Độc đáo những lễ hội "ngoại tình" của người Việt

Trong tiếng hò reo 'Roa lữ Giàng ơi' (sướng quá, vui quá trời ơi), người Ma Coong được tự do tìm nơi tình tự.

Tháng Giêng là mùa của lễ hội. Thời điểm này, người dân trên khắp cả nước đều rộn ràng với những nét văn hóa truyền thống của làng, xã. Một trong những lễ hội độc đáo, bí ẩn, thú vị trong tháng này chính là lễ hội về tình yêu, về sự nguyên thủy của con người, sự sinh sôi nảy nở... Xin điểm một số lễ hội diễn ra tại Việt Nam, mà trong đó, người dân được tự do yêu đương, hẹn hò, tình tự mà không bị ghen tuông, ràng buộc, thậm chí còn nhận được sự ủng hộ của thần linh, đất trời.

Chợ tình Khâu Vai - Hà Giang

Vào tối 26/3 âm lịch hàng năm, người dân vùng cao ở huyện Mèo Vạc, Hà Giang lại đổ về xã Khâu Vai để tham gia chợ tình. Đây được xem là một trong những lễ hội lớn nhất của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam, thu hút hàng ngàn lượt khách du lịch trong và ngoài nước.

Trong đêm đặc biệt này, những người đã có gia đình được phép hẹn hò với người tình cũ mà không lo bị... đánh ghen

Sự nhộn nhịp của đêm chợ tình Khâu Vai.

Truyện kể rằng, ngày xưa có một đôi trai gái thuộc hai bộ lạc khác nhau nhưng họ lại yêu nhau. Một ngày kia, khi người con trai đang ngồi với người yêu của mình trên núi thì nhìn thấy cảnh tượng hai bộ lạc đang đánh nhau quyết liệt. Họ biết tình yêu của họ là nguyên nhân chính, nên đã cùng nhau quyết định chấm dứt tình yêu, họ hẹn nhau mỗi năm gặp nhau một lần vào đúng ngày ấy, điểm gặp là chỗ họ vẫn thường hẹn hò: Khâu Vai.

Hàng năm, vào chiều 26, dù ở cách xa 30 - 40km, dù trèo qua ngọn núi này đến ngọn núi khác, những người yêu nhau vẫn tụ hội về đây để gặp gỡ, yêu đương. Ngày xưa, chợ chỉ dành cho những đôi tình nhân lỡ duyên mỗi năm một lần gặp lại. Có thể cả vợ cùng chồng dắt nhau xuống chợ. Lúc này họ là vợ chồng, chốc nữa họ bỏ nhau đi tìm người yêu cũ, vì một lý do nào đó mà trước kia họ không lấy được nhau. Sáng mai ra, tan chợ tan tình... họ lại về sống chung dưới một mái nhà đợi đến phiên chợ năm sau. Không ghen tuông, không thù ghét.

Nhưng giờ đây, chợ tình Khâu Vai không còn nét nguyên thủy nữa. Những người tình cũ tìm gặp nhau ít hơn, thay vào đó là những chàng trai, cô gái, những cặp vợ chồng hẹn hò, vui vẻ với nhau.

Khi màn đêm buông xuống cũng là lúc lễ hội bắt đầu. Ở đâu đó trên đường, bên lùm cây, chàng trai chơi khèn, nhảy múa, hát hò để lấy lòng các cô gái. Từ đó mà họ phải lòng nhau, nên vợ nên chồng. Cũng trong đêm này, những đôi đã yêu nhau thì cũng tình tự, các cặp vợ chồng tìm thấy khoảng bình yên cho mình, chồng cũng có thể "diễn" lại cảnh "tán tỉnh" như ngày xa xưa.

Chợ tình Mộc Châu - Sơn La

Một trong những ngày lễ tình nhân độc đáo khác của người Việt ở vùng núi phía Bắc là chợ tình Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Không còn toàn bộ nét nguyên thủy của một phiên chợ tình xa xưa như chợ tình Khâu Vai, nhưng đến nay, chợ tình Mộc Châu vẫn thu hút rất đông người dân tộc Mông, Lô Lô... ở phía Bắc, ở Nghệ An, Thanh Hóa, thậm chí cả ở Lào, Thái....Đây không chỉ là nơi hẹn hò của những đôi yêu nhau, của những người muốn "tán tỉnh nhau" mà còn là nơi để những người đã nên vợ nên chồng có thể hẹn gặp người yêu cũ của mình.

Đêm 1/9 là thời điểm các đôi hẹn hò, tán tỉnh, tình tự.

Niềm hạnh phúc của các đôi trẻ trong chợ tình Mộc Châu.

Chợ tình Mộc Châu diễn ra vào đêm 1/9 và ngày 2/9 dương lịch, khách du lịch đam mê những nét duyên dáng, đậm đà của người dân tộc miền núi phía Bắc đều mong muốn được có mặt trong ngày hội này.

Trong đêm chợ tình, các ngả đường của thị trấn Mộc Châu rực rỡ sắc màu trang phục truyền thống dân tộc.Các cô gái với váy áo xinh tươi, nụ cười chúm chím, mắt một mí lúng liếng, bước chân leng keng tiếng trang sức bạc va vào nhau. Theo sau từng nhóm các thiếu nữ là những chàng trai trẻ, vừa đi, vừa ngại ngần làm quen, bên vỉa hè, trong từng con đường nhỏ là các đôi vợ chồng hoặc người tình cũ gặp lại nhau cùng tâm sự. Với những đôi đã yêu nhau trước đó thì nắm tay nhau đi dạo trên phố, đi mặc cho thời gian trôi, dù lúc đó có thể đã 2 - 3h sáng.

Buổi sáng ngày 2/9, song song với các hoạt động văn hóa, trên đường ngập tràn những gương mặt rạng ngời hạnh phúc. Và đến buổi chiều, họ trở về với cuộc sống thường nhật của mình.

Ngày hội đập trống của người Ma Coong - Quảng Bình

Là tộc người thuộc dân tộc Bru - Vân Kiều, người Ma Coong ở xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Tương truyền đêm tình yêu của người Ma Coong bắt nguồn từ Giàng (nghĩa là trời) sau khi đã giúp người dân nơi đây giết được con khỉ quấy rối vụ mùa, gây ra đói nghèo, đã ban cho người Ma Coong một đêm được tự do yêu đương, sống trong hoang sơ mà không phải băn khoăn các gới hạn, luật lệ.

Vào đêm 16 tháng Giêng (lịch âm) hàng năm, người dân tập trung về vùng đất linh thiêng là bản Cà Roòng. Trong đêm hội, khi trăng lên đến đỉnh đầu, già làng đọc lời khấn cầu trời đất phù hộ cuộc sống an lành, mùa màng bội thu và phát lệnh đập trống.

Sau khi đập trống, người Ma Coóng được phép.... ngoại tình. (Ảnh Pháp Luật TP.HCM).

Người dân Ma Coong sẽ đập trống cho vỡ, và trống càng vỡ, họ càng sung sướng, cùng gáo lên: “Roa lữ Giàng ơi!” (Sướng quá, vui quá trời ơi). Cũng trong tiếng hò reo trên, từng đôi lặng lẽ năm tay nhau, tìm cho mình một chỗ để tình tự. Có thể là lên núi, ra suối hoặc bất kỳ một nơi nào đó, có thể là trai chưa vợ, gái chưa chồng, có thể là vợ chồng với nhau và như sự tự do yêu đương mà Giàng đã ban phát, ai đã lập gia đình rồi vẫn được phép hẹn hò nhau trong đêm này. Không có sự ghen tuông, không có rào cản, người đi ngang có thấy cũng xem như đó là điều bình thường, tương tự như chợ tình Khâu Vai hay MộcChâu.

Và khi đống lửa dần tàn, mặt trời dần nhô lên bên kia ngọn núi, cũng là lúc lễ hội đập trống của người Ma Coong dần khép lại.

Trò Trám - lễ hội phồn thực lớn nhất Việt Nam

Một trong những lễ hội độc nhất vô nhị của người Việt là lễ hội, diễn ra vào đêm 11 rạng sáng 12 tháng Giêng hàng năm. Lễ hội này diễn ra ở thôn Miếu Trò, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Lễ hội nhằm gắn kết con người với cuộc sống lao động, ca ngợi tình yêu hạnh phúc lứa đôi.

Lễ hội phồn thực này thu hút rất đông du khách.

3 lần "Linh tinh tình... phộc" trong lễ hộiTrò Trám. Sau khi có tiếng hô 'Tháo khoán', mọi người cũng được tự do ... ngoại tình (ảnh Thể thao Văn hóa).

Thời gian diễn ra lễ hội là vào nửa đêm, khoảng 23h, thời điểm giao hòa giữa trời và đất, ngày cũ qua và ngày mới bắt đầu. Sau khúc hát thờ trước điện, đèn tắt, chủ lễ lấy ra cặp dương vật - âm vật bằng gỗ đưa cho một đôi nam nữ. Sau tiếng ho 3 lần "Linh tinh tình... phộc" của cụ, người nam cầm dương vật gỗ đâm vào lễ âm vật gỗ trên tay người nữ. Trong bóng tối, nếu chàng trai khéo léo đâm trúng cả 3 lần thì năm đó, người dân trong làng cũng sẽ mùa màng tươi tốt, cuộc sống sung túc, một mùa xuân mới tràn đầy sức sống.

Tiếp đến, khi cụ già trong làng hô "Tháo khoán" thì các chàng trai, cô gái trong làng kéo nhau ra sau miếu để trêu ghẹo, đụng chạm nhau.

Lễ hội Trò Trám hàng năm thu hút đông đảo du khách tham gia, bởi đây là một trong những lễ hội với tín ngưỡng phồn thực hiếm hoi còn được gìn giữ và phát huy ở nước ta. Trong đêm tối, khi các đôi tình nhân đang "tháo khoán", mọi người không được phép quay phim, chụp ảnh.

TheoInfonet.vn/Zing



Độc đáo lễ hội đập trống

GiadinhNet - Lễ hội đập trống là sự tôn vinh sức mạnh, tinh thần đoàn kết, ý chí và khát vọng sống mãnh liệt của người dân Ma coong.

Đến hẹn lại lên, mỗi năm một lần, cứ sau Tết Nguyên tiêu, bản làng của đồng bào Ma-coong ở xã vùng cao Thượng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình lại rộn ràng chuẩn bị cho lễ hội đập trống. Đây là một hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần độc đáo, mang đậm bản sắc của người dân Ma coong - một tộc người gắn bó với đại ngàn Trường Sơn.

 

Tưng bừng lễ hội đập trống. Ảnh: Đức Hoàng

 

Truyền thuyết về trống thần xưa

Lễ hội đập trống là sự tôn vinh sức mạnh, tinh thần đoàn kết, ý chí và khát vọng sống mãnh liệt của người dân Ma coong. Lễ hội đập trống đã được người dân Ma coong lưu giữ từ đời này sang đời khác. Đó là điều rất đáng trân trọng.

Truyền thuyết kể rằng, xưa lắm rồi, thủơ ấy con người cần cù làm rẫy, làm nương, nhưng đến mùa thu hoạch, ngô lúa lại bị loài khỉ cướp mất. Khỉ có một cái trống thần. Mỗi lần khỉ đánh trống thì ngô lúa từ ngoài đồng đua nhau chạy về nhà khỉ. Con người đã tìm cách lấy trống thần của khỉ. Không có trống, khỉ không còn cướp ngô, lúa của người được nữa. Còn người đánh trống để cầu lúa ngô về đầy nhà mình.

Còn theo các già làng thì, ngày xưa nơi đây núi rừng heo hút và nhiều thú dữ. Người Ma coong sống rải rác dọc dãy Trường Sơn, phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt và với thú dữ nên họ cần có cộng đồng. Tiếng trống sẽ xua thú dữ, xua đi sự sợ hãi và kêu gọi những người Ma coong anh em đoàn kết cùng nhau chống chọi với thiên nhiên.

Lễ hội đập trống được tổ chức sau Tết Nguyên tiêu, khi bà con vừa thu hoạch mùa màng xong và chuẩn bị bước vào một vụ mùa mới cũng mang ý nguyện cầu mùa, cầu cho mưa thuận, gió hòa, ngô, lúa đầy đồng, tôm cá sinh sôi...

Để bắt đầu lễ hội, người dân Ma coong phải chuẩn bị công việc quan trọng, đó là làm trống. Chỉ vào cái trống dang dở, ông Đinh Cửu, bản Cà Roòng 1-xã Thượng Trạch cho biết: Cái trống này làm từ năm ngoái, trước đó có một cái trống bị đập bể, giờ thay lại da mới. Năm trước làm thịt bò, lấy da phơi khô, bỏ da cũ, thay da mới cho trống.

Để làm được cái trống hội, những người đàn ông phải vào rừng kiếm cho được cây gỗ Bộp để làm tang trống. Gỗ Bộp bền, không bị nứt nên tang trống có thể dùng được trong nhiều năm. Còn mặt trống phải thay mỗi năm một lần nên từ Tết năm trước, dân bản đã mổ bò, lấy da, phơi khô để làm mặt trống. Trống đánh càng lâu bể, lễ hội càng kéo dài, càng vui. Vì vậy mà phải chọn con bò già để làm thịt, bò càng già da càng tốt. Thường thì bò phải 12 năm tuổi trở lên mới đạt yêu cầu. Riêng công đoạn bịt mặt trống phải có 6 người đàn ông khỏe mạnh, làm trong 2 ngày mới xong. Sau khi bịt da trống xong, họ dùng dây mây kéo căng mặt trống. Dây mây được luộc rất công phu, phải cho nước thấm đều, đảm bảo độ bền và dẻo để khi kéo căng không bị đứt. Tiếp đó người ta dùng những đoạn tre để chêm vào dây néo. Tre cũng phải chọn cây già, có độ cứng. Cái trống hội sau khi làm xong có hình một quả cầu gai. Công đoạn cuối cùng những người làm trống phải hoàn tất là lấy miếng da cũ bịt kín mặt trống mới và treo trống lên. Chỉ có già bản mới được kiểm tra, dân làng không ai được đụng vào mặt trống cho đến giờ khai cuộc.

Công việc chuẩn bị tiếp theo cho lễ hội thuộc về những người phụ nữ. Đồ cúng ngoài thịt gà, xôi, cá còn có thêm món chả được làm từ bắp chuối rừng. Các cô gái sau khi phụ mẹ làm bếp xong thì lo chuẩn bị váy áo để đi hội.

Già bản Đinh Keo cũng xúng xính váy áo. Ông là linh hồn của lễ hội. Năm nay, già bản Đinh Keo đã tròn 84 mùa rẫy và ông có trên 40 năm tuổi Đảng. Ông là niềm tự hào của đồng bào Ma coong. Ông tâm sự: "Lễ hội này là lễ hội lớn của dân tộc. Không tổ chức được lễ này là nó bị mất mùa... Khi trỉa rẫy được mùa dân bản nói là do sử dụng tập quán này, mất mùa thì họ nói là do không có đập trống".

Mặt trời chưa khuất núi, đồng bào ở khắp 18 bản trong vùng đã nô nức kéo về bản Cà Roòng 1, nơi sẽ diễn ra lễ hội đập trống. Bà con là đồng bào Ma coong từ nước bạn Lào phải đi từ sáng sớm. Các bản xa như Cồn Roàng, A Ki, Cờ đỏ... phải đi bộ hơn nửa ngày đường mới tới nơi. Khi mặt trời vừa tắt, trăng lên cũng là lúc lễ hội bắt đầu.

 

Những người đàn ông trong bản làm trống chuẩn bị cho buổi lễ.

Mâm cỗ được chuẩn bị chu đáo.

Mâm cỗ được chuẩn bị chu đáo.

Sau khi đập trống vỡ, những đôi trai gái có quyền "ngoại tình một đêm" với nhau.

Nghi lễ thiêng

Lễ hội đập trống đã trở thành linh hồn của người Ma coong. Hàng năm, cứ đến ngày 20 tháng 4 âm lịch, khi mùa trỉa rẫy kết thúc, một khúc trên con sông A Ki chảy quanh bản được lấy làm sông cấm. Trên khúc sông ấy, không ai được phép bắt cá. Trước ngày diễn ra lễ hội đập trống, chỉ già làng được đánh cá trên khúc sông đó để mang về cúng Giàng. Nếu ai vi phạm thì bị phạt 2 đoốc rượu, 1 con heo và 5 bạc (tương đương 250.000 đồng)...

Lễ tế được diễn ra hết sức linh thiêng. Chủ lễ ngoài già làng Đinh Keo còn có ông Mờ Năng ở bản Cốc và ông Cả ở Arem. Đó là những người đại diện cho 3 dòng họ đầu tiên đặt chân đến vùng đất này.

Lời tế của già bản Đinh Keo rằng: "Khấn mời Giàng, mời con ma Mót về ăn nắm xôi, uống cần rượu, coi lễ hội để phù hộ cho người Ma coong được mùa, được cái ăn sinh sôi như cây trên rừng, dẻo dai như suối trước bản. Mời về, mời về".

Ngày xưa, theo tập tục của người Ma coong, chỉ thanh niên nam nữ và đàn ông mới được đập trống. Phụ nữ đã có chồng không được đập trống. Nhưng ngày nay, tập tục đó được bãi bỏ. Không phân biệt nam nữ, chủ khách, bất cứ ai tham gia lễ hội nếu thích cũng có thể vào đập trống. Đêm càng về khuya, không khí của lễ hội càng nóng lên. Lúc này, ai cũng "Rõa lữ Giàng ơi" có nghĩa là "Vui lắm trời ơi!".

 

Lễ thức của Lễ hội đập trống diễn ra theo những quy định của dân bản rất nghiêm ngặt và chặt chẽ. Theo nghi thức, Lễ hội đập trống được tiến hành theo phần Lễ và phần Hội. Phần Lễ Trên khoảnh sân rộng nhất của bản, dưới tán của cây cổ thụ, người làng dựng một dãy nhà tranh nhỏ. Trong căn nhà chính làm nơi hành lễ, treo trang trọng chiếc trống. Đến đêm, công việc chuẩn bị đã xong, mọi người cùng chờ trăng lên.Khi trăng nhú lên trên rặng núi sau lưng bản, đồ vật cúng được mang ra sắp đặt. Mâm cỗ cúng Giàng gồm có rượu hiêng, thịt gà nấu với chồi cây mây non, cá, xôi, ngọn cây mây, khúc thân cây đoác, một ít lúa gạo... Mỗi bản có một mâm và trong lễ cúng phải có 18 mâm cỗ như thế. Trách nhiệm làm mâm cỗ phải là người nhà của các già bản. Cá để cúng Giàng được lấy từ khúc suối cấm, đây là khúc ngăn của con suối Aky. Khi trăng lên ngửa đầu là lúc vào giờ khai lễ. Già làng đọc lời khấn cầu trời đất phù hộ cho dân bản sống yên lành, làm ăn no đủ, mùa màng bội thu... Xong phần hành lễ, lúa gạo được ném ra tứ phía, cầu mong thóc lúa về đầy bồ, đầy nương. Sau vài lượt cúng khấn, già làng phát lệnh và lễ hội đập trống bắt đầu. Dân bản ùa vào, khách tham dự cũng ùa vào. Ai ai cũng cố tranh cái dùi để đập trống. Phần hội Phần lễ kết thúc, là lúc tiếng trống hội mở màn vang lên. Mọi người bắt đầu xúm lại với những ché rượu cần, rượu hiên.Những thanh niên khỏe mạnh giành nhau dùi và trổ tài đánh trống mạnh, đánh trống nhanh. Những người không tham gia đánh trống thì cầm tay nhau nhảy múa quanh đống lửa cháy sáng rực. Mỗi năm chỉ có một ngày, ngày của núi rừng, của những câu chuyện tình yêu.Một đêm không có ghen tuông , không có giận hờn, chỉ có yêu thương nồng nàn của đam mê, của men nồng đôi lứa…cho đến sáng mai, khi con gà đã thức dậy gáy vang rừng thì họ mới bịn rịn rời nhau trở về. Những người trẻ hơn thì cùng nhau ước hẹn, chọn ngày mời bố mẹ, già làng đến nhà cô gái đặt lễ trầu cau... Khi đống lửa dần tàn, mặt trời dần nhô lên bên kia ngọn núi, cũng là lúc lễ hội đập trống của người Ma Coong kết thúc.   T.L

 

Đức Hoàng