Độc đáo mô hình mỹ nghệ từ gỗ tái chế

Làng nghề gỗ mỹ nghệ xã Bình Minh, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai gần 40 năm qua là nơi nổi tiếng tái chế những mảnh gỗ vụn để tạo nên những mô hình gỗ mỹ nghệ độc đáo, mặt hàng xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới những năm gần đây.

Xuất hiện từ hơn nửa thế kỷ qua, nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống ở xã Bình Minh bắt nguồn từ các làng nghề mộc truyền thống của miền Bắc do người dân di cư mang theo. Đó là những làng nghề nổi tiếng như Đồng Kỵ (Bắc Ninh), La Xuyên (Nam Định)... Tuy vậy, tái chế những mảnh gỗ vụn phế thải trở thành đồ mỹ nghệ tinh xảo chỉ bắt đầu từ đầu thập niên 80.

Mọi chuyện khởi đầu khi một người thợ mộc tên là Kỳ Vân ở ấp Trà Cổ, xã Bình Minh có cây mít bị chết trong vườn nhà. Vứt đi thấy lãng phí nên ông Vân đã tìm cách dùng gỗ mít để tạo hình một con thuyền có các họa tiết tinh xảo. Con thuyền này được ông Vân mang lên Tp. Hồ Chí Minh bán và được một du khách người Nga rất thích mua đem về nước làm kỷ niệm. Đây được coi là sự khởi đầu cho việc hình thành nghề sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ là các mô hình cho khách du lịch đến Việt Nam ở xã Bình Minh.

Hàng loạt các sản phẩm mô hình phong phú và đa dạng từ xe xích lô, ô tô, xe tăng, máy bay Boeing, trực thăng, tàu thuyền, tàu chiến đến mô hình các vũ khí, vật dụng trang trí... có giá từ vài chục đến vài triệu đồng/sản phẩm được các Nghệ nhân ở làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh chế tác theo yêu cầu của khách hàng.

Một cơ sở sản xuất ở làng nghề gỗ mỹ nghệ xã Bình Minh, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai. Hiện nay nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh phát triển nhanh chóng nhờ một lượng lớn gỗ phế phẩm thải ra từ các nhà máy chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Các sản phẩm mô hình của làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh được khách hàng quốc tế ưa chuộng. Mô hình ô tô, một trong những sản phẩm được sản xuất nhiều ở Làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh. Công đoạn tiện phần bánh xe cho xe ô tô mô hình. Công đoạn dán keo tạo độ kết dính cho sản phẩm. Chà giấy nhám tạo độ bóng cho sản phẩm. Các sản phẩm gỗ mỹ nghệ đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận trong các công đoạn để có những mô hình tinh xảo. Công đoạn phun sơn PU cho sản phẩm.

Kể từ khi có các nhà máy chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh phát triển nhanh chóng nhờ một lượng lớn gỗ phế phẩm thải ra. Chúng tôi đến Cơ sở đồ gỗ mỹ nghệ Thành Nhân (ấp Tân Bắc, xã Bình Minh), cơ sở sản xuất gỗ mỹ nghệ lớn nhất với hàng trăm mẫu mã đồ gỗ trang trí trong nhà và có lượng sản phẩm xuất khẩu chiếm trên 90% sản phẩm gỗ mỹ nghệ huyện Trảng Bom. Mỗi sản phẩm mô hình của Thành Nhân đều được các nghệ nhân hoàn thiện tỉ mỉ tới từng chi tiết nên khách hàng luôn yên tâm về chất lượng khi đặt hàng. Ngoài việc sản xuất ở xưởng, sản phẩm mô hình được đưa về gia công cho phần lớn những người biết nghề ở xã Bình Minh làm tại nhà, qua đó, có thể tận dụng cả những lao động dư thừa là người già và trẻ em trong gia đình.

Đồ gỗ Việt Nam đã và đang ngày càng được ưa chuộng ở các thị trường lớn trên thế giới vì lý do có chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh. Hiện nhu cầu tiêu thụ đồ gỗ, đồ thủ công mỹ nghệ gia tăng cả trong và ngoài nước cũng là cơ hội cho ngành chế biến đồ gỗ trong nước phát triển, trong đó có làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh. Theo ông Nguyễn Thành Nhân, chủ cơ sở gỗ mỹ nghệ Thành Nhân, mặt hàng gỗ mỹ nghệ của cơ sở Thành Nhân luôn trong tình trạng sản xuất không đủ xuất khẩu sang các thị trường Hoa Kỳ, Pháp, Đức và một số nước khác. Có thời gian cơ sở Thành Nhân phải làm tới 2 container sản phẩm cung cấp cho tập đoàn Wal Mart (tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới của Hoa Kỳ). Gần 30 công nhân trong xưởng của anh đã phải tăng ca liên tục cho kịp tiến độ giao hàng. Khối lượng sản phẩm sau khi hoàn thành đã được khách khen ngợi vì giá thành vừa rẻ, sản phẩm lại có mẫu mã đẹp, chất lượng đồng đều. Sau đó, đích thân đại diện của Wal Mart đã liên hệ trực tiếp với anh Thành Nhân, đặt hàng với số lượng lớn, trung bình 5.000 sản phẩm/tháng, trong khi năng lực của cơ sở chỉ là 2.000 sản phẩm/tháng mà còn phải phân phối đều cho khách hàng trong nước và ở các nước khác.

Hiện nay, cơ sở Thành Nhân có trên 500 mặt hàng mỹ nghệ với đủ các chất liệu gỗ khác nhau cho các mặt hàng trang trí từ bình dân đến cao cấp. Theo anh Nguyễn Thành Nhân, chủ cơ sở thì ngoài việc luôn đảm bảo chất lượng, cơ sở của anh cũng như các cơ sở khác tại làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh phải thường xuyên thiết kế các mẫu mã mới để khách hàng lựa chọn

Trước mắt chúng tôi, nhìn đống gỗ vụn tưởng như là phế phẩm, có ai ngờ qua qua bàn tay khéo léo của người nghệ nhân đã có thể biến thành những mô hình gỗ mỹ nghệ độc đáo, phục vụ du khách khắp nơi trên thế giới./.

Một số sản phẩm mô hình đẹp và độc đáo của làng nghề gỗ mỹ nghệ Bình Minh:

Bài: Nguyễn Vũ Thành Đạt - Ảnh: Thông Hải