Hoài cổ một mái đình

Đình làng Túy Loan - Ảnh: Nguyễn Văn Học

Làng cổ Túy Loan là một trong những điểm làm nổi danh du lịch Đà Nẵng cùng với Bà Nà, Bảo tàng Chăm, Ngũ Hành Sơn, biển Non Nước... Trong ngôi làng cổ trên 500 tuổi ấy có một ngôi đình trầm mặc dưới bóng đa cổ thụ và các rặng tre làng.

Cách trung tâm thành phố Đà Nẵng hơn 10 km về hướng tây, dọc theo QL14B đến địa phận xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, ngôi đình nằm ngay ngã ba Túy Loan được dòng sông cùng mang tên làng ôm ấp, che chở. Đình được xây dựng vào những năm cuối thế kỷ 18, đến năm Mậu Tý (1888) được trùng tu lại. Với diện tích trên 110m2 trong khuôn viên rộng hơn 8.000m2, ngôi đình tọa lạc ở vị thế rất thoáng đãng, mặt quay ra sông, nhìn về núi, sát đường lớn và đặc biệt có cây đa cổ thụ cành lá xum xuê đã hơn trăm tuổi tỏa bóng mát quanh sân đình. Cảnh vật xung quanh đình đẹp như một bức tranh thủy mặc với dòng sông, bến nước, cây đa và đồng lúa ngào ngạt hương thơm. Tuy nhiên, điểm đặc biệt nhất của đình Túy Loan là vẫn còn lưu giữ 20 sắc phong thần, sắc xa nhất đời Minh Mạng (1826), sắc gần nhất đời vua Khải Định (1924). Đây chính là nét độc đáo và khác biệt của đình Túy Loan so với các ngôi đình khác của làng quê Việt Nam.
Trước sân đình là một bình phong theo kiểu cuốn thư, cao 3m, rộng 2m. Mặt trước đắp nổi hình long mã. Mặt trong đắp nổi hình con lân. Tất cả được lắp ghép bằng nghệ thuật sành sứ. Bên trong đình chia làm 3 gian, 2 chái. Chính điện rộng 3,1m, dài 2,7m. Trên các cột, kèo đều khắc hình hoa lá cách điệu, hoa văn mây cuộn… Nơi thờ có nội tẩm, hậu tẩm, tả ban, hữu ban. Trên nội tẩm có một khán thờ bằng gỗ nơi để thờ các vị thần đình. Toàn bộ cửa đình được làm bằng gỗ mít và kiền kiền. Tại văn bia đặt trong đình có bài ký của Tam giáp tiến sĩ Nguyễn Khuê (người huyện Thanh Trì, Hà Nội) ghi lại việc lập đình. Bài ký có đoạn: “Đình gồm một tòa chính tẩm, một tòa tiền đường đều làm bằng gỗ quý và lợp ngói…”. Văn bia còn ghi 5 vị tiền hiền Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê được chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi về phương nam (năm Hồng Đức nguyên niên 1470). Đến đây, các vị dừng chân lập nghiệp và đặt tên cho làng là Túy Loan. Mang đậm dấu ấn của lịch sử, truyền thống và bản sắc văn hóa làng quê Việt Nam, đình Túy Loan được công nhận là di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1999.
Trải qua bao thăng trầm, đình Túy Loan tuy không giữ được nguyên trạng nhưng vẫn toát lên vẻ uy nghi vốn có của nó. Hằng năm, vào ngày mùng 9 Tết Nguyên đán, dân hai thôn Đông, Tây của làng cùng khách thập phương tập trung về đình để mở hội dưới bóng đa cổ thụ. Tham dự lễ hội đình làng Túy Loan chính là dịp để du khách gần xa hiểu thêm về một vùng đất, một nếp sống cổ truyền và cũng như những tình cảm chân chất, nồng hậu của người dân nơi đây.

Nguyễn Văn Học