Khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc: Quần thể kiến trúc văn hóa hấp dẫn ở Đồng Tháp

Khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc (thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) từ lâu đã nổi tiếng khắp trong và ngoài nước bởi đây là công trình văn hóa ghi nhớ công ơn nguời đã sinh thành Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của dân tộc Việt Nam.

Lăng cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc Tính từ thời điểm khánh thành, ngày 13-12-1977, đến nay Khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc đã trải qua 32 năm. 32 năm với bao sự kiện được diễn ra. Một trong những dấu mốc đáng nhớ với khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc: Ngày 09-4-1992 Bộ Văn hóa thông tin (nay là Bộ VH,TT&DL) đã công nhận đây là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Khi ấy, khu di tích này có diện tích 3,6ha, chia làm ba khu vực là: Mộ và nhà lưu niệm cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, Nhà sàn Bác Hồ và Ao sen. Đến nơi đây du khách, không chỉ được tìm hiểu về cuộc đời thân phụ và thân mẫu (bà Hoàng Thị Loan) của Bác Hồ tại nhà trưng bày, phòng lưu niệm... mà còn được viếng mộ cụ Nguyễn Sinh Sắc. Lăng mộ cụ Phó bảng nằm đối diện với cổng vào. Lăng mộ được thiết kế rất độc đáo. Mái hình bàn tay úp, phía trên mái có hình chín con rồng (tượng trưng cho 9 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long). Trong lăng có tượng cụ Phó bảng. Cũng như Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Hà Nội, khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc cũng có rất nhiều loại cây cảnh, hoa quý hiếm được nhân dân khắp mọi miền đất nước gửi tặng. Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày 27/10 (Âm lịch), lễ giỗ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc lại được nhân dân tổ chức trọng thể. Ngày này, cũng được coi là ngày hội lớn của bà con địa phương. Đến nay, có hàng triệu du khách Việt Nam và quốc tế đã đến Đồng Tháp để tham quan khu di tích Nguyễn Sinh Sắc và viếng mộ cụ Phó bảng. Sẽ là một dấu mốc quan trọng nữa đối với khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc, khi mới đây, tỉnh Đồng Tháp vừa công bố kế hoạch thực hiện dự án quy hoạch mở rộng, nâng cấp quần thể di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng này. Theo đó, trong tương lai, khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc sẽ được mở rộng diện tích từ 3,6ha lên khoảng 9,6ha. Như vậy, khi dự án hoàn thành, ngoài 3 khu vực chính trước đây, sẽ có nhiều khu vực mới được xây dựng như: khu nhà trưng bày về cuộc đời và sự nghiệp của cụ Nguyễn Sinh Sắc, khu hoa viên, cây cối... Đặc biệt, khu trưng bày sẽ là nơi tái hiện một phần ngôi làng Hòa An, Sa Đéc cũ - nơi cụ Phó bảng ở cuối đời (cụ qua đời vào cuối năm 1929). Như thế, du khách đến thăm quan ngoài việc được khám phá những làng nghề đặc trưng của vùng đất Sa Đéc cũ, còn được tìm hiểu những hoạt động, việc làm của cụ Phó bảng trong thời gian cụ ở vùng đất Nam bộ. Dự tính, tổng kinh phí thực hiện dự án mở rộng khu di tích cụ Nguyễn Sinh Sắc sẽ vào khoảng 95 tỷ. Trong đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ 50 tỷ, TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ 20 tỷ; Số kinh phí còn lại là từ ngân sách tỉnh Đồng Tháp cuối năm 2010, các hạng mục chính  hoàn thành.  Công trình như một lời tri ân của nhân dân Việt Nam đối với công lao của Bác Hồ và các bậc sinh thành ra Người. Nguyễn Hữu Quốc Về Cao Lãnh thăm mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc Vòm mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. (PLO) - Ghé thăm xứ sở của đất sen hồng, một trong những di tích linh thiêng, du khách không thể bỏ qua là khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc - vị thân sinh ra Chủ tịch Hồ Chí Minh tọa lạc ở số 123/1 Phạm Hữu Lầu, phường 4, TP Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Đây là quần thể kiến trúc văn hoá độc đáo, được Bộ Văn hoá xếp hạng di tích cấp quốc gia ngày 9/4/1992.  Vị thân sinh lãnh tụ một đời thanh bạch Là một cậu bé hiền lành, thông minh, hiếu học nhưng mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Nguyễn Sinh Sắc được nhà nho Hoàng Xuân Đường nhận làm con nuôi và cho học hành tử tế. Sau đó, ông vào Vinh tham dự kỳ thi Hương và đỗ cử nhân.  Lúc này, ông được cụ Hoàng gả con gái của mình là Hoàng Thị Loan làm vợ. Về sau, ông đỗ Phó bảng và ra làm quan cho nhà Nguyễn. Cuối đời, ông sinh sống và làm nghề dạy học, bốc thuốc tại làng Hòa An, Cao Lãnh, Đồng Tháp. Khu di tích mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc được khởi công xây dựng vào tháng 8/1975 và khánh thành vào tháng 12/1977. Với diện tích 3,6ha, khu di tích được chia thành ba khu vực chính gồm: Khu lăng mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, Nhà sàn Bác Hồ và Ao sen. Ngôi mộ cụ Phó bảng quay về hướng đông, có mái hình cánh sen cách điệu giống hình dáng bàn tay xòe úp xuống; trên mái đắp nổi tượng chín con rồng, tượng trưng cho các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long luôn che chở và bảo vệ ngôi mộ người chí sĩ yêu nước.  Mộ được ốp bằng đá hoa cương, nền mộ bằng đá mài hình lục giác không đều, mở rộng dần ra hai bên và phía trước. Trên mộ có một đỉnh trầm bằng đá Ngũ Hành Sơn, ngày đêm khói hương thơm ngát.  Khuôn viên lăng mộ có nhiều loại cây cảnh, hoa trái quý hiếm được bà con khắp cả nước mang về trồng lưu niệm, đặc biệt là cây khế gần 300 tuổi (nằm bên trái mộ) và cây sộp hơn 300 tuổi (nằm bên phải mộ). Phía trước mộ là ao sen hình ngôi sao 5 cánh, chính giữa sừng sững một đài sen trắng cách điệu cao gần 7m, tượng trưng cho cuộc đời thanh bạch, lương tâm trong sáng của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, và đó cũng là biểu tượng cho quê hương Đồng Tháp.  Bên trong vòm mộ được phủ bằng một cánh sen úp xuống để che nắng - che mưa; trên những cánh sen này tạc hình chín đầu rồng - biểu tượng cho dân tộc Việt Nam là “Con Rồng - Cháu Tiên” (theo truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ), đồng thời nói lên niềm tự hào to lớn của đồng bào vùng châu thổ Đồng bằng sông Cửu Long (Chín Rồng). Đặc biệt là sắc thái riêng của nhân dân Đồng Tháp với cánh sen “Tháp Mười đẹp nhất bông sen...” đã quyết tâm gìn giữ, tôn tạo ngôi mộ cụ an toàn cho đến ngày hôm nay... Cạnh đấy, một ngôi nhà truyền thống được dựng lên, bên trong có những dấu ấn về cuộc đời hoạt động của cụ Phó bảng được tái hiện với những kỷ vật trong chủ đề: “Kỷ vật của cụ Phó bảng NGUYỄN SINH SẮC” nhằm giới thiệu thân thế - sự nghiệp cụ Phó bảng với nhiều hình ảnh, tư liệu mang tính khoa học và những chi tiết đầy đủ về lý lịch và gia đình cụ - nhất là căn cứ “Nhất triều đăng khoa lục” xác minh rõ cụ thi đỗ Phó bảng năm Thành Thái thứ 16. Cụ vào Huế làm Tri huyện từ tháng 10/1909 đến tháng 1/1910. Cụ vào Sài Gòn năm 1911 và đến năm 1920 cụ trở ra Phan Thiết đến năm 1923.  Sau thời gian này, cụ đến Mỹ Tho - nay thuộc tỉnh Tiền Giang, rồi di chuyển nhiều lần trong tỉnh Long Xuyên - Châu Đốc, trú ngụ tại  chùa Giồng Thành - Tân Châu, rồi đến Sa Đéc... và cuối cùng cư trú tại Cao Lãnh và mất năm Kỷ Tỵ (26/11/1929), an táng cách thị xã Cao Lãnh non một cây số theo tỉnh lộ 23.  Trước đây, chỗ này là một khu vườn tre, ao nước hoang vu, chỉ có một gốc cây to bọng ruột, thỉnh thoảng mới có một vài người đến cúng vái gọi là Miếu Trời sanh. Về sau được trùng tu trông khá đẹp mắt. Thời Pháp thuộc, mặc dù giặc theo dõi gắt gao nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân địa phương thường xuyên chăm sóc mộ cụ một cách chu đáo.  Trong thời kỳ chống đế quốc Mỹ, giặc luôn rình rập những người lui tới khu vực này. Trong những dịp lễ lớn, thanh minh, ngày tết... bọn giặc luôn luân phiên canh gác suốt ngày đêm. Song, khi mặt trời vừa ló dạng là chúng phải giật mình ngạc nhiên và khiếp đảm vì ngôi mộ đã được quét vôi mới trắng tinh, khẳng định lòng thành kính, biết ơn vô bờ của con dân nước Việt với vị thân sinh ra người con ưu tú của dân tộc - lãnh tụ Hồ Chí Minh. Tác giả viếng thăm phía trước nhà sàn Bác Hồ trong khuôn viên mộ  cụ Nguyễn Sinh Sắc.  Ngày hội để tưởng nhớ và thể hiện lòng tôn kính  Hiện nay, trong khuôn viên lăng mộ cụ Phó bảng, khách viếng thăm còn được chiêm ngưỡng ngôi nhà sàn Bác Hồ được xây dựng theo dáng vẻ y hệt kiểu nhà sàn Bác Hồ ở Hà Nội, do kiến trúc sư đến tận nơi nghiên cứu, thiết kế đồ án, phục chế y chang kích cỡ để giữ mãi di tích lịch sử, ngõ hầu nhắc nhở mọi người và thế hệ con cháu mai sau luôn nhớ mãi về một vị lãnh tụ vĩ đại của đất nước có một cuộc sống giản dị, bình thường mà cả đời hy sinh cho dân tộc, cho Tổ quốc. Đó là tấm gương sáng ngàn đời để lớp người chúng ta học tập, noi theo...  Kỷ niệm 81 năm (1929 - 2010) ngày giỗ lần thứ 81 của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, ngày 2/12/2010 Tỉnh ủy, UBND tỉnh Đồng Tháp đã tổ chức Lễ khánh thành công trình bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc trên diện tích 91.126m2. Trong đó, đất bảo tồn, tôn tạo là 26.113m2, đất tái hiện lịch sử gần 8.000m2, đất tái hiện làng Hòa An cổ trên 22.000m2, đất dành để vui chơi-giải trí và dịch vụ đón tiếp khách gần 25.000m2 và đất làm hệ thống đường giao thông cùng các hạng mục khác trên 10.000m2… Tổng kinh phí đầu tư hơn 95 tỷ đồng. Diện tích sau khi mở rộng đã được nâng cấp toàn bộ quần thể khu di tích lên trên 10ha. Nổi bật là việc phục dựng lại một góc làng Hòa An xưa - nơi lần đầu tiên cụ Nguyễn Sinh Sắc đến hoạt động cách mạng và tái hiện lại một góc hình ảnh hoạt động đặc trưng của làng quê Nam bộ…  Vào những dịp lễ, tết, hội hè, giỗ chạp... đã có hàng chục ngàn lượt khách hành hương đến viếng thăm lăng mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. UBND tỉnh Đồng Tháp đã quyết định nâng ngày giỗ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc hàng năm lên thành lễ hội với quy mô tổ chức thật đa dạng, phong phú, sinh động, hấp dẫn và trang trọng.  Nhân ngày giỗ lần thứ 86 (1929 - 2015) của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc diễn ra từ ngày 06 - 08/12/2015 (25 - 27/10 âm lịch Ất Mùi), tỉnh Đồng Tháp sẽ tổ chức chuỗi sự kiện lễ hội lớn thể hiện tấm lòng tôn kính, biết ơn sâu sắc của nhân dân đối với công lao, đạo đức, nhân cách cao cả của cụ thân sinh ra Chủ tịch Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Theo đó, phần lễ có thắp hương, dâng tràng hoa nơi phần mộ cụ, lễ dâng hoa, dâng phẩm vật, dâng hương, mặc niệm tưởng nhớ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Phần hội có hoạt động trưng bày, triển lãm bộ ảnh “Kết quả Đại hội X Đảng bộ tỉnh Đồng Tháp; 1.000 tài liệu tìm hiểu về cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh, quê hương, đất nước, con người Đồng Tháp và sách thiếu nhi; triển lãm tranh thiếu nhi, một số hình ảnh, hiện vật “Cổ vật, bảo vật Quốc gia và khoa sử Việt Nam dưới triều Nguyễn”; triển lãm bộ sưu tập ảnh, tài liệu về chủ đề “Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc bầu cử Quốc hội, chiếu phim về cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, về Bác Hồ…    Trần Trọng Trung