Cá thờn bơn mùa lụt

TTO - Quê tôi nằm bên dòng Thạch Hãn, vào mùa nước lụt, người dân quê tôi thường đánh bắt được rất nhiều cá thờn bơn. Như dòng sông đã đi vào huyền thoại lịch sử hào hùng của dân tộc, món ăn dân dã ấy với tôi không biết tự bao giờ cũng đã đi vào tiềm thức...

Cá thờn bơn kho ớt bột - Ảnh: T.Luân

Làng tôi nằm cạnh cửa biển, nơi giao nhau của hai dòng nước ngọt ở nơi thượng nguồn và mặn ngoài biển khơi. Hai dòng nước hòa vào nhau nên có vị lờ lợ mà người dân quen gọi là vùng nước lợ.

Tại vùng nước giao nhau nhau này cũng hình thành hệ sinh vật rất đa dạng và phong phú, trong đó phải kể đến những loài thủy hải sản hằng ngày hiện diện trên mâm cơm người dân quê, dân dã nhưng là nỗi nhớ day dứt của những người con đi xa.

Mùa hè có cháo cá me, một món ăn giải nhiệt tuyệt vời, cá bóng đục kho xâm xấp nước ăn với cơm nóng, cá ne kho nước với gia vị đặc trưng là ném lá, tiêu, ớt trái… ăn có vị cay, vị ngọt từ cá. Có món cua đồng rán giòn mà người dân quê tôi gọi là “rạm”… Mùa nào thức nấy, đặc biệt tôi thích nhất món cá thờn bơn kho với ớt bột mùa lụt, mà phải chính mẹ tôi kho ăn mới ngon.

Khi những cơn mưa đầu mùa xuất hiện, dòng sông trở nên đục ngầu. Đó cũng là lúc xuất hiện cá thờn bơn, loài cá chuyên sống ở đáy sông. Cá thờn bơn mình lép, phía trên thân có màu nâu giống với lớp đất ở dưới đáy sông dùng để ngụy trang. Vào mùa nước lụt, người dân quê tôi thường đánh bắt được rất nhiều loài cá này.

Cá thờn bơn rửa sạch, dùng muối xát cho sạch lớp nhám trên thân cá. Sau đó xóc đều với muối, để khoảng mười phút cho thấm rồi mới bắt đầu kho. Đổ một ít nước mắm, bột ngọt, tiêu, đặc biệt không thể thiếu ớt bột.

Ấn tượng nhất với món cá thờn bơn kho ớt bột ngoài cá là... ớt, mà cũng phải là ớt ở quê tôi. Do nắng quá nên dường như ớt quê tôi cũng cay hơn và thơm hơn? Phủ một lớp ớt bột lên bề mặt. Kho đến khi nào thấy sền sệt thì cho thêm một ít nước ấm.

Mẹ tôi bảo phải kho hai nước cho con cá cứng lại ăn mới ngon. Khi đã khô nước là món cá kho hoàn thành.

Cá thờn bơn kho ăn với cơm nóng có mùi thơm của biển cả, vị ngọt của phù sa miền duyên hải, có vị cay của ớt, tiêu… Mùa mưa, cứ mỗi lần mẹ tôi kho món cá này, anh em tôi lại nói đùa phải nấu thêm cơm thôi...

NGUYỄN KHAN