Thơm cay món cá bống dừa kho sả ớt

Nguyễn Hoàng Duy 

(Dân Việt) Cá bống dừa là loại cá đồng, sống trong những bẹ dừa nước, trong quả dừa chuột khoét rớt mương. Đó là lý do loài cá đen mập ú này có cái tên cá bống dừa.

   

Ngày trước quê tôi có vườn dừa nước bạt ngàn. Lũ trẻ chúng tôi sau giờ học là vác cần câu đi câu cá bống dừa. Loài cá này rất khoái mồi tép, trùng đất nên chỉ cần thả câu vào bẹ dừa nước là chúng đớp mồi ngay. Cũng có lúc chúng tôi thích vọc bùn, lội xuống mương, thò tay vào bẹ dừa nước và bắt từng chú cá đang ẩn trong lớp bùn. Có bẹ đến 7 – 8 con trú ngụ.
Những quả dừa bị chuột khoét  trôi lềnh bềnh trên nước, có thể các chú cá bống dừa đang ẩn nấp trong ấy. Nếu chịu khó lật từng quả ra xem, chắc chắn cũng có vài quả có cá.

 

Từ cá bống dừa có thể làm được nhiều món ngon như: Nấu cháo, nướng thô, kho mắm, chiên. Trong đó món cá bống dừa kho sả ớt là gần gũi và thường thấy nhất với bà con làng quê.
Để có được món ăn ngon này thì công đoạn sơ chế cực kỳ vất vả, đó là đánh vảy cá. Do cá chỉ nhỏ bằng ngón chân cái, ngắn, mềm nên đánh vảy hết sức khó khăn. Người nhà quê nghĩ cách đánh vảy nhanh và sạch bằng tro củi. Chỉ cần trộn tro củi thật nhiều vào cá và chà trên nền đất là sạch trắng phau. Bây giờ thì hiện đại hơn, dùng bao lưới để hết cá vào đó và nhồi qua nhồi lại sau vài phút là sạch. Rửa cá sơ, dùng dao cạy mang và rút ruột cho sạch.

 

 

Cá sau khi rửa sạch đem ướp với ớt, sả đã băm nhuyễn cùng với nước màu, gia vị. Nếu có nước màu dừa càng tốt, vì sẽ làm món ăn này đẹp mắt với màu vàng cam. Ướp cá trong vòng 15 phút cho thấm đều rồi đưa chảo lên bếp. Khi chảo nóng, cho nước dừa vào chảo và bắt đầu kho. Lưu ý, trong lúc kho, không nên dùng đũa đảo cá mà cứ để lửa liu riu cho đến khi sền sệt thì tắt bếp.

 

 

Món này dùng ăn với cơm, cháo, rau sống. Thịt cá bống dừa vốn dĩ ngọt, lại có thêm nước dừa càng làm vị đậm đà hơn. Mùi sả ớt quyện với mùi nước dừa sẽ làm bao tử “đánh trống” liên hồi vì thèm và đói.

Câu cá bống dừa về nấu canh khóm

Bài, ảnh: Hồng Khuyên 

(Dân Việt) Ở miền Tây Nam bộ, cá bống dừa còn được dân gian kêu là cá bống đen, có mặt quanh năm trong sông rạch, mương đìa. Người dân quê bắt cá bằng cách đặt lọp, thụt hang… nhưng lý thú nhất vẫn là đi câu.

   

Cá bống dừa thường ẩn trong các hang hốc, bẹ dừa nước, thân cây mục trong các mương vườn, xẻo nhỏ. Câu cá bống dừa phải đợi khi nước ròng sát lộ ra các hang hốc, ngóc ngách mà họ hàng cá bống thường trú ngụ, móc những con trùn cơm vào lưỡi câu nhỏ và đi rảo khắp các liếp vườn hay dọc các mé rạch thả mồi xuống những nơi mà theo kinh nghiệm người ta nghi ngờ có cá, nhấp nhẹ.
Những con cá bống đen trũi, vảy nhỏ li ti đánh hơi được miếng mồi và hùng hổ lao ra đớp mồi. Lúc đó chỉ cần giật nhẹ tay cần, con cá bống dừa mắc vào lưỡi câu bén ngót.

 

Cá bống dừa.

 

Tô canh cá bống dừa nấu khóm.

Cá bống dừa đem về đánh vảy rồi làm sạch bằng nắm lá ổi hoặc lá sả để cá thật trắng, cũng không còn mùi tanh. Cá để ráo, bắc chảo lên chiên sơ rồi gắp ra dĩa. Khóm lựa trái vừa ăn gọt sạch, xây hết mắt, xắt thành những cọng dài, cỡ ngón tay út.
Cho xoong nước lên bếp, nấu sôi, vít miếng me vào để tạo nước chua rồi vớt hết hột ra. Trút khóm vào nấu sôi lại, nêm ít muối hột, bột ngọt cho vừa ăn rồi gắp cá để lên, nước sôi lại thì nhắc xoong canh xuống. Rắc thêm lá ngò gai, ớt xắt nhuyễn. Khi ăn chấm canh với nước mắm trong hoặc muối ớt, thêm chút bột ngọt pha với với nước canh trong xoong.
Bên nồi cơm nóng, chan nước canh cá bống dừa nấu khóm vừa ngọt vừa thưởng thức được hương vị dân dã, đậm đà chốn thôn quê.

Câu cá bống dừa quê nội

Cúc Tần 

(Dân Việt) Ở chốn quê xưa, nhớ những buổi trưa được nghỉ học, tôi thường tha thẩn qua nhà bà nội chơi. Bà tôi ở cùng chú Út. Bà vừa giữ nhà, giữ cháu, vừa làm vài việc lặt vặt cho vui. Nhà bà ở, nằm giữa một khu vườn có nhiều mương dẫn nước từ sông vào.

Ở chốn quê xưa, vào những trưa nắng nóng, khi nước lớn, tôi thường “trầm nghịch” trong cái mát lạnh của dòng nước mương vườn. Nhưng thích nhất là những khi mương vườn cạn nước gần trơ đáy.
Đó là lúc nước ngoài sông ròng, không tràn qua ống bộng vào mương. Nước trong mương lấp xấp, trong veo, nhìn thấy những trái dừa điếc rụng nằm im dưới đáy. Cũng lặng lẽ trong bùn cát đáy mương là những tàu cau, tàu dừa, những bộng dừa lưu cữu.
Ở chốn quê xưa, tôi thường ra ngồi tựa gốc dừa bên bờ mương nhìn mấy con cá nhỏ lượn qua lượn lại một cách vui mắt. Rồi, có lúc không cầm lòng được, tôi vo ống quần, lội xuống đó, dùng hai bàn tay xòe hớt cá. Nhưng nghe tiếng chân tôi khua động, lũ cá chui tọt vô bộng dừa, không tài nào bắt được. Tôi tức quá, quậy cho nước đục ngầu.
 

Món cá bống dừa kho tiêu, món ăn gợi nhớ ký ức tuổi thơ. (Ảnh: Cúc Tần)

Một bữa, tình cờ bà tôi ra sau vườn hái một ít trái cây cho tôi ăn. Nhìn thấy tôi quậy “tan nát” mương vườn để bắt cá, bà cười: “Làm như vậy sao bắt được cá, hả con”. Tôi mắc cỡ hỏi bà, tôi phải làm sao. Bà cười: “Dễ ợt, câu cá thôi”.
Rồi bà vô nhà lấy cây dao mác vót ra bụi tre chặt lấy một nhánh nhỏ, róc sạch nhánh nhóc, để làm cần câu.          
Bà cầm cần câu, buông nhợ xuống mặt nước gần miệng bộng dừa, miệng bà hóp ra hóp vô buông ra tiếng “bụp bụp” liên tục. Cần câu trong tay bà giở nhẹ lên, hạ nhẹ xuống, trong chốc lát mấy con cá bống dừa từ trong bộng dừa chui ra, cắn câu. Chỉ cần như vậy là bà giở câu lên, đưa cái rổ xúc vào dưới đuôi cá.
Bà tôi làm sạch cá, kho cho tôi một nồi và nấu một nồi cơm gạo mới. Vậy là bữa đó tôi ăn một bụng no óc ách chỉ cơm và cá bống dừa kho. Tới bây giờ nhớ lại chốn quê xưa, vẫn còn thèm!