Đền Vân Mẫu ở thôn Hai Vân, phường Vân Dương (thành phố Bắc Ninh), nơi có lăng mộ Mẫu Đức Thánh Tam Giang, hằng năm mở hội vào mùng 5 tháng Giêng.
Ngày hội đền Vân Mẫu có sự góp mặt của 372 làng xã tôn thờ Đức Thánh Tam Giang thuộc 5 tỉnh, 16 huyện thị, từ Đu Đuống (Thái Nguyên) đến Ngã Ba Xà (Tam Giang-Yên Phong) tới Lục Đầu Giang. Quy mô tổ chức ngày hội Vân Mẫu có thể to nhỏ khác nhau tùy thuộc vào điều kiện kinh tế địa phương từng năm, song không thể thiếu quan họ và võ vật. Yếu tố thượng võ được đặt lên vị trí cao, nên các đô vật trong và ngoài phường tích cực rèn luyện tham gia để giành giải cao, xứng đáng với con cháu của mảnh đất sinh Vương. Nhiều đô vật cao tuổi trong làng không còn khả năng lên xới song vẫn tận tình chỉ dẫn cho con cháu những thế vật hay. Khi tiếng trống vật thôi thúc đủ mọi thành phần nam-phụ-lão-ấu.
Đền Vân Mẫu xưa thuộc 2 làng Vân Mẫu và Vân Hợp, nay thuộc thôn Hai Vân. Theo truyền tích là vị trí đất Giảo Long vì có 2 con rồng vờn nhau rồi ngã xuống. Con ngã trước mình rồng là bờ Nẩy, đầu rồng quay về hướng Bắc là vị trí của Đền. Con thứ 2 rơi xuống thuộc dãy núi Dạm, đầu rồng quay về hướng Nam, hiện là chùa Hàm Long. Theo cuốn Thần Phả hiện được lưu giữ tại Ban quản lý di tích: Đức Thánh Mẫu là người làng Vân Mẫu, hiệu Từ Nhan sinh năm Quý Hợi 483 thời Tiền Lý Nam Đế. Năm 18 tuổi, vào đêm rằm tháng 1 năm Canh Thìn, bà nằm chiêm bao thấy Thần Long quấn mình trên sông Lục Đầu, sau đó bà mang thai. Nhằm ngày 5 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ bà lên chùa lễ phật trở về đến xứ Cửa Cữu làng Vân Mẫu thì trở dạ sau 14 tháng mang thai. Bà sinh hạ được 4 người con trai là Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy và một người con gái là Đạm Nương. Trở về nhà Cổ Trạch, bà được Lã Tiên Ông xuống trần dạy văn võ cho 5 người con tại bãi Tràng Học (Hiện nay, nhà Cổ Trạch và bãi Tràng Học nằm trong quần thể di tích Vân Mẫu phường Vân Dương). Những người con của bà văn võ song toàn, giúp Triệu Việt Vương đánh đuổi giặc Lương, phù vua của các triều đại nhà Ngô, Lê, Lý giữ yên bờ cõi và được phong vương. Trong đó Trương Hống là Tức Khước Địch Đại Vương, Trương Hát là Tức Uy Địch Đại Vương, Trương Lừng là Lẫn Nhĩ Đại Vương, Trương Lẫy là Lã Sậu Đại Vương; người con gái được phong Đức Vương Cô thường gọi là Đạm Nương công chúa. Anh em Đức Thánh được triều đại phong kiến phong 17 đạo sắc. Ngày 15-4 năm Kỷ Hợi, Đức Thánh Mẫu băng hà an táng tại đầm Chiêm gò đất nổi, nơi cát địa. Thời Hậu Ngô, triều đình và nhân dân trong vùng xây dựng đền thờ với các hạng mục: Lăng mộ Đức Thánh Mẫu xây phía ngoài cùng, kế đến là sân đền và đền tế gồm 3 gian 2 dĩ, vào đền chính gồm 5 gian và hậu cung.
Năm 1989, khu lăng mộ được công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2005, Vân Dương đã tổ chức xây dựng lại đền trên cơ sở những nghiên cứu của ngành văn hóa về kiến trúc. Đền Vân Mẫu gồm các hạng mục: nhà bia, lăng mộ, sân lăng mộ, 5 gian đền chính, 1 hậu cung và khơi 1 giếng mắt rồng. Trong đền có 3 bức hoành phi: Từ Nhan thánh mẫu, thượng đẳng phúc thần, tam giang linh thần; hậu cung có tượng thờ Thánh Mẫu. Tổng kinh phí đầu tư xây dựng trên 4 tỷ đồng.
Công trình trùng tu tân tạo đền Vân Mẫu được hoàn thành đã thể hiện sự tôn kính với các bậc thánh nhân, đồng thời đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của người dân địa phương và các tỉnh bạn. Để rồi mỗi dịp tết đến xuân về, đền Vân Mẫu lại ghi nhận những lời thỉnh cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, vạn vật tốt tươi, người người hạnh phúc và chứng kiến không khí ngày hội rộn ràng, hứng khởi của người dân mảnh đất sinh Vương.
Thúy Nga
Đền Vân Mẫu xưa thuộc 2 làng Vân Mẫu và Vân Hợp, nay thuộc thôn Hai Vân. Theo truyền tích là vị trí đất Giảo Long vì có 2 con rồng vờn nhau rồi ngã xuống. Con ngã trước mình rồng là bờ Nẩy, đầu rồng quay về hướng Bắc là vị trí của Đền. Con thứ 2 rơi xuống thuộc dãy núi Dạm, đầu rồng quay về hướng Nam, hiện là chùa Hàm Long. Theo cuốn Thần Phả hiện được lưu giữ tại Ban quản lý di tích: Đức Thánh Mẫu là người làng Vân Mẫu, hiệu Từ Nhan sinh năm Quý Hợi 483 thời Tiền Lý Nam Đế. Năm 18 tuổi, vào đêm rằm tháng 1 năm Canh Thìn, bà nằm chiêm bao thấy Thần Long quấn mình trên sông Lục Đầu, sau đó bà mang thai. Nhằm ngày 5 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ bà lên chùa lễ phật trở về đến xứ Cửa Cữu làng Vân Mẫu thì trở dạ sau 14 tháng mang thai. Bà sinh hạ được 4 người con trai là Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy và một người con gái là Đạm Nương. Trở về nhà Cổ Trạch, bà được Lã Tiên Ông xuống trần dạy văn võ cho 5 người con tại bãi Tràng Học (Hiện nay, nhà Cổ Trạch và bãi Tràng Học nằm trong quần thể di tích Vân Mẫu phường Vân Dương). Những người con của bà văn võ song toàn, giúp Triệu Việt Vương đánh đuổi giặc Lương, phù vua của các triều đại nhà Ngô, Lê, Lý giữ yên bờ cõi và được phong vương. Trong đó Trương Hống là Tức Khước Địch Đại Vương, Trương Hát là Tức Uy Địch Đại Vương, Trương Lừng là Lẫn Nhĩ Đại Vương, Trương Lẫy là Lã Sậu Đại Vương; người con gái được phong Đức Vương Cô thường gọi là Đạm Nương công chúa. Anh em Đức Thánh được triều đại phong kiến phong 17 đạo sắc. Ngày 15-4 năm Kỷ Hợi, Đức Thánh Mẫu băng hà an táng tại đầm Chiêm gò đất nổi, nơi cát địa. Thời Hậu Ngô, triều đình và nhân dân trong vùng xây dựng đền thờ với các hạng mục: Lăng mộ Đức Thánh Mẫu xây phía ngoài cùng, kế đến là sân đền và đền tế gồm 3 gian 2 dĩ, vào đền chính gồm 5 gian và hậu cung.
Năm 1989, khu lăng mộ được công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2005, Vân Dương đã tổ chức xây dựng lại đền trên cơ sở những nghiên cứu của ngành văn hóa về kiến trúc. Đền Vân Mẫu gồm các hạng mục: nhà bia, lăng mộ, sân lăng mộ, 5 gian đền chính, 1 hậu cung và khơi 1 giếng mắt rồng. Trong đền có 3 bức hoành phi: Từ Nhan thánh mẫu, thượng đẳng phúc thần, tam giang linh thần; hậu cung có tượng thờ Thánh Mẫu. Tổng kinh phí đầu tư xây dựng trên 4 tỷ đồng.
Công trình trùng tu tân tạo đền Vân Mẫu được hoàn thành đã thể hiện sự tôn kính với các bậc thánh nhân, đồng thời đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của người dân địa phương và các tỉnh bạn. Để rồi mỗi dịp tết đến xuân về, đền Vân Mẫu lại ghi nhận những lời thỉnh cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, vạn vật tốt tươi, người người hạnh phúc và chứng kiến không khí ngày hội rộn ràng, hứng khởi của người dân mảnh đất sinh Vương.
Thúy Nga
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét