Đó là làng Vũ Đại (tên thật là Đại Hoàng ở huyện Lý
Nhân – Hà Nam). Ở đó đúng là có những vườn chuối ngút ngàn, nơi hẹn hò lý tưởng
của anh Chí …
Về làng Vũ Đại, không ai tưởng tượng được nơi này trước kia
đã từng đói nghèo xơ xác.
Làng Vũ Đại nổi tiếng với những vườn chuối, thậm chí như anh
Chí, thuộc dạng tứ khố vô thân cũng có cả một vườn chuối mấy mẫu làm nơi ở. Lúc
nào đói, Chí chỉ cần vặt chuối xanh nhắm với rượu là xong.
Vườn chuối, nơi hẹn hò của Chí Phèo và Thị Nở.
Nhưng chuối ở Đại Hoàng là chuối quý. Chuối xanh mà anh Chí
vặt uống rượu là giống chuối quả nhỏ xinh như quả cau, chín vàng như nghệ, thơm
nức và ngọt như cát. Đây là loại chuối được tiến vua Tự Đức những năm tháng mà
dân đói khổ dưới ách nô lệ.
Cứ thế này, anh Chí có thể vặt chuối xanh chấm muối và nhắm rượu.
Chuối ngự Đại Hoàng được quỹ môi trường toàn cầu tài trợ để
nghiên cứu và phát triển nguồn gen. Chuối được trồng trên đất phù sa và đất cát
pha, không có tầng đế cày, không có đất sét, không kết vón, không rỉ, không chua
mà rất tơi xốp và giữ nước cực kỳ tốt. Người ta đồn nhau rằng: chuối ngự Đại
Hoàng đến ăn xanh chấm muối còn ngon huống chi là ăn chín.
Quả chuối ngự đều tăm tắp.
Lúc chín, vỏ chuối vàng như nghệ. Chuối ở đây dấm chín bằng khói hương.
Đặc biệt, nơi đây còn nổi tiếng với món cá kho niêu đất được
xuất khẩu sang cả Mỹ, Châu Âu.
Cá dùng để kho niêu đất phải là loại cá trắm đen, từ 3-4 kg.
Cá kho niêu đất được mua từ Nghệ An, nắp niêu nhập từ Thanh Hóa. Nồi đất khi mua
về sẽ được đun qua nước cháo loãng nhiều lần hoặc dùng lá khoai đánh bên ngoài
rồi cho vỏ trấu vào nồi rang để “ráo nồi”. Sau đó mới có thể dùng nồi này kho
cá.
Nồi cá kho có nhiều loại gia vị độc đáo là bí quyết cổ truyền
nhưng khi ăn thấy có mùi riềng, mùi gừng, mùi nước tương. Khúc cá kho rắn, săn,
nhưng xương lại mục, để nguội vẫn ủ mùi thơm. Cá kho kiểu này ăn với cơm trắng
là tuyệt ngon.
Nhìn cảnh kho cá nơi đây thật thích mắt. Những niêu cá nhỏ
xinh được đun bằng củi nhãn, bốc khói nghi ngút. Có nhà còn quấn cá bằng trấu,
giữ nhiệt rất tốt.
Về làng Vũ Đại, hưởng gió mát từ những vườn chuối, thưởng
thức chuối ngự tiến vua và hồng không hạt, bạn cũng đừng quên đặt một niêu cá
kho về làm quà. Quê hương anh Chí với mối tình vượt thời gian có rất nhiều điều
bất ngờ dành cho bạn!
Kho cá trắm đen bằng niêu đất Nghệ An, vung niêu mua từ Thanh Hóa, củi nhãn.
Kho xong, niêu cá được giữ
nhiệt bằng than củi hoặc ủ trấu âm ỉ.
Phụ nữ nơi đây còn dệt vải, Không biết Thị Nở có biết dệt vải hay không?
Nam Cao ngủ yên trên vườn nhà lão Hạc
TT XUÂN - Cái ông nhà văn Nam Cao đã đẻ ra một
lão Chí Phèo quá nổi tiếng cùng với cái làng Vũ Đại hư cấu nào đó có Bá
Kiến, Thị Nở và cả lão Hạc... Chính vì sự nổi tiếng của cả nhà văn và
các nhân vật này mà Sở Du lịch tỉnh Hà Nam đã làm dự án thành lập khu du
lịch với kinh phí tới 30 tỉ đồng để “phục chế” cái làng quê nơi sinh
thời Nam Cao đã sống...
Mộ Nam Cao và nhà tưởng niệm ông được xây trên đất trùm Ruyên - Lão Hạc
TT XUÂN - Cái ông nhà văn Nam Cao đã đẻ ra một
lão Chí Phèo quá nổi tiếng cùng với cái làng Vũ Đại hư cấu nào đó có Bá
Kiến, Thị Nở và cả lão Hạc... Chính vì sự nổi tiếng của cả nhà văn và
các nhân vật này mà Sở Du lịch tỉnh Hà Nam đã làm dự án thành lập khu du
lịch với kinh phí tới 30 tỉ đồng để “phục chế” cái làng quê nơi sinh
thời Nam Cao đã sống...
Cụ Đạt và con dâu cùng cháu nội trai của Nam Cao
TT XUÂN - Cái ông nhà văn Nam Cao đã đẻ ra một
lão Chí Phèo quá nổi tiếng cùng với cái làng Vũ Đại hư cấu nào đó có Bá
Kiến, Thị Nở và cả lão Hạc... Chính vì sự nổi tiếng của cả nhà văn và
các nhân vật này mà Sở Du lịch tỉnh Hà Nam đã làm dự án thành lập khu du
lịch với kinh phí tới 30 tỉ đồng để “phục chế” cái làng quê nơi sinh
thời Nam Cao đã sống...
Lò gạch ở Hòa Hậu hiện nay
Làng Vũ Đại ở đâu?
Chính cái ý tưởng lý thú của dự án này khiến chúng tôi
phải hành hương về thăm làng Vũ Đại. Đã có hai bộ phim nói về cái làng
này (một là phim truyện Làng Vũ Đại ngày ấy và một là phim tư liệu Làng
Vũ Đại ngày nay) khiến nó càng nổi tiếng hơn.
Nam Cao tên thật là Trần Hữu Trí (1917-1951), thuộc thế
hệ văn học tiền chiến nhưng mất rất sớm trong những ngày đầu của cuộc
kháng chiến chống Pháp.
Tác phẩm quan trọng của ông hầu hết được viết trước
chiến tranh, với đề tài những khổ đau của dân quê và những hủ tục của
một thời mà con người nghèo nàn chỉ biết bám víu vào những hư vị hão
trong thôn làng.
|
Sau kháng chiến chống Pháp, nó được đổi tên là làng
Nhân Hậu, rồi được sáp nhập với hai làng khác để thành xã Hòa Hậu của
huyện Lý Nhân ngày nay. Tuy thuộc tỉnh Hà Nam nhưng nó chỉ cách thành
phố Nam Định hơn 10km với phân nửa đường đi vào gập ghềnh đầy ổ voi do
mấy ông thần xe tải lui tới chở vật liệu đổ mặt bằng một khu công
nghiệp.
Làng của Nam Cao bây giờ có đường nhựa dẫn vào, xanh
mát bóng những hàng cây và ao hồ nằm dọc dòng Châu Giang thơ mộng. Tơ
tằm được phơi đầy các ngõ ì xèo tiếng máy dệt.
Bí thư xã Hòa Hậu, anh Trần Ngọc Nghiêm, tình nguyện
làm “hướng dẫn viên du lịch” không công cho chúng tôi để đi thăm lại
“những vết tích xưa”.
Cái “lò gạch cũ”, nơi xuất thân của lão Chí Phèo, bây
giờ không còn nữa, cái nền xưa của nó bây giờ là một cái hố nông choèn
mà người dân làng dùng để ủ vôi nằm khuất dưới những tàn tre sát bờ sông
Châu.
Bá Kiến có nguyên mẫu là Bá Bính hay còn gọi là Chánh
Bính. Cơ ngơi hàm hố của tay bá hộ này không còn gì (do bị chia năm xẻ
bảy cho ba người con trai của ông ta và chia lại cho nông dân sau cách
mạng) ngoài gian nhà thờ có niên đại 200 năm (dài 4m, ngang 7,5m với
những kèo cột gỗ lim rất có giá trị, nằm giữa một khu vườn rộng khoảng
1ha).
Nó được xây theo kiểu nhà “bức bàn” ba gian với ngói
vảy cá, các đầu kèo được chạm trổ tinh vi. Chị Trần Thị Hoa, một cán bộ
làm việc ở UBND xã, cho biết ông nội của chị mua lại căn nhà này từ tay
con trai cả của Bá Bính. Ông Bá Bính này không hề bị anh nông dân say
rượu nào đâm chết cả mà ông chết vì bệnh sau khi di tản tới một làng
khác để sống vì lý do chiến tranh. Cũng giống như lão Hạc thật, không
chết vì bả chó như nhân vật lão Hạc mà Nam Cao miêu tả dù hoàn cảnh của
hai lão Hạc này rất giống nhau!
Cụ Trần Hữu Đạt, 83 tuổi, em trai ruột của Nam Cao,
hiện vẫn đang sống tại mảnh đất của bố mẹ mình, cho chúng tôi biết người
chết vì bả chó thật chính là nguyên mẫu mà Nam Cao dùng để xây dựng
nhân vật bố chồng của dì Hảo trong truyện ngắn cùng tên.
Truyện và đời
Câu chuyện mà người dân Hòa Hậu kể lại cho chúng tôi
nghe, chung quanh cái tên ”làng Vũ Đại”, có một chút gì huyền bí. Dường
như có một thứ định mệnh gì đó được tạo ra từ sự giao thoa giữa sáng tác
hư cấu và chuyện thật của cuộc đời. May mắn thay, lần này về quê của
Nam Cao, khi thắp nhang trước mộ ông, chúng tôi được gặp cô con dâu thứ
và đứa cháu nội trai của ông.
Họ cho biết có một cái làng thật tên Vũ Đại nhưng nó
không ở Hà Nam mà thuộc tỉnh Ninh Bình... Không biết tại sao Nam Cao lại
chọn nơi đây làm địa bàn hoạt động cách mạng, để rồi chính trên cánh
đồng của làng có cái tên gắn liền với “sự nghiệp” nổi tiếng của Chí Phèo
và Thị Nở này, liệt sĩ Nam Cao đã bị Tây giết và vùi xác tập thể cùng
một số chiến hữu khác của ông.
Định mệnh hay ngẫu nhiên? Hoặc một trò chơi khăm lẫn
nhau giữa nghệ thuật và cuộc đời? Năm 1998, các con cháu của Nam Cao
phải nhờ bói toán, nhập đồng, nhà ngoại cảm và cả khoa học hình sự mới
tìm được hài cốt của ông mà đem về Hòa Hậu chôn cất.
Làng Vũ Đại nào mới đúng như trong tác phẩm của Nam Cao đây?
Theo cụ Đạt, đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên của số
phận Nam Cao, chứ cái làng Vũ Đại thật ấy chẳng có dính líu gì đến anh
Chí Phèo và Thị Nở, bởi tất cả những nhân vật của Nam Cao được xây dựng
từ những nguyên mẫu, người thật việc thật của làng Đại Hoàng. Cụ Đạt nhớ
rằng ngày ông còn nhỏ, ở đây có một người tên Chí Phèo (bí thư Nghiêm
thì nói người đó tên là Tí Tèo) có tính cách giống như Chí Phèo của Nam
Cao.
Còn nguyên mẫu thật của lão Hạc có tên là trùm Ruyên,
một người Công giáo mộ đạo. Oái oăm thay cái sự đời, sau hơn nửa thế kỷ
khi truyện ngắn Lão Hạc được viết ra, nấm mộ của Nam Cao bây giờ và ngôi
nhà tưởng niệm ông lại được xây trên chính mảnh vườn của trùm Ruyên -
lão Hạc!
Chưa hết, khi vào sống trong ngôi nhà của Bá Kiến - Bá
Bính, gia đình chị Hoa luôn gặp rắc rối mà theo lời dân làng, cũng chính
cái tác phẩm của ông Nam Cao là “tác nhân”. Ngay tại ngôi nhà ấy bố chị
Hoa đã treo cổ tự sát. Chồng chị Hoa bỏ đi biệt tích, đứa con gái duy
nhất của chị lìa đời khi đang học lớp 11 vì bị ung thư. Bây giờ chỉ còn
chị và người mẹ già quây quần sớm tối với nhau trong căn nhà quá ư nổi
tiếng ấy!
Dự án tái tạo
Chị Trần Thị Khuyên, người con dâu thứ hai của Nam Cao, hiện đang sống
tại Nam Định, cho chúng tôi biết ngôi mộ của Nam Cao được xây với số
tiền hơn 70 triệu đồng, trong đó Nhà nước cấp 27 triệu. Còn ngôi nhà
tưởng niệm thì được xây với kinh phí 500 triệu đồng (theo chỉ đạo của
Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm khi ông về đây thắp hương trước mộ Nam
Cao).
Hiện người ta đang bỏ ra khoảng 100 triệu đồng nữa để
xây bờ kè trước ngôi nhà tưởng niệm. Chúng tôi nhìn vào bên trong ngôi
nhà vừa mới xây xong, chưa có gì trong đó.
Nếu dự án du lịch “làng Vũ Đại” trị giá 30 tỉ đồng của
ngành du lịch Hà Nam trở thành hiện thực thì sao nhỉ? Làng Nhân Hậu sẽ
được đổi tên là làng Vũ Đại? Cái ”lò gạch cũ” sẽ được dựng lại, ngôi nhà
Bá Bính sẽ được trùng tu? Hướng dẫn viên nào sẽ đóng vai Chí Phèo và
Thị Nở cho thật đạt? Lại còn bát cháo hành nữa chứ, cũng phải xây một
cái bếp để mà nấu... Du khách có kéo về hàng loạt để tham quan không?
Hiện giờ thì cả chính quyền và người dân xã Hòa Hậu
chẳng biết tí ti gì về dự án này. Nó vẫn còn trên giấy với những ý tưởng
còn đang nhảy múa trong sự hưng phấn đột biến của các anh du lịch,
trong khi cả xã Hòa Hậu đang cần kinh phí chỉ vài ba tỉ đồng để củng cố
lại làng nghề dệt truyền thống của họ mà chưa có.
NGỌC VINH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét