Thời nay, trong chúng ta ai ai cũng có dịp dự hàng chục, thậm chí hàng trăm lễ cưới. Cho dù rình rang hay đơn mọn, nói chung đều là lễ cưới của dân hoặc quan. Nhưng ở thời phong kiến, là dân thì hiếm ai có dịp nhìn thấy, chứng kiến lễ cưới của nhà vua.
Năm 2014 này nhân vừa tròn 80 năm vua Bảo Đại cưới vợ (1934), và 100 năm ngày sinh Hoàng hậu Nam Phương (1914). Dù “chú rễ và cô dâu” đều đã qua đời, nhưng nhờ tư liệu báo chí thời ấy, chúng ta biết được đại nét diễn tiến về cuộc đại hôn này.
Thời Nguyễn, theo lệnh của vua Thiệu Trị, một số quan lại ở Kinh đô phụng mạng soạn sách Đại Nam hội điển sự lệ ghi chép những điển lệ chính yếu do chính quyền phong kiến Việt Nam ban hành từ 1802 – 1851. Sách khởi làm năm 1843, hoàn thành năm 1851, gồm có cả thảy 262 quyển.
Vì quá rườm rà nên về sau, sách Đại Nam điển lệ toát yếu tóm tắt cho gọn. Trong sách này, phần Tuyên sách văn lập Hoàng hậu, do Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Giác phiên âm và dịch nghĩa (Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, 1993) ghi: lệ mỗi khi gặp đại lễ sách lập Hoàng hậu, trước ngày lễ, phụng chỉ vua cho hội họp các Bộ phụ trách chế tạo sách vàng, ấn vàng và lỗ bộ nghi trượng. Viện Hàn lâm nghĩ soạn bài sách văn [bài để dâng tôn hiệu, để tuyên ngôn trong lễ lập Hoàng hậu], tờ chiếu cáo và các tờ biểu, tiên. Chọn ngày tốt Bộ Lễ tâu xin vua sai quan Khâm mạng kính cáo đàn Nam giao và Thái miếu. Phụng Hoàng đế thân đến điện Phụng tiên kính cáo việc lễ; kế đó đến cung Từ thọ đem ngày sách lập tâu cho Thái hậu biết.
Đến ngày lễ, đặt nghi lễ đại triều, phụng Hoàng đế ngự điện Cần chánh ban cờ tiết mao và kim sách kim bảo; quan Khâm mạng đem các thứ ấy vào cung, rồi do các hoạn quan chuyển tiến lên Hoàng hậu. Hoàng hậu bèn theo nghi lễ đến bái yết điện Phụng tiên, bái yết cung Từ thọ, và lạy tạ Hoàng đế.
Các quan lần lượt dâng tờ biểu và tiền chúc mừng [tiền là giấy vẽ rồng cũng như tờ biểu; văn biểu viết bằng thể tứ lục, còn thể văn tờ tiền thì không rõ thể nào]. Lễ sách lập xong, ban tờ chiếu bá cáo cho thiên hạ. Các địa phương đều dâng tờ biểu và tiền chúc mừng, do Bộ Lễ dâng lên Hoàng đế.
Năm 2014 này nhân vừa tròn 80 năm vua Bảo Đại cưới vợ (1934), và 100 năm ngày sinh Hoàng hậu Nam Phương (1914). Dù “chú rễ và cô dâu” đều đã qua đời, nhưng nhờ tư liệu báo chí thời ấy, chúng ta biết được đại nét diễn tiến về cuộc đại hôn này.
Thời Nguyễn, theo lệnh của vua Thiệu Trị, một số quan lại ở Kinh đô phụng mạng soạn sách Đại Nam hội điển sự lệ ghi chép những điển lệ chính yếu do chính quyền phong kiến Việt Nam ban hành từ 1802 – 1851. Sách khởi làm năm 1843, hoàn thành năm 1851, gồm có cả thảy 262 quyển.
Vì quá rườm rà nên về sau, sách Đại Nam điển lệ toát yếu tóm tắt cho gọn. Trong sách này, phần Tuyên sách văn lập Hoàng hậu, do Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Giác phiên âm và dịch nghĩa (Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, 1993) ghi: lệ mỗi khi gặp đại lễ sách lập Hoàng hậu, trước ngày lễ, phụng chỉ vua cho hội họp các Bộ phụ trách chế tạo sách vàng, ấn vàng và lỗ bộ nghi trượng. Viện Hàn lâm nghĩ soạn bài sách văn [bài để dâng tôn hiệu, để tuyên ngôn trong lễ lập Hoàng hậu], tờ chiếu cáo và các tờ biểu, tiên. Chọn ngày tốt Bộ Lễ tâu xin vua sai quan Khâm mạng kính cáo đàn Nam giao và Thái miếu. Phụng Hoàng đế thân đến điện Phụng tiên kính cáo việc lễ; kế đó đến cung Từ thọ đem ngày sách lập tâu cho Thái hậu biết.
Vì quá rườm rà nên về sau, sách Đại Nam điển lệ toát yếu tóm tắt cho gọn. Trong sách này, phần Tuyên sách văn lập Hoàng hậu, do Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Giác phiên âm và dịch nghĩa (Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, 1993) ghi: lệ mỗi khi gặp đại lễ sách lập Hoàng hậu, trước ngày lễ, phụng chỉ vua cho hội họp các Bộ phụ trách chế tạo sách vàng, ấn vàng và lỗ bộ nghi trượng. Viện Hàn lâm nghĩ soạn bài sách văn [bài để dâng tôn hiệu, để tuyên ngôn trong lễ lập Hoàng hậu], tờ chiếu cáo và các tờ biểu, tiên. Chọn ngày tốt Bộ Lễ tâu xin vua sai quan Khâm mạng kính cáo đàn Nam giao và Thái miếu. Phụng Hoàng đế thân đến điện Phụng tiên kính cáo việc lễ; kế đó đến cung Từ thọ đem ngày sách lập tâu cho Thái hậu biết.
Đến ngày lễ, đặt nghi lễ đại triều, phụng Hoàng đế ngự điện Cần chánh ban cờ tiết mao và kim sách kim bảo; quan Khâm mạng đem các thứ ấy vào cung, rồi do các hoạn quan chuyển tiến lên Hoàng hậu. Hoàng hậu bèn theo nghi lễ đến bái yết điện Phụng tiên, bái yết cung Từ thọ, và lạy tạ Hoàng đế.
Các quan lần lượt dâng tờ biểu và tiền chúc mừng [tiền là giấy vẽ rồng cũng như tờ biểu; văn biểu viết bằng thể tứ lục, còn thể văn tờ tiền thì không rõ thể nào]. Lễ sách lập xong, ban tờ chiếu bá cáo cho thiên hạ. Các địa phương đều dâng tờ biểu và tiền chúc mừng, do Bộ Lễ dâng lên Hoàng đế.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét