Thứ Hai, 28 tháng 5, 2012

Thâm nhập thủ phủ cây 'gây nghiện' của người Tày


Zing) - Những ngày này, những cánh đồng ở xã Bằng Vân, Ngân Sơn, Bắc Kạn đang vào mùa thu hoạch cây thuốc lá. Người dân tộc Tày nô nức cùng nhau đi thu hoạch loài cây “gây nghiện”.

Dân đổi đời vì cây thuốc lá
Vùng đất Bằng Vân thuộc huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn từ lâu đã trở thành “thủ phủ” của cây thuốc lá. Loài cây “gây nghiện” này mang lại nguồn thu nhập chính cho phần lớn những người dân tộc Tày nơi đây.
Đúng như cái tên địa danh của mình, đường lên xã Bằng Vân liên tục những đoạn dốc cao chạy dài lên tới đỉnh núi. Vào thời gian sáng sớm và buổi chiều ở nơi đây, những tảng mây trắng theo gió lùa bay là là ngay trên mặt đường khiến người ta có cảm giác như đang đi trong cõi phù vân.
Ngồi xếp những chiếc lá thuốc thành hàng đều tăm tắp lên sào để chuẩn bị đem đi sấy, anh Trương Văn Bảo, người dân tộc Tày (28 tuổi, ở thôn Pù Mò, Bằng Vân, Ngân Sơn, Bắc Kạn) cho biết: “Thuốc lá là loại cây chịu hạn rất tốt, nhất là với thời tiết nắng nóng ở Cao Bằng vào mùa hè. Cây thuốc lá được người dân nơi đây trồng vào mùa khô từ tháng 11 (âm lịch). Đến khi ăn tết xong người dân mới bắt đầu thu hoạch lá thuốc lá, kéo dài cho hết tháng 3 âm lịch”.
Những ruộng cây thuốc lá ở xã Bằng Vân, Ngân Sơn, Bắc Kạn
Trung bình mỗi 1 sào thuốc lá cho thu hoạch 3 đến 5 tạ lá thuốc khô. Giá bán thời điểm hiện tại là khoảng 50 - 60 nghìn đồng/kg lá khô vàng và 10 nghìn đồng/kg lá sấy bị hỏng.
Theo anh Bảo, khó khăn trong việc thu lợi từ trồng thuốc lá là ngoài kĩ thuật thu hoạch đã quan trọng, kĩ thuật sấy còn quan trọng hơn gấp bội. Thu hoạch lá thuốc lá không được ồ ạt, mỗi lần thu hoạch chỉ được lấy 3-4 lá/cây, đó là những lá dưới cùng của thân cây mới già và đã ngả sang màu vàng.
Sau khi thu hoạch về, lá thuốc sẽ được xâu vào những chiếc gậy dài chừng 1,5m và xếp vào lò sấy trong vòng 7 ngày. Đây là 7 ngày rất quan trọng. Người dân phải thường trực ở lò sấy cả ngày lẫn đêm vì giai đoạn này quyết định chất lượng hàng và số tiền sẽ thu về.
Lá cây thuốc lá thu hoạch về được xếp thành hàng trên sào mang đi sấy
Người ta sẽ dùng củi hoặc trấu để sấy thuốc. 2 ngày đầu tiên phải giữ cho nhiệt độ trong lò là 38 độ C để lấy màu vàng cho lá. Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 nhiệt độ phải ở vào khoảng 45- 50 độ C nhằm thoát nước cho lá, ngày thứ 7 nhiệt độ từ 60 - 70 độ C để sấy khô cọng của lá thuốc. Và cuối cùng là mở cửa lò cho không khí bên ngoài ùa vào làm cho lá thuốc dịu lại sau 1 đêm, rồi mới mang thuốc buộc thành bó, chờ thương nhân đến mua. Một lò sấy tiêu tốn khoảng 2 triệu tiền chất đốt trong mỗi đợt sấy.
Tuy nhiên, thuốc lá lại là loài cây độc hại, trong thời gian cất trong lò sấy sẽ xả ra môi thường một lượng khí thải không nhỏ, đặc biệt là gây ảnh hưởng đến sức khỏe những người dân vì thông thường lò sấy được xây ngay cạnh nhà ở.
Chị Lý, một người dân sống ở Bằng Vân chia sẻ: “Biết là cây thuốc lá độc hại, nhưng đất nơi đây lại luôn khô hạn, chẳng trồng được cây gì khác, nếu không có cây thuốc lá chắc không ai trụ nổi. Dù biết nó ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng vì miếng cơm manh áo vẫn phải làm thôi”.
Anh Trương Văn Bảo hồ hởi vì cây thuốc lá được mùa
Một điều dễ dàng nhận thấy khi chúng tôi tiếp xúc với những người dân nơi đây là, hầu hết ai nấy cũng rất cởi mở. Bởi lẽ, nếu như trước đây, những thôn xóm nghèo xác nghèo xơ, nhà chẳng có nổi một cái ti vi, đa số trong diện hộ nghèo thì đến nay, nhờ có cây thuốc lá, những con dốc đường toàn đá lởm chởm nay đã được thay bằng đường đổ bê tông nhẵn nhụi. 
Nỗi lo bệnh tật và mất rừng
Mặc dù cây thuốc lá đã cho người dân tộc Tày nơi đây một diện mạo hoàn toàn mới nhưng đa số họ lại không hiểu rằng, việc họ “đổi đời” từ trồng cây thuốc lá chẳng thấm vào đâu so với số người nghèo đi do bệnh tật vì tiêu thụ sản phẩm thuốc lá cho chính họ. Bởi mỗi năm ở Việt Nam, có hàng chục nghìn người chết vì các căn bệnh liên quan đến hút thuốc lá, hàng nghìn tỉ đồng phải chi ra cho việc chữa bệnh – hậu quả từ việc hút thuốc lá gây ra.
Theo kết quả nghiên cứu gần đây, hiện nay ở Việt Nam có khoảng gần 20 triệu người hút thuốc lá và chi phí cho mặt hàng này vào khoảng 16 nghìn tỉ đồng. Đó là chưa tính đến chi phí chữa bệnh do hậu quả của việc hút thuốc lá gây ra. Chắc chắn, số tiền này thừa đủ để mua lương thực nuôi sống cho hàng chục triệu người hoặc đầu tư hàng trăm công trình phúc lợi khác cho nhân dân.
Bên cạnh lợi ích là nỗi lo canh cánh về những căn bệnh quái ác từ việc hút thuốc lá
Và có một thực tế đang diễn ra ở các bệnh viện chuyên điều trị các ca bệnh nan y có bắt nguồn từ thuốc lá là rất nhiều người trở nên kiệt quệ về kinh tế. Chi phí chữa bệnh tốn kém hơn nhiều so với chi phí để mua thuốc hút và đa số những bệnh nhân hút thuốc lá là nam giới và là những trụ cột cho gia đình nên khi họ nằm viện cũng kéo theo nhiều hệ lụy khác như thu nhập, chi phí bệnh viện, người chăm sóc.
Bên cạnh đó mỗi khi vào mùa thu hoạch cây thuốc lá là nạn phá rừng đều tăng cao. Không ít vụ, người dân đi chặt phá rừng vô tội vạ để về sấy thuốc lá đã bị kiểm lâm lập biên bản và phạt hành chính. Nhiều cánh rừng ở Bắc Kạn đã bị tàn phá tan nát, trở thành đồi núi trọc, mùa mưa lũ đến, nguy cơ lũ tràn, lũ quét, sạt lở đất là điều tất yếu.
Những chiếc lò hun dùng để sấy lá cây thuốc lá thải ra chất độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe
Theo tính toán của người dân, để có một tạ nguyên liệu làm thuốc lá khô sau khi sấy phải tiêu thụ khoảng gần 2 mét khối củi cộng với việc mua than làm chất đốt khá đắt đỏ nên người dân chọn cách vào rừng khai thác trái phép để tận dụng nguồn lợi nhuận tối đa. Chính điều này khiến cho kiểm lâm phải vất vả hơn để bảo vệ rừng.
“Nói thật là mua than đốt cũng rất hiệu quả, nhưng mà giá than đắt lắm, còn mua củi thì một xe cũng đến mấy triệu. Mỗi mùa vụ được vài chục triệu mà chi phí nhân công, mua cái này, cái khác hết cả chục triệu thì làm sao mà giàu được”, bác Tẩu, một người dân trồng thuốc lá lâu năm tâm sự.
Chia tay những người dân tộc Tày ở mảnh đất Bằng Vân, tôi không khỏi suy nghĩ về cái vòng nghèo đói luẩn quẩn cứ xoay quẩn quanh từ người này sang người khác. Nụ cười được mùa của người này lại đem lại tiếng khóc bệnh tật cho người khác, tất cả đều mang tên cây thuốc lá.
KINH VÂN
Theo Infonet.vn

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét