LONG QUANG CỔ TỰ

LONG QUANG CỔ TỰ
Phường Long Hòa, quân Bình Thủy, Tp.Cần Thơ
----------------------------------

Long Quang Cổ Tự, tên thường gọi chùa Long Quang - thuộc hệ phái Bắc tông. Khung viên chùa 7.000m2 nằm trên diện tích đất 11.700m2, tọa lạc tại số 155/6, khu vực Bình Chánh, phường Long Hòa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ. Điện thoại số 0710 3841805. Hiện nay do Đại đức Thích Bình Tâm làm trụ trì.

Chùa Long Quang
Lịch sử hình thành ngôi chùa.
Theo lời của trụ trì và những tư liệu còn lại của chùa, đồng thời có tham khảo tư liệu hồ sơ di tích về chùa tại Bảo tàng thành phố Cần Thơ thì chùa Long Quang được khởi nguyên từ năm Ất Dậu 1824 – năm Minh Mạng thứ V. Vị trí khung viên của chùa tại thôn Bình Thủy (nằm trên ba phường Long Hoà, Long Tuyền, Bình Thủy hiện nay), thuộc tổng Định Thái, huyện Vĩnh Định; Sang đời Tự Đức và thời Pháp thuộc đổi thành tổng Định Thới, huyện Ô Môn; Đến năm 1954, địa danh trên đổi thành ấp Bình Phó, xã Long Tuyền, tỉnh Phong Dinh; Sau năm 1975, chùa thuộc ấp Bình Nhựt B, xã Long Tuyền, thành phố Cần Thơ, tỉnh Hậu Giang; Năm 1992, tỉnh Hậu Giang chia làm 2 tỉnh (Cần Thơ, Sóc Trăng) thì vị trí chùa nằm tại ấp Bình Nhựt B, xã Long Hòa, thành phố Cần Thơ, tỉnh Cần Thơ và hiện nay là khu vực Bình Chánh, phường Long Hòa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
Kể lại rằng, thuở ban đầu ở đây còn hoang sơ, Phật giáo chưa được phổ biến rộng rãi. Khoảng năm Mậu Thìn 1807 (năm Gia Long thứ VI), trong thôn có một cậu bé tên Võ Văn Quyền mới lên 10 tuổi, đã dốc lòng cầu đạo, lặn lội tìm tới chùa Linh Quang ở Gia Định quy y, được Hòa thượng Thiên Ấn nhận làm đệ tử - đặt pháp danh Liễu Huệ. Sau 10 năm thọ pháp tu học, từ chú tiểu Liễu Huệ phát nguyện thế độ, rồi thọ đại giới. Năm 20 tuổi, sư Liễu Huệ cầu chánh pháp nhãn tạng và được pháp hiệu Thiện Quyền. Thiền sư Thiện Quyền tiếp tục vân du cầu học với nhiều Chư Tôn Đức khắp các sơn môn như Chùa Giác Lâm ở Gia Định, chùa Huê Nghiêm ở Thủ Đức… được các Tổ sư thời bấy giờ trao truyền hết nội ngoại điển. Đến năm Ất Dậu 1824, Ngài mới trở về quê quán dựng một thảo am nhỏ để tu hành và truyền bá Phật pháp.
5 năm sau, năm Canh Dần 1829 – năm Minh Mạng thứ X, có nhiều tín đồ quy y thọ giới. Thiền sư Liễu Huệ phát nguyện chuyển cái thảo am nhỏ, để xây dựng thành một ngôi chùa. Được đông đảo bà con phật tử đồng lòng góp sức, đến năm Bính Thân 1835, ngôi chùa cất bằng gổ, lợp ngói cơ bản hoàn thành. Ngài đặt hiệu là “LONG TRƯỜNG TỰ”, với ước nguyện cầu mong ngôi chùa bền như trời đất, vững như núi sông theo ý của câu đối Hán tự “Dữ thiên địa long hưng – Hoà sơn hà trường cửu”. Sau đó, Thiền sư gởi đơn tấu lên vua Minh Mạng, xin cho phép duy trì ngôi chùa và giữ giới tu hành. Đơn tấu đã được nhà vua chấp nhận và ghi vào sổ bộ của triều đình vào ngày mồng 9 tháng 10 năm Đinh Dậu - 1836. Cùng thời gian này, thân mẫu của bà Đặng Thị Tây và ông Đặng Văn Khánh, hiến cúng dường thêm một phần đất, để mở rộng thêm diện tích cho nhà chùa có được cho đến bây giờ. Thiền sư Liễu Huệ (Võ Văn Quyền) đã sống hết lòng với sự tu hành tại chùa cho đến khi mản phần. Có thể coi chùa Long Trường thời ấy là ngôi chùa có cao Tăng đầu tiên ở khu vực Cần Thơ.
Sau khi Thiền sư Liễu Huệ qua đời, đến khoảng năm Kỷ Mùi 1859, có nhà sư Trần Quảng Hiền về trụ trì. Lúc bấy giờ ngôi chùa bị hư hỏng nặng, sư Quảng Hiền tập trung xây dựng lại ngôi chùa, đến khoảng năm 1860, 1861 hoàn thành và đổi tên lại là “LONG QUANG TỰ” với mong muốn đem lại ánh sáng ấp áp, mang đến niềm vui, hạnh phúc thịnh vượng cho mọi người.
Đến năm Ất Sửu 1889, có Hòa thượng Từ Quang - pháp hiệu Ngộ Cảm, về trụ trì chùa, ông là nhà sư nhưng cũng là một thầy thuốc nam rất giỏi. Trong thời gian 33 năm sống và tu ở đây Hoà thượng Từ Quang đã coi mạch bốc thuốc chữa bệnh cho rất nhiều người dân. Với tài năng đức độ đó, Hòa thượng được bà con nhân dân nơi đây rất mực tôn kính. Hoà thượng viên tịch vào năm Nhâm Tuất 1924, hưởng dương 49 tuổi.
Sau khi Hoà thượng Từ Quang mất, nhà sư Đặng Văn Vị - pháp danh Trí Thới, huý hiệu Chơn Khương (đệ tử của Hoà thượng Từ Quang) trông coi ngôi chùa. Đến năm Canh Ngọ 1930, ngôi chùa đã bị xuống cấp trầm trọng, sư Trí Thới đã được các thân hào nhân sĩ và bổn đạo trong địa phương cúng dường nhiều tiền của để tái thiết lại ngôi chùa. Cuối năm 1930 chùa được xây dựng hoàn thành với qui mô kiên cố tường gạch, mái lợp ngói gồm một ngôi chánh điện có 3 gian rộng rải và một nhà khói. Bên trong chánh điện tôn trí lại bộ tượng thờ của Thầy Tổ để lại trang nghiêm cân đối hài hòa đẹp mắt. Cùng thời gian này, trong chùa có 6 vị nhà tu và hàng trăm người thường xuyên đến chùa lễ bái. Để tránh tai mắt của nhóm Hương Chiếu Hội Tề ở Bình Thủy dòm ngó, làm khó dể, sư Trí Thới mời ông Tòng Hiên (là chiến sĩ Văn Thân ở Quảng Ngãi chạy vào Nam lánh nạn) đến ở tại chùa vừa dạy thuốc, dạy chữ vừa truyền bá tư tưởng yêu nước cho nhân dân ở địa phương. Tuy nhiên, sau một thời gian hoạt động này bị bọn mật thám của chánh quyền đô hộ nghi ngờ, nên ông Tòng Hiên phải lánh qua chùa Long Phước ở Nha Mân – Sa Đét, nhưng cũng bị giặc phát hiện, ông Tòng Hiên phải trở lại chùa Long Quang lần thứ hai, được nhà chùa bảo bọc cho đến mười năm sau ông mới trở về Quảng Ngãi.
Đến năm Ất Dậu 1945, thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta lần thứ hai. Sau khi chiếm đóng Cần Thơ (tháng 10/1945) để mở rộng vùng kiểm soát chúng tìm kiếm những nơi có đình chùa lớn để đóng đồn bót. Sư Trí Thới là nhà sư yêu nước, đã hưởng ứng phong trào tiêu thổ kháng chiến chống Pháp xâm lược. Nhà sư cùng bổn đạo thỉnh bộ tượng Phật xuống thờ ở nhà khói, tháo giỡ toàn bộ ngôi chánh điện. Đồng thời hiến quả đại hồng chung cổ của chùa cho cách mạng để lấy đồng làm đạn chống giặc ngoại xâm. Và chùa Long Quang còn là cơ sở nuôi chứa nhiều cán bộ cách mạng hoạt động nội thành. Sư Trí Thới sử dụng nhà khói để lưu giữ bảo vệ bộ tượng thờ của Thầy Tổ để lại và tu ở đó đến ngày 13 tháng 7 năm 1963 viên tịch, hưởng thọ 85 tuổi.
Năm Giáp Thìn 1964, bà Hai Đức và bà con phật tử thỉnh mời Thầy Chơn Khánh (ông Nguyễn Văn Phước), pháp danh Thiện Hiếu – tục gọi ông Bảy Phúc (là đệ tử cầu pháp của Hòa thượng Pháp Thân - chùa Hội Linh) người ở ấp Bình Thường, xã Long Tuyền về trông coi chùa và nhang đèn kinh kệ sớm hôm. Lúc
bấy giờ ngôi nhà khói xuống cấp hư hỏng nặng, được bà con nhân dân trong vùng ủng hộ, thầy Chơn Khánh sử dụng vật liệu tháo gở chùa trước đây còn lại, tiến hành xây cất lại ngôi chùa trên nền cũ. Khi chùa xây gần xong, bị bom đạn Mỹ bắn phá hư hại hoàn toàn. Thầy cùng với bà con tổ chức đấu tranh quyết liệt, buộc Mỹ và chánh quyền Sài Gòn phải đến bù vật liệu để xây dựng lại chùa. Đến năm Bính Ngọ 1966, ngôi chánh điện đã được xây xong. Thầy Thích Chơn Khánh trụ trì và tu ở chùa được gần 20 năm, viên tịch năm 1983. Đến năm 1987, mái tôn cũ bị mục, bà con trong xóm tháo bỏ tôn lợp lại bằng ngói.

Sau khi Thầy Chơn Khánh mất, gần 10 năm nhà chùa không có ai trụ trì. Việc nhang đèn được bà con phật tử ở gần trông coi. Mãi đến năm Nhâm Thân 1992, được sự thỉnh cầu của bà con phật tử, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Cần Thơ bổ nhiệm Đại đức Thích Bình Tâm về trụ trì chùa.
Đại đức Thích Bình Tâm, thế danh Nguyễn Thanh Phong - sinh năm Giáp Thìn 1964, tại xã Tân Thới, huyện Phong Điền, Cần Thơ. Từ nhỏ đã sống và sinh hoạt trong nhà chùa gia đình ở Nhà Bàn, Tịnh Biên, Châu Đốc – An Giang. Đại đức Bình Tâm xuất gia năm 1988 và tu học tại Thiền viện Thường Chiếu, Long Thành, tỉnh Đồng Nai. Trong thời gian 5 năm tu học, rèn luyện gia công gia hạnh, được quý sư Thầy Hoà thượng Bổn viện quý mến yêu thương tận tâm trao truyền Phật pháp, đến năm 1992 mới trở về Cần Thơ. Được Giáo hội Phật giáo tỉnh Cần Thơ bổ nhiệm về làm trụ trì chùa Long Quang cho đến ngày nay. Hiện nay ngoài công việc trụ trì chùa, Đại đức Bình Tâm còn tham gia và giữ nhiều chức vụ trong Giáo hội như Phó ban đại diện Phật giáo quận Bình Thủy; Chánh thư ký Ban trị sự, kiêm Trưởng ban Văn hoá Phật giáo của thành hội Giáo hội Phật giáo Cần Thơ. Đại đức Thích Bình Tâm là một vị sư trẻ, đạo cao đức trọng, bản thân hăng hái trong hoạt động Phật sự nên có nhiều uy tính trong Giáo hội, đồng thời được đông đảo bà con phật tử kính mến.
( Đại đức Thích Bình Tâm )
Những đặc điểm chính ngôi chùa
1. Khởi nguyên từ một thảo am nhỏ bé. Đến năm Canh Dần 1829, mới chuyển thành ngôi chùa, từ năm Bính Thân 1835 có tên LONG TRƯỜNG TỰ (1835 – 1860), năm Canh Thân 1860 được đổi lại là LONG QUANG TỰ (1860 – 1966), đến năm Bính Ngọ 1966 có tên gọi LONG QUANG CỔ TỰ cho đến ngày nay.
“Long Quang Cổ Tự” - đúng như tên gọi, từ ngày khởi nguyên đến nay ngôi chùa đã tròn 185 tuổi. So với thời gian lịch sử thì chưa phải dài, tuy nhiên từ ngày ra đời đến nay chùa Long Quang đã cùng với quê hương đất nước trãi qua hai cuộc chiến tranh ác liệt chống Pháp và Mỹ xâm lược. Nhìn chung, dù phải trải qua nhiều biến cố trong lịch sử nhưng nhà chùa vẫn là nơi tu dưỡng tâm linh thanh tịnh cho các nhà sư và nhân dân trong vùng. Đồng thời, còn là nơi cưu mang, nuôi chứa nhiều cán bộ cách mạng, là nơi ủng hộ kháng chiến và góp công góp sức chống giặc cứu nước. Với những đặc điểm và thành tích nêu trên, chùa Long Quang đã được Bộ Văn hoá Thông tin - nước Cộng hoà XHCN Việt Nam công nhận là Di tích Lịch sử Văn hoá cấp quốc gia vào ngày 21/6/1993.
Ban đầu các vị sư của chùa tu theo hệ phái “Thiền Lâm Tế” du nhập từ Trung Quốc sang, nhưng nhà chùa không chỉ thờ duy nhất tượng Phật Tổ mà trong chùa tôn trí thờ rất nhiều tượng Phật theo phong cách chùa Phật ở Việt Nam. Hiện nay nhà chùa đã gia nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam và chuyển thành hệ phái Bắc tông.
2.Vị trí khuôn viên chùa khá rộng (7000m2) nằm cặp con đường làng của Rạch Phố Chùa (hướng bên trái từ Bình Thủy đi vào). Chùa được xây dựng lại lần gần nhất vào năm Bính Ngọ 1966 và được Nhà nước CHXHCN Việt Nam cấp kinh phí hơn 150 triệu đồng để trùng tu lại ngôi chánh điện vào năm 1994. Và từ ấy đến nay, nhà chùa được tiếp tục xây dựng mới và mở rộng thêm các khu giảng đường, trai đường, thiền đường, tăng đường, khu hoa viên, vườn tháp… ước tính kinh phí hơn một tỷ đồng do bà con phật tử gần xa cúng dường.
Nhìn từ ngoài, mặt tiền chùa khoảng 50 mét được xây hàng rào bằng song sắt, bên trái là cổng tam quan bề thế với hai tầng mái ngói, đầu mái uốn công có gắn hoa văn, hai bên nóc gắn cặp bạch long ngẩng cao đầu quay ngược vào bánh xe pháp luân ở giữa. Cổng giữa, bên trên đắp nổi dòng chữ nhỏ “Giáo hội Phật giáo Việt Nam” ở giữa “LONG QUANG CỔ TỰ” bên dưới là “xã Long Hòa – Tp.Cần Thơ” tất cả đều bằng chữ Việt; cổng nhỏ bên trái gắn hai chữ “TỪ BI”, bên phải gắn hai chữ “TRÍ TUỆ”; hai cột giữa gắn hai câu liễn đối bằng chữ Hán, dịch nghĩa như sau:
“Long đức phổ thập phương, Phật đạo hoằng thâm chánh giáo
Quang minh chiếu tam giới, thiền lâm quãng nhuận chân truyền”.

Trên sân chùa, ở giữa xây một hồ nổi nhỏ trồng sen, chung quanh vách hồ gắn những cánh hoa sen cách điệu. Phía trước cửa chùa dựng một bia lưu niệm ghi tóm tắc nội dung công nhận nhà chùa là di tích lịch sử - văn hóa và ngày trùng tu lại ngôi chánh điện. Phía bên phải sân, dựng tượng đài Quán Thế Âm Bồ Tát lộ thiên cao hơn 4 mét.
Ngôi chánh điện ở giữa, xây theo lối kiến trúc Thượng lầu Hạ yên rộng 324m2, Vách bằng tường gạch, mái lợp ngói - trùm cã 4 phía hành lang chung quanh, bên dưới đóng trần và mái được xây bao bọc bằng hệ thống máng xối bê tông, trang trí cánh hoa sen cách điệu. Ngôi chánh điện được thiết kế có tất cả năm cửa ra vào, hai cửa chính phía trước, một cửa sau và hai cửa
phụ hai bên hông . Ngay giữa trung tâm là điện thờ chính. Phía trước điện thờ chính, bên trên treo bức hoành phi bằng gổ được chạm trổ mềm mại như một tấm lụa căng ngang, ở giữa gắn bốn chữ Hán “ĐẠI HÙNG BẢO ĐIỆN”; bên dưới gắn khung bao lam cũng được chạm trổ hoa văn tinh xảo thếp vàng, hai bên gắn hai câu liễn đối cũng bằng chữ Hán:
“ Long thượng diễn chân thừa tiếp dẫn thập phương quy giác lộ
Quang minh khai nhãn tạng đề huề tứ chúng xuất mê tân ”

Bia lưu niệm Di tích

Phía sau chánh điện
Điện thờ chính được đóng bằng gổ có 2 bậc. Bậc cao kê 3 ghế thờ, tôn trí ba pho “Tam Thế Phật” ngồi, bằng gổ cao hơn 1 mét, ở giữa tôn trí Đức Bồ Tát A Di Đà, bên trái Bồ Tát Đại Thế Chí, bên phải Bồ Tát Quán Thế Âm; bậc thấp tôn tượng Di Lặc Bồ Tát miệng cười tươi vui vẽ và được các nghệ nhân gắn thêm 6 đứa trẻ leo trèo bên hông, trên tay, trên vai Bồ Tát, đứa thổi sáo, đứa ngoáy tai… vui đùa với Đức Phật; phía trước xếp tượng Phật Thích Ca nhập niết bàn, bằng gổ dài một mét, được chạm trổ hoa văn tuyệt mỹ; phía trước nữa xếp lư hương, hai bên xếp hai chân đèn và hai bục dĩa dùng đựng hoa quả. Tất cả đều bằng gổ. Trước điện thờ đặt một lư hương lớn thếp vàng, hai bên có hai ghế đôn bài trí chuông và mỏ…
Điện thờ Phật trung tâm
Đối diện điện thờ chính là bàn thờ Hộ Pháp và Ông Tiêu. Hai bên là hai cửa ra vào. Góc tường hai bên cửa, một bên thờ ông Thiện và để Hồng chung, một bên thờ ông Ác và để trống. Sát vách bên phải, trên kệ dài bày trí 9 tượng La Hán, kế tiếp bàn thờ Địa Tạng Vương Bồ Tát, phía sau là bàn thờ Ngọc Hoàng Thượng đế, hai bên có Nam Tào, Bắc Đẩu. Sát vách bên trái, trên kệ dài bày trí 9 tượng La Hán (đối diện với 9 tượng bên phải), kế tiếp bàn thờ Quán Thế Âm Bồ Tát, hai bên có Thiên Tài, Đồng Tử. Phía sau điện thờ chính là bàn thờ Hậu Tổ. Phía trên là tượng Chuẩn Đề Bồ Tát ngồi trên lưng chim hạt, bên dưới có tượng Đức Tổ Sư Đạt Ma, chung quanh bày trí các long vị, các bức di ảnh của các cố Hoà thượng trụ trì chùa. Đối diện bàn thờ Hậu Tổ ở giữa là cửa sau của chùa. Sát vách hai bên cửa đặt hai bàn thờ, bên phải thờ các tượng Bồ Đề Đạt Ma, Quang Công và Giám Trai, bên trái thờ các tượng Viêm Dương, Long Vương và Phán quan…
Nhìn chung, phần nội thất bên trong chánh điện rộng thoáng, sáng sủa. Cách bày trí các ban thờ hài hòa tôn nghiêm. Toàn bộ gần 50 pho tượng trong chánh điện đều làm bằng gổ quý, được các nghệ nhân chạm khắc rất công phu và được lưu giữ đến ngày nay đã gần 100 năm. Đặc biệt, là nhóm tượng 18 vị La Hán, mỗi tượng cao 80cm, có tư thế ngồi khác nhau, tạo cho người xem hai điểm chú ý. Thứ nhất, các vị La Hán đầu đội mũ “Từ Lư” và mặc áo tràng, không mặc áo cà sa hay đắp y bát, biểu hiện các nghệ nhân miêu tả tượng theo truyền thuyết Phật giáo Trung Hoa. Thứ hai, mỗi vị La Hán được bố trí ngồi trên một con thú khác nhau, tay cầm một bửu bối khác nhau, sắc mặt của từng vị và mặt của từng con thú cũng được đặc tả khác nhau… điều này nói lên nghệ nhân đã lột tả được cảm xúc, trạng thái, tính cách của mỗi nhân vật theo từng trường hợp và điều kiện khi được chứng quả La Hán. Nói chung, trên từng pho tượng có những đường lượn, nét ngang, xéo… để tránh nhàm mắt, nhưng không bị phá cách mà còn tạo được sự uyển chuyển, mềm mại tập trung gom vào gương mặt làm nổi bật tư tưởng: đạt được cảnh giới thiện và trạng thái nhập định không gì lay chuyển. Đây có thể xem là nét đặc điểm chính về nghệ thuật điêu khắc gổ các tượng Phật ở chùa Long Quang.

9 tượng Bồ Tát La Hán bên phải

9 tượng Bồ Tát La Hán bên trái
Phía sau chánh điện, cách một khoảng sân sau là dãy nhà Thiền đường rộng 270m2, trên sân sau ở giữa có hồ sen nổi tôn tượng Quán Thế Âm nhỏ, 2 bên có nhiều tán cây bonsai, nhiều hoa kiểng và 2 chậu lớn trồng hoa sen… ; khu vực bên trái, phía trước là thất trụ trì, phía sau là giảng đường rộng 180m2, phía sau nửa là nhà trai đường và khu nhà kho rộng trên 400m2;khu vực bên phải là nhàTăng đường rộng 150m2; sau nhà Thiền đường là khu Tháp rộng hơn 200m2, nơi an nghỉ của các vị cố Hòa thượng trụ trì chùa trước đây.
Khu vườn Tháp là một khuôn viên rộng hơn 2000m2, trồng rất nhiều hoa kiểng, cây bonsai, cây ăn trái… có nhiều con đường nhỏ tráng xi măng xẻ dọc ngang, có những ngôi nhà mát hình tròn, hình lụt giác rải rát trong khu vườn, làm chổ dừng chân cho bà con phật tử, cho khách thập phương đến vãng cảnh chùa. Tạo nên một không gian yên tịnh, thoáng mát, an lành.

3. Chùa Long Quang hiện nay còn là nơi để cho các câu lạc bộ gia đình phật tử tổ chức sinh hoạt cho thiếu nhi như:
Bên hông phải chùa, dưới táng cây cổ thụ là một khoản sân khá rộng, hằng tuần vào sáng ngày chủ nhật có khoảng 30, 40 cháu thiếu nhi con em của bà con phật tử xung quanh tựu tập đến đây để : học hát, học giáo pháp và tổ chức nhiều trò vui chơi giải trí…

Giờ sinh hoạt trò chơi tập thể

Giờ học hát tập thể
4. Hiện nay chùa Long Quang có hơn 1800 phật tử theo tu (có thể xem là ngôi chùa có đông phật tử nhất ở quận Bình Thủy hiện nay). Có 5 đại đức và một Sa Di đang tu tại chùa. Ngoài các lễ định kỳ trong năm như rằm Thượng Ngươn, Lễ Phật Đản, rằm Hạ Ngươn kết hợp với Vu Lan báo hiếu… có 2000 đến 3000 người đến cúng viếng chùa, nhà chùa còn tổ chức một tháng một lần ngày Thọ Bát Quan Trai cho hơn 100 phật tử về dự học. Ngoài ra chùa còn tích cực đóng góp, tham gia nhiều lĩnh vực từ thiện xã hội như: tiền xây dựng cầu đường, quỹ người nghèo, xây nhà tình thương… hằng năm số tiền hơn 40 triệu đồng và phân phát 10 tấn gạo cho người nghèo ở địa phương./.
Tác giả bài viết: Trần Quốc Lương (. tranluongct@gmail.com ) Đt 0918864542

Chiêm bái các vị La Hán ở Long Quang Cổ Tự

Nếu bạn du lịch về Cần Thơ thì hãy  ghé thăm quan Long Quan Cổ tự để khám nhiều bất ngờ thú vị tại ngôi chùa đã được Bộ VH-TT công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia này nhé...

Nằm cách trung tâm TP Cần Thơ khoảng 10 km về hướng Bình Thủy, chùa Long Quang – LONG QUANG CỔ TỰ (tọa lạc tại xã Long Hòa, Bình Thủy, TP Cần Thơ) có lối kiến trúc như nhiều ngôi chùa bình thường khác ở Cần Thơ. Tuy nhiên, nếu có dịp đến tham quan chùa, chúng ta mới có thể chiêm ngưỡng được hệ thống tượng phật độc đáo bằng gỗ đã có cách nay hàng trăm năm mà tiêu biểu nhất là nhóm tượng Thập bát La Hán được tạc bằng gỗ quý và trưng bày trong chính điện.

Bia di tích lịch sử - văn hóa Long Quang Cổ Tự

Theo lời của thượng tọa Thích Bình Tâm - trụ trì chùa Long Quang: chùa thuộc hệ phái Thiền Tông Lâm Tế Trung Hoa, không như các tượng La Hán ở chùa khác, các nghệ nhân chạm khắc bộ tượng này cũng là người gốc Hoa nên đã thể hiện rõ cách nhìn của hệ phái này trên tượng. Thập bát vị La Hán (*) ở chùa Long Quang đều mặc áo tràng (không mặc áo cà sa hay đắp y bát như phật tổ hay như các tượng ở chùa khác).

La hán BA TIÊU

Chiêm ngưỡng các vị La Hán này người xem nhận ra một lẽ rất đời thường: các vị đều hòa mình vào cuộc sống thế tục nhưng không nhiễm bụi trần, trên tay mỗi vị đều cầm một bửu bối khác nhau tượng trưng cho phẩm hạnh, đức độ hoặc phương tiện mà các vị chứng quả.

La hán BỐ ĐẠI

Vị nào cũng ngồi trên lưng một con thú dữ. Con thú phục sát dưới đất thể hiện vẻ quy thuận tuyệt đối. Điều này cũng chứng minh rằng, đức độ và phẩm hạnh của các vị đã thật sự thu phục được mãnh thú. Tuy mỗi vị đều ngồi trên lưng thú với một tư thế khác nhau nhưng nhìn chung người và thú được sắp xếp theo bố cục hình chóp nón. 

La hán CỬ BÁT

Điều làm người xem thú vị khi ngắm nhìn các tượng phật này là với tài năng điêu khắc của mình, các nghệ nhân xưa đã mô tả được cảm xúc, trạng thái của mỗi nhân vật theo từng nét khác nhau. Như tượng “Thú - Bác - Ca Tôn giả” đang gồng hết sức mình, bặm môi banh ngực ra để tìm phật tánh.

Người xem có thể nhận thấy từ gương mặt của ông sự kiên định của một người khát khao chứng quả và con lạc đà ông cưỡi cũng bặm môi nhìn vị La Hán với vẻ kính phục cảm thông. Còn tượng “Bán - Thác - Ca Tôn giả”, một tay của vị La Hán này, một tay cầm bình hoa giơ cao ngang mặt, một tay duỗi thẳng tượng trưng cho trạng thái “thiền”, mặt tươi cười biểu hiện sự thanh thản của một tâm hồn đã thoát vòng tục lụy, con thú ông cưỡi cũng cười theo vị La Hán này.

La hán HÀNG LONG

Theo truyền thuyết xưa, 18 vị La Hán vốn là những người lúc sinh thời đã phạm phải những việc làm không lương thiện, sau được giác ngộ, đã biết hướng phật, tu tâm, làm việc thiện, lại còn chinh phục 18 con thú dữ, mang lại cuộc sống thanh bình cho nhân dân nên được thành chánh quả. Sự tích về những vị La Hán có ý nghĩa giúp cho con người hướng về những điều tốt đẹp của chân -  thiện - mỹ và đậm tính nhân văn.

Ngoài bộ tượng “Thập bát vị La Hán”, chùa Long Quang còn được nhân dân địa phương và khách tham quan ngưỡng mộ bởi cảnh quan xinh đẹp, yên bình và hàng chục bức tượng gỗ được làm từ các loại danh mộc quý như các bức tượng ông Tiêu, ông Hộ Pháp, Phật bà Quan Âm Nam Hải… trên mỗi bức tượng đều khắc đậm dấu ấn nghệ thuật của những nghệ nhân có đôi tay tinh xảo trong lĩnh vực điêu khắc. Mỗi vẻ mặt của các bức tượng như chứa đựng những nỗi niềm, xúc cảm khác nhau trong nhân thế với hàm ý các vị đều hòa mình vào cuộc sống thế tục nhưng không nhiễm trần. 

Theo các tài liệu của Phòng Quản lý Di tích - Bảo tàng tỉnh Cần Thơ, chùa Long Quang đã được sư Võ Văn Quyền dựng lên vào năm 1825 với tên gọi ban đầu là Long Trường tự. Sau nhiều lần xây dựng, trùng tu lại, năm 1859 chùa được đổi tên thành Long Quang tự.

Trong cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, chùa Long Quang còn là nơi nuôi chứa các cán bộ cách mạng, các nhà yêu nước nên đây còn là một địa chỉ đỏ của tỉnh Cần Thơ. Với bề dày lịch sử và những kiến trúc nghệ thuật độc đáo, ngày 10/7/1993, chùa Long Quang đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia. 


(*)Thập bát La hán bao gồm 18 vị mang các tên: BA TIÊU, BỐ ĐẠI, CỬ BÁT, HÀNG LONG, KHAI TÂM, KHÁNG MÔN, KHOÁI NHĨ, KỴ TƯỢNG,  PHỤC HỔ, QUÁ GIANG, THÁM THỦ, TĨNH TỌA, TỌA LỘC, TRẦM TƯ, TRƯỜNG MI, KHÁNH HỶ, THÁC THÁP và TIẾU SƯ.

yume.vn

Long Quang cổ tự

Chùa Long Quang nằm bên bờ sông Bình Thủy; tọa lạc tại số 155/6, khu vực Bình Chánh, thuộc phường Long Hòa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.

Tam quan chùa Long Quang.

Lúc đầu, chùa chỉ là một am nhỏ dựng bằng cây, lá, đến năm 1829, được trùng tu lại thành một ngôi chùa kiên cố. Trong khoảng thời gian này chùa được đặt tên là Long Trường với ý nguyện của thiền sư là mong cầu ngôi chùa được vững bền. Sau khi thiền sư Thiện Quyền qua đời, nhà sư Quảng Hiền vận động Phật tử góp công, góp của xây dựng chùa mới và đổi tên thành Long Quang tự - vừa là nơi tu hành, vừa bốc thuốc chữa bệnh và dạy chữ cho người dân nên được nhiều người biết đến.

Năm 1930, một lần nữa chùa lại được sự ủng hộ của các Phật tử và được xây dựng lại. Lần này chùa được xây bằng tường gạch, mái lợp ngói, gồm một ngôi chánh điện rộng ba gian và một nhà bếp.

Tháng 9 năm 1945, quân viễn chinh Pháp trở lại Việt Nam lần thứ hai. Chùa Long Quang trở thành cơ sở bí mật của các hoạt động chống Pháp. Năm 1947, hưởng ứng lời kêu gọi tiêu thổ kháng chiến, trụ trì chùa lúc bấy giờ là thiền sư Trí Thới cùng với tăng chúng tháo dỡ toàn bộ nhà chùa để làm vật cản, ngăn tàu Pháp tại vùng Rạch Cam.

Năm 1963, chùa được xây cất lại trên nền đất cũ. Khi công trình gần xong, lại bị bom đạn chiến tranh làm hư hại nhiều nên phải xây lại. Đến năm 1966, ngôi chánh điện mới được xây xong. Thời kỳ chiến tranh sau đó, chùa Long Quang vẫn là cơ sở cách mạng ở Cần Thơ.

Ngày 21 tháng 6 năm 1993, chùa Long Quang đã được công nhận là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp quốc gia theo Quyết định số 774-QĐ/BT của Bộ Văn hóa-Thông tin.

Qua hai giai đoạn chiến tranh khốc liệt, điều đáng quý là Long Quang cổ tự còn bảo tồn được bộ tượng thờ bằng gỗ giáng hương gồm 50 pho được nhà sư Từ Quang cho tạc từ năm 1922. Trong đó, đặc biệt hơn cả là bộ Thập bát La hán - mỗi tượng cao 80 cm, được chạm khắc và đục đẽo từ một một khối gỗ nguyên. Đó là các tác phẩm do một nhóm nghệ nhân điêu khắc, đứng đầu là ông Tài Công Kiểm, người ở Cần Thơ, thực hiện.

Chùa Long Quang nằm bên bờ rạch Long Tuyền xưa (nay là rạch Bình Thủy), trên diện tích khoảng 7.000 m2.. Con đường vào chùa đã được trải nhựa, xe 16 chỗ có thể vào được. Tam quan được xây bằng gạch với hai tầng mái ngói, đầu mái uốn công có gắn hoa văn. Bên trên nóc có gắn đôi rồng trắng ngẩng cao đầu quay ngược vào bánh xe luân hồi ở giữa. Hai cột chính có đôi hai câu liễn đối bằng chữ Hán.

Bên trong chánh điện chùa Long Quang.

Ngôi chánh điện xây theo lối kiến trúc "Thượng lầu, hạ hiên" rộng 324 m2, với mái ngói và tường gạch, có hai cửa trước, một cửa sau và hai cửa ở hai bên hông. Giữa điện thờ chính, có treo bức hoành phi bằng gỗ chạm bốn chữ Hán “Đại hùng bảo điện”, bên dưới gắn khung bao lam chạm trổ hoa văn tinh xảo thếp vàng. Điện thờ chính bằng gỗ có hai bậc; bậc trên thờ tam thế Phật: A Di Đà Phật, Đại Thế Chí Bồ tát và Quan Thế Âm Bồ tát, tượng bằng gỗ cao hơn một mét theo tư thế ngồi. Bậc dưới thờ Phật Di Lặc.

Hai bên vách là kệ dài, đặt 18 tượng La hán bằng gỗ đã gần trăm năm tuổi. Kế tiếp bàn thờ Địa Tạng Bồ tát, phía sau là bàn thờ Ngọc Hoàng Thượng đế, hai bên có Nam Tào, Bắc Đẩu; hai bên bàn thờ Quan Thế Âm Bồ tát có Thiên Tài và Đồng Tử.

Phía sau điện thờ chính là bàn thờ Hậu Tổ. Phía trên là tượng Phật Mẫu Chuẩn Đề, bên dưới có tượng Bồ Đề Đạt Ma. Chung quanh bày trí các long vị, các bức di ảnh của các cố trụ trì chùa. Sát vách hai bên cửa sau có đặt hai bàn thờ, bên phải thờ các tượng Quan Công, Giám Trai Sứ Giả và Thập Điện Minh Vương.

Phía sau tòa nhà chính điện là khu đất rộng trồng nhiều hoa kiểng, khu tháp nơi chứa di cốt của các cố trụ trì chùa trước đây.

 Bài: Lâm Văn Sơn - Ảnh: Kim Dung

Thăm 18 vị La Hán 100 năm tuổi ở đất Tây Đô

(Dân trí) - Chùa Long Quang có bộ tượng Thập Bát La Hán hơn 100 năm tuổi được làm bằng gỗ rất đặc sắc. Nơi đây không chỉ là nơi tín ngưỡng mà còn là một điểm tham quan du lịch nổi bật của TP Cần Thơ.

Chùa Long Quang tọa lạc bên bờ kênh Rạch Cam thuộc phường Long Hòa, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ. Chùa được xây dựng từ thời vua Minh Mạng, khoảng năm 1824. Năm 1993, chùa được công nhận là Di tích văn hóa cấp quốc gia.

Tại chùa có khá nhiều tượng Phật bằng gỗ, đặc biệt nhất là bộ tượng Thập Bát Lan Hán, mỗi tượng cao 80cm làm từ gỗ giáng hương. 18 vị Lan Hán được khắc họa nét mặt biểu hiện cảm xúc riêng, có tư thế đứng, ngồi khác nhau trên một con thú cũng khác nhau.

Bộ tượng Thập Bát La Hán đang được thờ tại chùa Long Quang, TP Cần Thơ.

Cận cảnh một số vị La Hán tại chùa Long Quang.

Khi khách đến đây không chỉ cúng bái thể hiện tín ngưỡng mà còn được nghe trụ trì kể về lịch sử hình thành chùa cũng như việc ra đời của bộ tượng Thập Bát La Hán và nhiều bức tượng Phật bằng gỗ khác. Thời gian qua, chùa thu hút nhiều khách gần xa đến chiêm ngưỡng những tác phẩm tượng gỗ độc đáo mà chùa đang thờ tự.

       Thập bát la hán chùa Long Quang

Nằm bên kênh Rạch Cam (phường Long Hòa, quận Bình Thủy, Tp. Cần Thơ), chùa Long Quang nổi tiếng gần xa với bộ tượng thập bát la hán 100 tuổi bằng gỗ căm xe, điêu khắc rất tinh xảo.

Chùa Long Quang được xây dựng khoảng năm 1824, thời vua Minh Mạng. Ban đầu, chùa chỉ là một cái am nhỏ, trải qua nhiều đời trụ trì, chùa được xây dựng và tu bổ khang trang như hiện nay. Chùa hiện được nhà nước công nhận là Di tích văn hóa cấp quốc gia vào năm 1993.

Chùa Long Quang được xây dựng khoảng năm 1824 vào thời vua Minh Mạng tại phường Long Hòa, quận Bình Thủy, Tp. Cần Thơ. Bộ tượng thập bát la hán gần 100 tuổi được sơn son thếp vàng đặt hai bên chánh điện. Mỗi bức tượng khắc họa một vị la hán ngồi trên mãnh thú với những tư thế khác nhau.

Trong ngôi chánh điện của chùa có 42 bức tượng, bài trí xung quanh 4 bức tường. Trong số đó, bộ tượng thập bát la hán gần 100 tuổi được sơn son thếp vàng nổi bật hai bên chánh điện.

Bộ tượng thập bát la hán được các nghệ nhân tạc bằng gỗ căm xe. Đây là loại gỗ tốt, rất bền, không bị mối mọt, chịu được mưa nắng và giữ được màu sơn lâu. Tất cả các bức tượng đều được thực hiện từ gỗ căm xe nguyên khối chứ không phải chắp ghép từng phần. Mỗi pho tượng cao 80cm nhưng rất nặng, phải hai đến ba người khiêng lên mới nổi.

Mỗi pho tượng khắc họa một vị la hán ngồi trên mãnh thú với những tư thế khác nhau. Có vị thì đăm chiêu ánh mắt xa xăm, có vị dữ tợn, có vị vui vẻ lạ thường hay đang ngủ…18 pho tượng la hán hiện lên sinh động mang nhiều khoảnh khắc của cuộc sống nơi trần thế.

Ở mỗi bức tượng, người xem thấy được cái thần thái riêng biệt. Để làm được điều đó, các nghệ nhân xưa đã phải rất tỉ mẩm và công phu bằng những nét chạm khắc rất tinh xảo. Những chi tiết nhỏ nhất như mắt, ngón tay hay các góc cạnh y phục của các bức tượng… đều được chạm trổ tỉ mỉ. Mỗi bức tượng giống như là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc gỗ cho ta thấy được sự tài hoa của những nghệ nhân điêu khắc xưa.

Theo lời Đại đức Thích Bình Tâm, trụ trì chùa Long Quang và một số tài liệu chùa thu thập được thì bộ tượng la hán được Hòa thượng Từ Quang (pháp hiệu Ngộ Cảm, Trụ trì chùa vào những năm 1889) cho người khắc vào khoảng năm 1920 đến 1922. Các tượng đều do những thợ điêu khắc ở Cần Thơ thực hiện. Có thể nói đây là bộ tượng thập bát la hán bằng gỗ độc đáo mà chùa Long Quang lưu giữ.

Bộ tượng 18 vị La Hán bằng gổ căm xe gần 100 tuổi nổi tiếng tại chùa Long Quang. Bộ tượng Phật Bà và Kim Đồng, Ngọc Nữ (điêu khắc gỗ) tại chùa Long Quang.

Chị Lê Thị Bé Bảy, Phó Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin quận Bình Thủy chia sẻ: “Các bức tượng ở chùa Long Quang chứa đựng những nét văn hóa, cuộc sống thế thái mà các nghệ nhân nhân miêu tả trong đó. Chùa Long Quang không chỉ là nơi tín ngưỡng thờ Phật mà còn là một điểm tham quan du lịch tâm linh của thành phố Cần Thơ”./.
 

Bài: Nguyễn Oanh - Ảnh: Nguyễn Luân                                                                                         Huỳnh Hải