột quỵ, có thể gây nguy hại cho tiền liệt tuyến và gây khó khăn cho việc điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
Đã có những bằng chứng cho thấy có sự “liên minh” giữa testosterone và ung thư vú ở đàn ông, sử dụng testosterone lâu ngày có thể gây phì đại vú ở đàn ông. Vì vậy, những nam giới có tiền sử gia đình bị ung thư vú hoặc ung thư tuyến tiền liệt cần phải hết sức thận trọng khi sử dụng liệu pháp testosterone. Những rủi ro khác có thể mắc phải khi sử dụng bổ sung testosterone là dị ứng da, giữ nước cơ thể, hói đầu...
Liệu pháp testosterone chỉ có thể thích hợp cho những người bị thiếu hụt testosterone do không sản xuất được testosterone hoặc chỉ sản xuất ở một mức độ vô cùng thấp. Đối với những thanh niên “lưng dài vai rộng”, có mức testosterone bình thường không nên dùng testosterone bổ sung để hưởng những đặc tính “ăn tiền” kể trên. Cơ bắp chỉ có được từ một chế độ tập luyện nghiêm túc kèm theo một chế độ dinh dưỡng thích hợp.
Dược sĩ Nguyễn Bá Huy Cường
Ảnh hưởng của testosterone với sức khỏe nam giới
Những nam giới có nồng độ testosterone thấp thường phàn nàn là có vấn đề về khả năng và cảm xúc tình dục. Liệu pháp testosterone tỏ ra có thể cải thiện được cả hai mặt thể chất và tâm lý. Vậy liệu pháp hormon cho nam được sử dụng trong giai đoạn nào?
Testosterone đạt mức cao nhất vào độ tuổi 20-40 sau đó giảm dần. Bệnh lý tuyến yên và tinh hoàn là những bệnh đòi hỏi liệu pháp testosterone, thể hiện một bệnh cảnh như mỏi mệt, giảm ham muốn tình dục và cả những cơn bốc nóng. Những triệu chứng liên quan đến tuổi tác của sự thiếu hụt testosterone có xu hướng lẫn lộn, ví dụ mất ham muốn tình dục có thể do nhiều nguyên nhân như stress, trầm cảm, dùng thuốc, có vấn đề trong mối quan hệ vợ chồng.
Muốn xác định nồng độ testosterone nên làm test về buổi sáng vì hormon này dao động trong cả ngày và cao nhất vào buổi sáng. Buổi sáng khi cơ thể chuyển dần từ trạng thái ngái ngủ sang trạng thái hoạt động, nồng độ cortisol tăng lên (hormon chi phối trạng thái thức và ngủ, do tuyến thượng thận tiết ra) và ở nam giới nồng độ testosterone còn tăng lên 30% vào khoảng 9-10 giờ. Nếu nồng độ thấp về chiều thì khó xác định có bị thiếu hụt hay không. Điều quan trọng là phải xác định được nồng độ testosterone khả dụng.
Khi nồng độ testosterone tụt giảm thì chức năng tình dục cũng suy giảm theo (ham muốn và khả năng), khí chất và cảm xúc cũng thay đổi, giảm khối lượng cơ và sức mạnh cơ bắp do mô cơ teo và tăng mô mỡ. Cuối cùng, kết quả xấu nhất là thay đổi về tỷ trọng xương và bệnh loãng xương có thể dẫn đến gãy xương.
Liệu pháp hormon cho nam giới sử dụng khi nào?
Khi có sự biến đổi về cân bằng hormon (giai đoạn tắt dục), khi đối diện với những nguy cơ sức khỏe nêu trên (loãng xương, tính khí thất thường, cơn bốc nóng về đêm, hết ham muốn tình dục, giảm nghị lực sống và sức mạnh cơ bắp), những dấu hiệu chắc chắn để nói rằng liệu pháp bổ sung testosterone không những có ích mà còn là sự cần thiết. Cũng không nên coi những triệu chứng như đau khớp, chán chường... chỉ là bệnh của tuổi già; bổ sung testosterone có thể làm cho các triệu chứng nói trên chấm dứt và phục hồi chất lượng sống cho người có tuổi.
Tuy nhiên trước khi bổ sung liệu pháp hormon nam, thầy thuốc thường yêu cầu làm một số test để biết nồng độ testosterone thực sự như thế nào; nếu thấp sẽ tiến hành bổ sung ngay dưới dạng thuốc viên, thuốc cấy dưới da, gel hay tiêm.
Khi bổ sung testosterone có thể làm cho bệnh lý phì đại lành tính tuyến tiền liệt to ra hay ung thư tuyến tiền liệt nghiêm trọng hơn. Do đó trước khi điều trị bổ sung bằng testosterone cần kiểm tra tuyến tiền liệt và định lượng PSA (kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt bình thường không có hay rất thấp, dưới 4 nanogram/ml).
Mặc dù vẫn có nhiều nam giới không muốn tìm đến thầy thuốc nhưng những người được điều trị đều hài lòng về liệu pháp đã giúp cải thiện những biến đổi đôi khi xảy ra sớm ngay từ tuổi 50. Liệu pháp bổ sung testosterone có thể giúp một nam giới tuổi 70 khôi phục nồng độ testosterone trở về giới hạn bình thường của độ tuổi này.
Vì ngày càng có nhiều nam giới nhận thấy liệu pháp bổ sung testosterone có tác dụng tốt cho nên các nhà nghiên cứu đang nỗ lực tạo ra những sản phẩm có lợi ích tối đa lại ít tác dụng phụ nhất. Điều quan trọng khi tiếp nhận liệu pháp bổ sung testosterone là cần liên tục làm test về nồng độ testosterone để biết vẫn trong giới hạn bình thường. Tuy nhiên, một số người lại sử dụng hormon nam testosterone bổ sung một cách phi khoa học, ví dụ những người trẻ vì tranh đua thể thao đã lạm dụng testosterone.
Có 4 dạng testosterone được Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) công nhận là dạng viên testosterone undecanoate, dạng tiêm bắp depo - testosterone, delatestryl dạng cao dán, gel bôi trên da. Quan trọng là tôn trọng chỉ định của thầy thuốc nam học để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Testosterone có trong sản phẩm tự nhiên là những thực phẩm như cơ quan sinh dục động vật, hải sản, rau quả...
Nguy cơ tiềm ẩn của liệu pháp testosterone bổ sung
Với mọi dạng testosterone dùng trong thời gian dài đều có thể gây ra vú to hoặc tăng nguy cơ phì đại hay ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới có tuổi (cần định kỳ khám tuyến tiền liệt và xét nghiệm PSA). Ngoài ra, những bệnh nhân có bệnh tim từ trước, bệnh thận hay gan, nam giới bị ung thư vú hay nghi ngờ ung thư tuyến tiền liệt không nên dùng liệu pháp testosterone bổ sung. Khi dùng testosterone, cần luôn thông báo cho thầy thuốc biết: có rối loạn về hô hấp, nhất là khi ngủ, hiện tượng cương dương có xảy ra hoặc thường xuyên không.
Sau tuổi 30, hoạt động của tinh hoàn giảm 2% mỗi năm và phát triển chứng suy tuyến sinh dục. 20-50% nam giới khỏe mạnh ở độ tuổi 50-70 có nồng độ testosterone thấp hơn bình thường. Trong số những nam giới ở độ tuổi 55-64 đi khám bệnh vì có vấn đề cương dương thì 85% trong số họ phải điều trị bằng testosterone.
Theo BS. Đào Xuân Dũng SK & ĐS)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét