(Vanhien.vn) Người Thổ xứ Thanh có nhiều nét văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc, nhưng phong tục “ờ pầy” (ngủ bạn), “ờ thăm” (ở thăm - ngủ thăm) là một nét đẹp văn hóa đặc trưng được thể hiện rất rõ trong đời sống sinh hoạt và quan hệ hôn nhân.
Trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển cho đến nay, người Thổ xứ Thanh có trên 18 ngàn người hiện sinh sống chủ yếu ở các xã Yên Lễ, Cát Tân, Cát Vân, Bình Lương và Hoá Quỳ (Như Xuân). Người Thổ nơi đây có nhiều nét văn hóa mang đậm bản sắc như: điệu hát Chậm đò ho, hát múa trống chiêng, múa bắt nhái, những hoạt động mang tính cộng đồng rất cao như: trong làng có người quá cố mọi người trong làng tập trung đến làm nhà Táng... trong đó có phong tục “ờ pầy” (ngủ bạn), “ờ thăm” (ở thăm - ngủ thăm) là một nét đẹp văn hóa đặc trưng được thể hiện rất rõ trong đời sống sinh hoạt và quan hệ hôn nhân của người Thổ mà nay ít người biết đến.
“Ờ pầy” có nhiều hình thức: khi gia đình có người lớn đi vắng nhà qua đêm, bố mẹ có thể mượn người lớn đến “ờ pầy” (ngủ bạn) để bảo vệ, che chở, động viên, bảo ban các cháu; hay gia đình có việc buồn (có người chết) sau đám tang người làng, người xóm, bạn bè tập trung đến “ờ pầy” cho gia đình đỡ trống vắng khi mất người thân, chia sẻ giúp họ dần vơi đi những đau thương, mất mát. Việc “ờ pầy” này có thể kéo dài vài ngày hoặc vài tuần, những ngày đầu mọi người đến “ờ pầy” rất đông chuyện trò rôm rả, sau rút dần để gia đình cảm thấy không có sự trống vắng, thiếu hụt.
Trong quan hệ hôn nhân người Thổ cũng có phong tục “ờ pầy”, đó là các chàng trai, cô gái gặp nhau trong dịp lễ, hội, đình đám... sau làm quen có thể cả nhóm bạn trai, bạn gái đến chơi và có thể “ờ pầy” qua đêm ở nhà bạn gái nào đó. Nhưng việc “ờ pầy” của người Thổ cũng có quy định, là chỉ được “ờ pầy” khi nhà bạn gái đó cũng có con trai lớn, nếu không có con trai lớn thì không bao giờ được “ờ pầy”. Gọi là “ờ pầy” (ngủ bạn) nhưng họ chuyện trò cả nhóm thâu đêm, sau những lần “ờ pầy” có những bạn trai, bạn gái mến nhau qua chuyện trò, khi mến nhau rồi người con trai muốn tìm hiểu người bạn gái, phải đến gặp bố mẹ, hoặc người đỡ đầu nuôi dưỡng bạn gái (đối với những bạn gái không còn bố mẹ) để xin phép được qua lại tìm hiểu. Khi gia đình bạn gái đồng ý, người bạn trai sẽ được tự do qua lại gặp gỡ tìm hiểu nhau mà không bị bố mẹ ngăn cấm. Người Thổ thường đi tìm hiểu bạn gái vào ban đêm, đêm xuống người con trai đến nhà bạn gái chơi, việc đầu tiên phải lễ phép chào ông bà, cha mẹ, người lớn tuổi và trò chuyện vui vẻ với cả gia đình, sau đó đôi trai gái mới gặp riêng trò chuyện, tâm tình với nhau, nhưng phải ngồi trong nhà, có nến, đèn, nay là điện sáng, chứ không được ngồi trong chỗ tối. Nếu muốn đi chơi chỗ khác bạn trai phải xin phép bố mẹ bạn gái, nói rõ đi chơi ở đâu, thời gian cụ thể. Theo phong tục của người Thổ khi bạn trai đến xin phép, được gia đình bạn gái đồng ý cho qua lại tìm hiểu nhau, người bạn trai đó được xem như người trong nhà, gia đình có thể hoàn toàn yên tâm, tin tưởng, gửi gắm con gái của mình cho bạn trai, nên trong suốt thời gian tìm hiểu, yêu đương hai bên sẽ không có những hành vi thiếu trong sáng cho đến khi hôn nhân.
Việc “ờ pầy” cũng có trong lễ cưới của người Thổ, khi đưa dâu về nhà chồng bên nhà gái phân công em gái, hay bạn gái thân thiết với cô dâu (làm phù dâu) đi “ờ pầy” (ngủ bạn với cô dâu) bên nhà chồng một đêm, sau hôn lễ nhà trai tổ chức “lại lối” (lại mặt) họ hàng nhà trai, cô dâu, chú rể, em gái, hoặc bạn gái “ờ pầy” đem lễ vật đến nhà gái cúng gia tiên, gặp mặt hai họ và gửi gắm con cái cho nhau, bảo ban con cái giữ gìn hạnh phúc trăm năm trở thành rể hiền, dâu thảo. Việc lại mặt được tổ chức trong ngày, không được ở qua đêm, sau lại mặt đêm đó vợ chồng chính thức mới được động phòng.
“Ờ thăm” (ở thăm - ngủ thăm) là phong tục người Thổ dành cho anh em, họ hàng ở (khác xóm) hoặc bạn bè thân thiết ở xa lâu ngày đến thăm nhà, thường được gia đình mời “ờ thăm” và được xem là khách quý, mọi người trong gia đình đều tôn trọng và làm bữa cơm thịnh soạn đãi khách, bữa cơm đó phải khác so với bữa cơm thường ngày của gia đình, có món gì ngon làm đãi khách. Đây là phong tục thể hiện lòng hiếu khách mà người Thổ dành cho những người thân thiết nhất. Việc mời “ờ thăm” cũng có thể là một câu mời mang tính xã giao của người Thổ, mà chỉ có người trong cuộc mới hiểu được đâu là câu mời xã giao và đâu là câu mời thật lòng đây là nét có tính đặc trưng.
“Ờ pầy” hay “ờ thăm” là một nét văn hoá riêng của người Thổ xứ Thanh vẫn được lưu truyền cho đến ngày nay, chứ không phải “ngủ mái” như mọi người nhầm tưởng.
Nguồn: vanhoadoisong.vn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét