Dạo quanh chợ quê, mua trùng trục nấu canh rau cải

Bài, ảnh: Hương Liên 

(Dân Việt) Nếu có dịp dạo chơi đến chợ phiên của người quê vùng trung du Bắc bộ, bạn sẽ thấy ngạc nhiên bởi xuất hiện nhiều chiếc rổ, chậu chứa đầy những con trùng trục căng mẩy bày bán cùng dãy với hàng cá, tôm. Hỏi mua trùng trục về nấu canh rau cải, bạn sẽ được người dân bán với giá khá rẻ, chỉ khoảng 13 đến 15 nghìn đồng/kg.

   

Đã từ lâu những người dân vùng trung du quê tôi rất quen thuộc với những món ăn chế biến từ con trùng trục. Trong đó phải kể đến những món ăn "khoái khẩu" như canh trùng trục nấu chua, hay món cháo và đơn giản hơn cả là món trùng trục nấu canh rau cải, rau muống… Những món ăn tuy dân dã, rẻ tiền nhưng ngon và bổ dưỡng.

Trùng trục và rau cải xanh non.

Những con trùng trục sống nơi đầm hồ, ao, sông hoang dại thường cắm thân mình dưới lớp bùn. Theo kinh nghiệm của những người nông dân thì khi nước đục họ bắt buộc phải mò tay dưới nước để tìm kiếm trùng trục. Tuy nhiên những khi nước trong thì chỉ cần nhìn qua làn nước là đã có thể quan sát thấy chúng. Theo đặc tính, trùng trục thường di chuyển thành một hàng dài, nên người ta có thể dễ dàng để định hướng đón bắt. Hơn nữa ở nơi có đất bùn pha cát cũng là nơi mà trùng trục phát triển nhiều nhất. Dựa theo đặc tính đó mà người nông dân có thể tìm bắt được nhiều trùng trục hơn.
Để chế biến món trùng trục nấu canh rau rau cải, trước tiên, trùng trục bắt về chỉ việc ngâm vào nước vo gạo khoảng nửa ngày cho nhả hết chất bẩn ra. Nếu bạn muốn chế biến ngay thì chỉ cần rửa sạch trùng trục và cho vào chậu nước vo gạo với một nhúm muối hòa tan, hay vài lát ớt cay, ngâm trong khoảng 1 giờ là được. Sau đó rửa sạch lại và cho trùng trục vào nồi, đổ ngập nước rồi đun cho đến khi nước sôi là được. Khi thấy trùng trục mở hết miệng, vớt ra rổ, phần nước luộc để cho lắng cặn rồi chắt lấy nước luộc ra tô và để sang một bên.

Ấm nồng bát canh trùng trục nấu rau cải.

Trùng trục sau khi vớt ra, để ráo nước, gỡ lấy phần thịt, dùng tay bóp bỏ phần ruột của chúng đi sau đó rửa sạch lại. Tiếp đó bắc nồi lên bếp với một ít dầu ăn hoặc mỡ, phi thơm hành củ, gừng băm nhỏ rồi cho trùng trục vào xào chung, nêm thêm mắm muối, đổ nước luộc trùng trục vào rồi đun sôi tiếp. Khi nước sôi thì cho rau cải đã thái nhỏ vào đun cho đến khi rau cải chín là được. Nêm nếm lại gia vị cho vừa ăn rồi tắt bếp.
Chế biến món trùng trục nấu canh rau cải tuy đơn giản là vậy, nhưng ngọt mát, dễ ăn và là món ưa dùng cho người dân quê tôi trong những ngày lao động vất vả. Trong những ngày đầu đông này mà có một bát canh trùng trục nấu cải, lại thơm mùi gừng thì sẽ ấm lòng biết bao

Lạ miệng với món trùng trục đồng quê

Trùng trục hấp lá bưởi mang vừa ngon vừa lạ miệng

TTO - Vào mỗi buổi chiều thu, những bà mẹ quê vùng trung du Bắc bộ lại trổ tài khéo tay chế biến món  trùng trục dân dã, riêng có ở nơi này.   

Món trùng trục hấp lá bưởi đậm đà dư vị - Ảnh: N.T.Lượng

Những ngày này, muốn đổi khẩu vị, người dân thôn quê miền trung du Bắc bộ chỉ cần xắn quần lội xuống ao ngòi hì hụp mò trùng trục về chế biến món ăn. Loài trùng trục dân dã, sống dưới ao bùn vốn quen thuộc nhưng khi chịu khó "biến tấu" sẽ thành những món ăn ngon, vô cùng lạ miệng.

Trùng trục bé hơn con trai, cọc rào rất nhiều, mình chỉ độ to hơn ngón tay trỏ, con dài cũng chỉ khoảng hai đốt tay. Ấy vậy mà chúng sống và sinh sôi khỏe đến lạ. Trùng trục sống sâu dưới đáy ao, bờ ngòi, ven ruộng nước, cắm mình tua tủa xuống bùn để sống và sinh nở. 

Từ lâu, người nông dân Bắc bộ luôn coi trùng trục là con vật lành, dân dã và dùng nó như một thứ thực phẩm tự nhiên giàu chất dinh dưỡng.

Trùng trục béo nhất là vào giữa và cuối thu. Vì thế, vào mùa này, người ta tranh thủ lúc nông nhàn, lội xuống chừng nửa đầu gối nước là có thể mò về hàng chậu đầy trùng trục. 

Những chú trùng trục đang độ béo vỏ bóng mượt, chỉ cần ngâm nước độ hai giờ cho trùng trục nhả bớt bùn là có thể mang ra chế biến.

Trùng trục đang độ béo giữa mùa thu - Ảnh: N.T.Lượng

Người dân quê chế biến trùng trục thành nhiều món ăn khác nhau. Mỗi món để lại dư vị riêng đầy ấn tượng.

Giữa tiết trời mùa thu mát mẻ, ngồi bên chõng tre thưởng thức món trùng trục hấp lá bưởi thì không còn gì thú vị bằng. Món này dễ chế biến như để ngon thì cần sự cầu kỳ về gia vị. 

Trùng trục rửa sạch, cho vào nồi cùng vô số lá bưởi tươi cùng một chút củ sả. Đun lửa chừng 15 phút là có một món trùng trục hấp nóng hổi. Khi ấy, trùng trục tự tách đôi vỏ, để lộ phần thịt vàng ươm bên trong. Khi ăn chấm nước mắm ngon, cộng với ớt chín đỏ băm nhuyễn. 

Dân sành ẩm thực thường ăn trùng trục kèm chuối xanh, mấy quả ớt tươi, rau tía tô và uống thêm bát nước luộc đậm đà. Thưởng thức món này, thực khách như cảm nhận được vị thơm ngọt tự nhiên của trùng trục, như thu tất cả các hương vị thơm ngon vườn nhà.

Nguyên liệu để chế biến món ăn từ trùng trục khá phong phú - Ảnh: N.T.Lượng

Trùng trục hấp lá bưởi mang vừa ngon vừa lạ miệng - Ảnh: N.T.Lượng

Thú nhất là ngồi bên bếp than hồng, kẹp từng con trùng trục vào cặp tre rồi nướng trên than. Món trùng trục nướng vừa thơm vừa béo ngậy, vừa ngon cả ở sự chờ đợi khi nướng.

Tinh tế và đậm đà dư vị hơn với món cháo trùng trục ăn vào cuối thu và cả đầu đông. Người ta dùng thịt trùng trục băm nhỏ với củ hàng khô sau đó phi hành mỡ xào khô dùng làm nhân cháo. 

Nồi cháo được nấu riêng với nước luộc trùng trục, khi ăn múc ra tô rồi rắc nhân thịt trùng trục lên trên kèm theo rau thơm thái chỉ.

Bát cháo trùng trục vừa quen lại vừa lạ. Thực khách thấy quen ở cái vị gạo ngọt bùi nơi đồng quê nhưng lại thấy lạ ở cái nhân thịt trùng trục vừa ngọt vừa thơm.

Cháo trùng trục thêm chút lá tía tô còn là bài thuốc giải cảm khá tốt của dân gian, ăn xong, người thấy nhẹ nhõm, toát mồ hôi.

Bát nước luộc trùng trục có vị ngọt tự nhiên - Ảnh: N.T.Lượng

Món cháo trùng trục thơm ngon và bổ dưỡng - Ảnh: N.T.Lượng

Vào mỗi buổi chiều thu, những bà mẹ quê vùng trung du Bắc bộ lại trổ tài khéo tay chế biến món ăn chỉ có ở nơi này. Món trùng trục dân dã là thế vậy mà qua bàn tay thơm thảo của những người dân quê lại trở thành món ăn đầy dư vị, đậm đà khó quên.

NGUYỄN THẾ LƯỢNG