Nghề nắn nồi ở Hòn Đất

 

 

Ở trung tâm huyện Hòn Đất, có một làng nghề truyền thống - đó là nghề nắn nồi, chuyên tạo ra những sản phẩm bằng đất nung như cà ràng, nồi, om, xoong, chảo...

 Nghề nắn nồi xuất hiện ở đây vào cuối những năm 20 của thế kỷ XX, vị sư tổ của làng nghề là người Khmer, về sau người Việt đã học được nghề này. Nói “nghề nắn nồi” là nói đến một khái niệm chung chỉ công việc tạo ra các sản phẩm làm từ đất nung.

Lúc đầu, nghề nắn nồi chỉ là nghề phụ được người dân làm sau khi sạ lúa xong. Cũng như bao nơi khác, nguyên liệu dùng để nắn nồi là đất sét, loại có đủ các tiêu chuẩn như dễ đánh bóng, chịu nhiệt cao, tính kết dính cao, có sẵn trên địa bàn Hòn Đất. Để hoàn thành một sản phẩm phải qua nhiều công đoạn. Công đoạn đầu là nắn hay còn gọi là tạo hình vì tất cả sản phẩm đều có khuôn bằng gỗ hoặc bằng đất nung, đến công đoạn vỗ, do đất ướt chứa nhiều nước nên sản phẩm mới đầu thường biến dạng, đòi hỏi người làm phải có kỹ thuật vỗ bằng các thanh tre, sau đó là công đoạn làm bóng, tạo hoa văn để sản phẩm được nhẵn bóng hoàn chỉnh. Được chứng kiến các công đoạn làm mới thấy, để có được sản phẩm như ý đòi hỏi người thợ phải có kỹ thuật cao, bàn tay phải uyển chuyển, mềm mại, sáng tạo.

Sản phẩm được phơi khô khoảng một tuần và có thể đưa vào nung, gọi theo tiếng nhà nghề là “đốt nồi”.  Đốt nồi không đơn giản, đòi hỏi người có nhiều kinh nghiệm làm nghề. Trước khi “nung” người thợ phải sắp mọi sản phẩm lên mặt đất, chèn rơm hoặc cỏ khô vào giữa, phía trên lớp rơm có một lớp củi tràm. Người ta thường đốt vào  ban đêm để dễ theo dõi lửa cháy cho đều. Thông thường, các loại sản phẩm “nặng lửa” được đặt ở trung tâm, loại “nhẹ lửa” sắp ở chung quanh để sản phẩm không bị “sống” hoặc “chín” quá.

Ngày nay, nhiều vật dụng đã thay thế các sản phẩm bằng đất nung nhưng  nghề nắn nồi ở Hòn Đất vẫn tồn tại và được nhiều người biết đến. Hình ảnh cái nồi đất không phai mờ trong sinh hoạt của người dân nơi đây, và được tái hiện sinh động, chân thực dưới bàn tay tài hoa của những nghệ nhân. 

Đoàn Thế Hạnh