Lễ cầu mưa của đồng bào Ê Đê

Theo truyền thống, lễ này thường được diễn ra vào tháng 3, tháng 4 âm lịch và được tổ chức tại một khoảng đất rộng, bằng phẳng, gần cây cổ thụ có nhiều tổ ong. Với kinh nghiệm lâu đời trong làm nương rẫy và chọn đất, đồng bào cho đây là nơi đất lành và được lựa chọn làm địa điểm tổ chức lễ cầu mưa.
Tại làng dân tộc Ê Đê, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, đồng bào Ê Đê thuộc làng Đăk Tuar, xã Cư Pui, huyện Krông Bông, tỉnh Đăk Lăk đã tiến hành lễ cầu mưa theo đúng trình tự truyền thống.
Đồng bào đã dựng sẵn cây nêu và một chòi Pưk (Sang Yang) ở bên cạnh. Chòi pưk có hai tầng, tầng trên (tầng trời) để thờ ông trời và bà trời (Ây Điê và Aduôn Điê), tầng dưới là kho lúa tượng trưng cho sự no đủ với 1 ít lúa đã được đặt bên trong. Dưới chân chòi đặt tượng thần Ác (Yang Liê) - người xui khiến chim thú vào phá rẫy, làm mất mùa màng khiến dân làng phải sống trong cảnh đói nghèo.

Chủ lễ, thầy cúng bắt đầu thực hiện nghi thức cúng yang, thần linh

Những lễ vật cúng yang và thần linh được đựng trong dụng cụ đan bằng tre, nứa, đặt dưới đất, gồm: Đầu heo, đuôi heo, thịt heo thái nhỏ cùng các bộ phận của con vật hiến tế; 01 chén đồng đựng tiết heo; 01 chén đồng đựng rượu cần và 03 ché rượu cần, 6 gùi có đặt các vỏ bầu khô bên trong cùng các tượng gỗ tạc hình thú như trâu, bò, heo, gà… tượng trưng cho sự no đủ.

Thầy cúng thực hiện lễ cúng cầu mưa

Những tượng hình con chuột, nhím, heo và tổ ong được bà con sắp đặt ở các vị trí tượng trưng đúng như trong thực tế tại rẫy của mình.
Trước chòi Pưk cúng Yang, hoà cùng âm thanh của dàn chiêng, thầy cúng mở đầu nghi thức cúng với lời khấn: "Ơ yang trời yang đất, cầu thần mưa xuống, đổ nước xuống để người và mọi loài sống lại. Cầu mưa để người có nước trồng tỉa, lúa trổ nhiều bông, chắc hạt, mùa màng bội thu, lúa đầy bồ, đầy kho, mọi gia đình trong buôn được no đủ…”.

Thầy cúng bôi tiết heo hiến tế lên các vật dụng

Sau khi khấn xong, thầy cúng cầm bát rượu pha tiết heo vẩy vào các gùi lúa, công cụ lao động và vẩy xuống đất rẫy để mời các thần cùng dùng rượu với dân làng rồi tiếp tục quay về mâm cúng đọc lời khấn yang, thần linh xin mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Lúc này mọi người cùng reo hò, thể hiện sự đồng tình và ý chí quyết tâm vượt qua mọi khó khăn bước vào mùa rẫy mới.

Thầy cúng mời vợ chồng chủ buôn uống rượu cần

Thầy cúng tiếp tục nâng chén rượu, kính cẩn mời ông trời, bà trời, mời các thúng lúa trong chòi và đi xung quanh rẫy vẩy rượu vào mời các bẫy, những dụng cụ đuổi chim tượng trưng. 

Chủ buôn được thầy cúng mời ăn thịt, uống rượu ở mâm cúng trước tiên, sau đó đến lượt bà con trong buôn. Chiêng trống được tấu lên với tiết tấu nhanh, mạnh mẽ và rộn ràng.

Trong lúc mọi người toả đi bắt tổ ong lấy mật và kiểm tra các bẫy đặt quanh rẫy, các chàng trai cầm khiên, giáo múa một vòng quanh rẫy và đi về nhà chòi chặt đầu thần Ác với ý nghĩa trừ tà ma, đuổi thần Ác đi nơi khác. Cuối cùng, mọi người thực hiện nghi thức chọc lỗ, gieo hạt và tưới nước, kết thúc những nghi thức của Lễ cầu mưa.

Nghi thức gieo hạt

Cuối cùng, bà con Ê Đê và du khách tham dự cùng uống rượu cần, thưởng thức lễ vật và múa xoang trong nhịp cồng chiêng, trống mừng rộn rã.

Nghi thức tung nước cầu mưa

Lần đầu tiên, du khách được trải nghiệm với nghi lễ cầu mưa độc đáo của đồng bào Ê Đê tại Hà Nội, được hòa mình trong không khí linh thiêng của nghi thức cúng tế có từ xa xưa với ý nghĩa nhân văn sâu sắc và thể hiện khát vọng thuần hậu của con người vùng đất Tây Nguyên, được hòa mình vào các trò chơi sôi động như đánh đu, đi cầu thăng bằng và thưởng thức ẩm thực Tây Nguyên...

Đào Loan