Dân dã món canh cá chuồn nấu mít non

Bài, ảnh: Thái Mỹ 

(Dân Việt) “Ai về nhắn với bạn nguồn/ mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên”. Câu hát của người dân xứ Quảng được truyền từ bao đời nay, chứa đựng tình cảm sâu sắc của người miền biển gửi về vùng thượng nguồn sông nước.

  

Mối lương duyên giữa cá chuồn, mít non không biết có từ bao giờ, nhưng ngay từ nhỏ, tôi đã được ăn món cá chuồn kho mít non rồi. Ngày ấy khi những cánh hoa gạo bung nở đỏ rực sân đình, tiếng chim tu hú kêu ở bãi bồi ven sông thì cá chuồn xuất hiện ở chợ làng.

 

Cá chuồn đã làm sạch.

Mẹ tôi ra chợ mua cá về làm sạch, rồi ra sau vườn hái trái mít non, cắt khúc đem kho với cá. Cứ tưởng do đời sống nông thôn còn vô vàn khó khăn, không tiền chạy chợ mua thịt cá nên kho trộn với mít để cả nhà ăn cho lợi thực phẩm, nhưng sau tôi mới biết chế biến theo kiểu này thì cả cá, lẫn mít đều rất ngon.
Bên cạnh cá chuồn kho mít non bà con xứ Quảng còn rất ưa thích bát canh mít non cá chuồn. Không như các loại cá khác có quanh năm ở chợ, cá chuồn chỉ đánh bắt được vào độ chớm hè đến giữa năm. Chế biến cá chuồn có nhiều cách, nhưng theo giới sành ăn thì gỏi cá chuồn và canh cá chuồn nấu mít non là thú vị hơn cả.
Ở Đà Nẵng, khi đến mùa cá chuồn, chỉ cần tạt vào vài chợ đều rất sẵn, nhưng đa số chị em nội trợ lại thích mua hải sản tại chợ Đống Đa.
Cá chuồn tươi được làm sạch, để ráo nước rồi cắt từng khúc chừng lóng tay, ướp gia vị, nước mắm cho thấm rồi mới khử dầu phụng um. Khi cá thật chín mới đổ nước sôi vào. Đợi cho nước sôi thêm chừng 5, 7 phút thì bỏ mít non đã được cắt lát vào nồi. Mít non rất dễ chín nên chị em đầu bếp phải theo dõi độ nước sôi để tắt lửa, nếu mít chín quá sẽ nhũn, không còn độ giòn của miếng mít.

 

Tô canh cá chuồn nấu mít non.

Có người bảo nồi canh cá chuồn, mít non phải cho nhiều vị cay để xoá bỏ mùi tanh của cá nhưng không hẳn thế, cay nhiều hay ít còn tuỳ theo khẩu vị của từng người. Món canh mít có nhựa cùng mùi thơm nhè nhẹ của mít sẽ đánh tan ngay mùi tanh của cá.
Cá chuồn có nhiều ở các vùng biển, nhưng cá chuồn được đánh bắt ngoài khơi vùng biển Cù Lao Chàm, Hội An bao giờ cũng ngon hơn nơi khác. Lý giải điều kỳ lạ này, có người bảo cá ngon là do được sinh tồn trong một vùng nước phù hợp với môi trường sống của chúng? Điều này tuy chưa đủ căn cứ khẳng định, nhưng tôi vẫn thấy một thực tế cá chuồn từ Hội An mang ra Đà Nẵng tiêu thụ bao giờ cũng được người mua “nghiền” hơn.
Mùa nắng nóng hầm hập ăn gì cũng ngán, nhưng có nồi canh cá chuồn, mít non để chan, húp thì hấp dẫn vô cùng. Nếu lại vào giữa mùa cá chuồn thì nồi canh càng hấp dẫn, vì lúc đó bụng cá đã no trứng. Và chưa thấy trứng loại cá nào dưới biển lại ngon mà “qua mặt” được trứng cá chuồn.