Chợ Bến Thành

Hầu như khách du lịch nước ngoài hay người ngoài tỉnh nào khi có dịp đến thăm TP Hồ Chí Minh đều muốn "đi chợ Bến Thành". Bởi lẽ đây là một trong những địa danh tiêu biểu của TP Hồ Chí Minh và là một cái mốc dễ nhớ khi người ta muốn nói đến khu vực trung tâm thành phố. Dạo một vòng chung quanh chợ Bến Thành, bắt đầu từ phía cổng chính nhìn ra công trường Quách Thị Trang đi về phía đường Phan Bội Châu, rẽ sang đường Lê Thánh Tôn rồi rẽ tiếp về đường Phan Chu Trinh mới thấy khuôn viên của ngôi chợ trung tâm này thật rộng lớn và vuông vắn. Với diện tích hơn 13 nghìn m2, chợ có 16 cửa tỏa ra bốn hướng. Cửa Nam (biểu tượng là tháp chuông có gắn chiếc đồng hồ to ở giữa quay ra công trường Quách Thị Trang) là cổng chính, nơi bày bán các mặt hàng vải, quần áo các loại. Cửa Ðông (phía đường Phan Bội Châu) hấp dẫn khách hàng bởi các loại mỹ phẩm và bánh kẹo đầy màu sắc. Cửa Bắc (phía đường Lê Thánh Tôn) rực rỡ với đủ loại hoa tươi, trái cây và quyến rũ người qua đường bởi mùi thơm của các loại thực phẩm chế biến và tươi sống. Cửa Tây (phía đường Phan Chu Trinh) lại là nơi phụ nữ ưa dừng chân vì sự đa dạng của vô số loại giày dép, hàng mỹ nghệ, đồ lưu niệm "đã nhìn là muốn mua". Phía trong lồng chợ có tới 1.439 sạp hàng và năm doanh nghiệp kinh doanh theo các hành lang trong chợ bán đầy đủ các loại mặt hàng tiêu dùng thiết yếu và cao cấp phục vụ khách du lịch, đặc biệt là hàng lưu niệm, quần áo, vải tơ tằm, thủ công mỹ nghệ, sành sứ, tranh thêu, thổ cẩm... Chợ Bến Thành đặc biệt sôi động về đêm. Ðược thành phố cho phép, bắt đầu từ 7 giờ đến 12 giờ đêm, 178 quầy hàng ào ào " đổ bộ" xuống hai con đường Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh hai bên hông chợ để bắt đầu một phiên chợ đêm với la liệt các mặt hàng mỹ nghệ, lưu niệm, quần áo, ăn uống. Tại đây, kẻ bán, người mua nhộn nhịp như đêm hội. Tiếng chào mời, mặc cả râm ran cả một góc phố. Chợ Bến Thành Xuất xứ chợ Bến Thành là ngôi chợ nằm bên bờ sông Bến Nghé, cạnh bến sông gần thành Gia Ðịnh ( lúc này gọi là thành Quy hay thành Bát Quái) và đã tồn tại trước khi thực dân Pháp xâm chiếm Gia Ðịnh. Chợ được xây dựng khá đơn giản với tường gạch, sườn gỗ, mái tranh. Khi quân Pháp đánh chiếm thành Gia Ðịnh năm 1859, chợ Bến Thành bị đốt cháy. Năm 1860, người Pháp cho xây lại chợ trên nền cũ (nay là Trường đào tạo cán bộ ngân hàng trên đường Nguyễn Huệ) nằm bên bờ phía nam của con kênh lớn. Năm 1887, người Pháp cho lấp con Kênh lớn và sáp nhập hai con đường hai bên kênh thành một đại lộ mang tên Sác-nơ (Charner) mà người dân địa phương quen gọi là đường Kinh Lấp (nay là đại lộ Nguyễn Huệ). Nhận thấy chợ Bến Thành cũ đã chật chội và lạc hậu, vào năm 1911, người ta bỏ chợ cũ và cho xây một chợ Bến Thành mới tại vị trí chợ ngày nay. Ðịa điểm chợ mới vốn là một cái ao cũ sình lầy được lấp đi gọi là Bồ Rệt (Marais Boresse). Xây dựng từ năm 1912 đến cuối tháng 3/1914, chợ mới được hoàn thành. Lễ khánh thành chợ được gọi là "Tân vương hội" diễn ra trong ba ngày với sự tham dự của hơn 100 nghìn lượt người. Sau ngày 30/4, khi miền Nam được hoàn toàn giải phóng, ngôi chợ này được sắp xếp và cải tạo lại gọn gàng và ngăn nắp hơn. Năm 1985, UBND thành phố và quận 1 cho đầu tư chỉnh trang, sửa chữa ngôi chợ. Toàn bộ nhà lồng chợ, mái che, các gian hàng, sạp hàng được sửa chữa, làm mới và nâng cấp. Tuy nhiên, tháp chuông phía mặt tiền, vốn đi vào tiềm thức của người dân như một biểu tượng vẫn được giữ lại nguyên vẹn kiến trúc xưa. Nằm giữa trung tâm thành phố, trước mặt là công trường Quách Thị Trang, chợ Bến Thành đã từng chứng kiến nhiều cuộc biểu tình, đấu tranh của nhân dân Sài Gòn, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ. Tại công trường Quách Thị Trang (mà trước đây gọi là Công trường Cộng Hòa) là nơi rải truyền đơn của hội viên Phan Xích Long (1913 -1916), nơi nổ ra các cuộc biểu tình đòi ân xá cho nhà yêu nước Phan Bội Châu (1925), đòi thả ông Nguyễn An Ninh, đưa tang cụ Phan Chu Trinh  (1926). Từ khi Ðảng ra đời, nơi đây diễn ra nhiều cuộc biểu tình quyết liệt mừng Cách mạng Tháng Tám thành công (25/8/1945), đả đảo bọn thực dân và tay sai giết hại anh Trần Văn Ơn (9/1/1950), hưởng ứng ngày toàn quốc chống Mỹ (19/3/1950). Ðặc biệt, ngày 25/8/1963, trước chợ Bến Thành, trên công trường Cộng Hòa, đã diễn ra cuộc biểu tình rầm rộ của học sinh, sinh viên, thanh niên Sài Gòn. Kẻ địch đàn áp dã man, giết chết nữ sinh Quách Thị Trang và bắt đi 1.380 người. Từ đó cho đến ngày Sài Gòn được giải phóng nơi đây còn diễn ra nhiều cuộc biểu tình khác trong đó có sự kiện nhà sư Thích Giáng Hương tự thiêu phản đối Mỹ ngụy đàn áp sư sãi và người dân. Gắn liền với các sự kiện đấu tranh vì độc lập tự do, thống nhất đất nước, công trường phía trước chợ Bến Thành giờ đã được mang tên: Công trường Quách Thị Trang với bức tượng tướng Trần Nguyên Hãn uy nghi, lẫm liệt. Vì thế, "đi chợ Bến Thành" khách du lịch không chỉ đến với một trung tâm mua sắm lâu đời, nổi tiếng mà còn đến với một địa danh giàu truyền thống đấu tranh cách mạng.  (Theo Nhân Dân)

Chợ Bến Thành xưa & nay   Thứ sáu, 07/12/2012 09:45       (ĐSCT) Chợ xưa Bến Thành nằm ở mé sông Bến Nghé (khoảng cột cờ Thủ Ngữ) tiện cho ghe thuyền đưa hàng vào ra. Nửa mua bán trên bờ, nửa trao đổi dưới ghe thuyền, đó là chợ nổi đầu tiên của đất phương Nam. Ngoài dân thường, khách hàng ở chợ một phần là binh lính triều Nguyễn, từ thành Gia Định gần đó. Vì ở gần bến sông và thành nên gọi là chợ Bến Thành. Sau ngày chiếm Gia Định, Pháp dời chợ về đường Kinh Lấp (Nguyễn Huệ), lấy đất làm bến cảng. Lúc đầu chợ làm bằng cây, bị cháy. Năm 1880 xây chợ có năm nhà lồng đồ sộ, ở vị trí nay là kho bạc. Năm 1912, Pháp lấy đầm Cây Gòn (cũng có tên Bồ Rệt - Marais Boresse) xây chợ Bến Thành mới như hiện nay. Khánh thành mùa Tết 1914, nằm cạnh ga xe lửa Sài Gòn, trước chợ là bùng binh lớn, lần lượt mang tên Quảng trường Cuniac (tên thị trưởng lấp ao đầm), Diên Hồng, Cộng Hòa. Sau cùng là Quách Thị Trang (nữ sinh 15 tuổi, biểu tình bị bắn chết tại đây thời tổng thống Diệm). Chợ Bến Thành cũng là tâm điểm diễn ra nhiều cuộc bạo động chống Pháp, Mỹ. Đây là bức ảnh lúc chợ mới xây xong tháng 3-1914, rộng 13.000m2 chung quanh còn là nền đất latérite (đá ong). Thời đó, Tây gọi là Le Marche Central, ta gọi là chợ Sài Gòn hay chợ mới Bến Thành Chợ Bến Thành có 16 cửa. Bốn cửa chính là cửa Nam (hướng bùng binh), cửa Bắc (hướng Lê Thánh Tôn), cửa Đông (hướng Phan Bội Châu), cửa Tây (hướng Phan Châu Trinh). Trên mỗi cửa có hình phù điêu trâu bò hoặc gà vịt, heo cá, rau quả, tiêu biểu theo ngành hàng ở cửa đó ngày xưa. Phù điêu đắp nổi, trên gốm tráng men màu, rất quý vì chỉ có độc bản, chứng tích đã trăm năm do Hãng Brossard et Maupin sáng tạo. Hãng thầu này cũng chính là tiền thân của Công ty gạch bông Thanh Danh còn tồn tại đến ngày nay. Thập niên 1920 có thêm bùng binh Cuniac (luật sư giữ chức lâu nhất trong 38 thị trưởng, cũng là người có công nhất trong việc phát triển đô thị Sài Gòn). Phía bên trái chợ là bến xe đi lục tỉnh, bên phải đi miền Đông Năm 1985 chợ được trùng tu cải tạo hệ thống điện, thoát nước, thay ngói, lợp tôn đỏ. Theo thiết kế thời Pháp, chợ chỉ có 400 sạp hàng, diện tích 13.000m2 trên chiều dài Bắc - Nam 136m và Đông  - Tây 96m. Nhưng nay đã gần 1.500 sạp với 11 ngành hàng. Tháng 1-2012, chợ Bến Thành được Tạp chí ẩm thực Food and Wine chọn là một trong 10 điểm đến có món ăn đường phố hấp dẫn nhất thế giới. Đã trăm năm kể từ ngày được xây dựng, với kiến trúc mái nhấp nhô, tháp đồng hồ tứ diện, ngói đỉnh nhọn vươn cao cùng cấu trúc vững bền xuyên thế kỷ trên nền đất đầm lầy, chợ Bến Thành đã trở thành biểu tượng của Sài Gòn - TPHCM, thủ phủ kinh tế năng động, miền đất đa sắc, tiếp nối, gạn lọc những tinh hoa các dòng chảy.     Tam Thái   .   .   .   .