Đặc sản chè shan tuyết cổ thụ Tủa Chùa

Ở vùng núi đá Tủa Chùa, khí hậu lạnh khắc nghiệt, mây phủ quanh năm đã tạo ra loại chè tuyết đặc sản thơm ngon.

Tủa Chùa (Điện Biên) nằm ở độ cao 1.400m so với mực nước biển. Nơi đây quanh năm được bao phủ bởi mây mù nên còn được nhiều người ví như "Đà Lạt của miền Bắc". Không chỉ nổi tiếng với nhiều loại đặc sản như gà xương đen, dê núi đá, cá sông Đà, cánh kiến… Tủa Chùa còn đặc sản chè shan tuyết cổ thụ - "vàng xanh" của núi rừng.

Những thân chè trăm tuổi phủ đầy rêu. Ảnh: Bizmedia.

Ở Tủa Chùa, người Mông còn gọi cây chè shan tuyết là "cây bất tử" bởi tuổi đời lên đến hàng trăm năm. Người địa phương gọi loại cây đặc biệt này là chè tuyết bởi khí hậu khắc nghiệt của mùa đông miền sơn cước khiến cả cây chè bị tuyết trắng bao phủ. Nhưng mùa xuân đến, cây lại đâm chồi mơn mởn. Một cách lý giải khác cho tên gọi shan tuyết là bởi những búp chè sau khi chế biến được phủ bên ngoài một lớp phấn trắng mỏng, lấm tấm như tuyết.

Hiện, Tủa Chùa có khoảng 10.000 cây chè cổ thụ trên một trăm năm tuổi. Cây chè ở đây sinh trưởng tự nhiên, không cần chăm bón vẫn tự lên xanh tốt. Sống sót qua hàng trăm năm, những cây chè tự thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu để chống chọi lại mọi khắc nghiệt của thời tiết và các loại sâu bệnh. Theo người bản địa, chính cây chè shan tuyết cổ thụ có một loại kháng chất khiến các loại sâu bệnh tránh xa.

Hái chè shan tuyết cổ thụ. Ảnh: Bizmedia.

Chè shan tuyết Tủa Chùa thường được thu hoạch từ tháng 3 đến hết tháng 10 Âm lịch hàng năm. Tuy nhiên, ngon nhất là loại chè hái vào mùa xuân bởi đây là lúc cây hấp thụ những tinh túy của trời đất tốt nhất. Đó cũng chính là lý do chè shan tuyết thu hoạch thời điểm này thường có giá cao nhất trong năm, lên đến 2 triệu đồng một kg chè khô.

Theo anh Phan Trọng Nhất - chủ doanh nghiệp chè shan tuyết Phan Nhất, chè ở đây có màu đỏ và vị đắng chát hơn so với các nơi khác. Tuy nhiên, điểm đặc biệt này lại hợp khẩu vị của khách sành trà người Hoa. Vì thế, chè shan tuyết Tủa Chùa luôn có thị trường tiêu thụ ổn định.

Chè Shan Tuyết được xếp vào nhóm những loại chè quý của người Việt. Ảnh: Bizmedia.

Anh Nhất chia sẻ, chè shan tuyết cổ thụ được thu hái thủ công bằng tay sau đó sao trong lò tôn để diệt men của chè tươi và giữ hương vị thơm ngon vốn có. Sau khi sao lần một, chè sẽ được đưa vào cối vò để cánh xoăn lại và có màu bóng đẹp. Công đoạn tiếp theo là phơi khô và đánh mốc để tạo màu sắc bắt mắt hơn. Khi hoàn thiện những công đoạn trên, chè được đóng trong túi hút chân không và chuyển ra thị trường.

Người Mông thu hái và chế biến chè Shan Tuyết ở Tủa Chùa: 

Chè shan tuyết cổ thụ Tủa Chùa được công nhận sản phẩm nông sản tiêu biểu năm 2013 do Hội Nông Dân Việt Nam bình chọn. Chè shan tuyết cổ thụ Tủa Chùa ngày nay không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu sang Trung Quốc, Đài Loan.

Thu Nga