Tinh xảo bộ trang sức bạc của người Dao tiền ở Hoa Thám

Xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình (Cao Bằng) có gần 100% dân số là dân tộc Dao tiền. Đối với đồng bào nơi đây, trang sức không chỉ để làm đẹp mà còn biểu thị trình độ thẩm mỹ, kỹ thuật chế tác và tín ngưỡng, phong tục của họ.

 

 

 

 

Bộ trang sức bạc của người Dao tiền ở xã Hoa Thám được chạm khắc hoa văn cầu kỳ, tinh xảo.

Bà Đặng Thị Trang, dân tộc Dao tiền, 72 tuổi, xóm Thang Coỏng, xã Hoa Thám cho biết: Theo phong tục truyền thống của dân tộc Dao tiền, trong đám cưới cô dâu phải có một bộ trang sức bằng bạc. Bộ trang sức bằng bạc đầy đủ trị giá từ 40 - 60 triệu đồng, thậm chí trên 100 triệu đồng tùy vào điều kiện của mỗi gia đình. Không chỉ trong ngày cưới mà trong suốt cuộc đời của người Dao tiền vẫn tiếp tục mua trang sức bằng bạc để sử dụng và dành làm của hồi môn cho con gái. Từ nhỏ, cha mẹ thường đánh trang sức bạc cho con đeo, cô gái nào có nhiều trang sức sẽ được nhiều chàng trai để ý. Mỗi gia đình người Dao tiền trước kia đều có vài bộ trang sức bằng bạc. Gia đình nào giàu, có nhiều con thì số bạc có thể đến chục bộ. 

Bộ trang sức bạc mà bà Trang được bố mẹ cho khi về nhà chồng từ hơn 50 năm trước vẫn được giữ gìn nguyên vẹn, gồm: 6 vòng cổ tăng dần về kích cỡ không khép kín, ở hai đầu nối gần chục chuỗi bạc dài buông gần hết ngực; 1 lắc tay; đôi hoa tai; hàng cúc cài áo; bộ dây xà tích. Trên những chiếc vòng được chạm khắc hoa văn hình quả trám, chiếc kiếm, con cá, mái chèo, chim muông, hoa lá... cầu kỳ, tinh xảo. Đặc biệt, bộ xà tích có 2 dây hình bông lúa treo một chùm xà tích gắn hình con cá, công cụ lao động (dao, xẻng...), quả chuông nhỏ, hộp đựng vôi để ăn trầu... dài khoảng 6 - 8 cm. Bộ dây xà tích được đeo quanh thắt lưng, một bên cài vào thắt lưng, một bên trễ xuống bên hông. Trên nền áo màu chàm, màu trắng của bộ xà tích càng nổi bật sự duyên dáng của người phụ nữ, làm cho mỗi bước đi phát ra âm thanh vui tai. Đây chính là một trong những khía cạnh tạo nên bản sắc dân tộc, những nét riêng trong thẩm mỹ của người Dao tiền. 

 

 

Phụ nữ Dao tiền tại xã Hoa Thám mặc quần áo truyền thống và đeo trang sức bạc khi đi lễ hội, dịp Tết.

 

Ngoài việc làm đẹp, trang sức bằng bạc với người Dao tiền ở Hoa Thám còn mang giá trị văn hóa tinh thần, tín ngưỡng, bởi quan niệm đeo bạc trên người sẽ trừ được tà ma, tránh gió, tránh bệnh tật và được thần linh phù hộ. Có khi một dòng họ, một cộng đồng được gắn kết bởi một chuỗi hạt đeo cổ, một chiếc lắc tay bạc... truyền từ đời này cho đời sau trở thành một vật linh thiêng trong đời sống. Đôi khi nó còn là vật cứu giúp lúc cơ nhỡ hay khi một gia đình trong dòng họ hoặc hàng xóm có việc cần dùng đến bạc mà không có, họ sẵn sàng cho hoặc mượn... Nên có thể nói bạc trở thành vật gắn kết các dòng họ của người Dao tiền ở Hoa Thám từ xưa tới nay, đã cùng nhau gắn bó, chia sẻ và vượt qua mọi khó khăn để xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
 

Hiện nay, có rất nhiều loại trang sức bằng các chất liệu: vàng, đồng, đá quý... với nhiều mẫu mã, kiểu dáng phong phú và đa dạng. Nhưng với người Dao tiền ở Hoa Thám, trang sức bạc vẫn luôn là vật không thể thiếu trên trang phục của người phụ nữ trong các nghi lễ truyền thống cưới xin, lễ hội, ngày Tết.    

Thúy Hằng (Theo baocaobang.vn)