Người dân miền quê sông nước Cửu Long sáng sớm vác cuốc ra đồng thường hay ngâm nga câu ca dân dã: "Rau đắng ngọt lịm tình quê/ Anh đi lục tỉnh anh mê không về".
Bởi dưới chân họ, ven đường đi, rau đắng đất mọc đầy, đặc biệt là vào những ngày hè nắng nóng.
Rau đắng đất mọc hoang (ảnh tác giả).
Ở miền Tây Nam bộ người ta phân biệt ra hai loại rau đắng: Đắng đất mọc trên gò đất, cọng nhỏ màu xanh nhạt pha sắc vàng hay trong vườn giữa các luống mía, luống khoai; còn đắng biển cọng tròn lớn hơn, màu xanh sậm hơn, thường thích nghi với các chỗ đất trũng xâm xấp nước. Cả hai loại rau trên đều ăn được, nhưng những ngày hè nóng nực, người ta thường chuộng hơn với loại đắng đất.
Theo kinh nghiệm dân gian, rau đắng đất luôn có mặt trong tô cháo nấu với cá lóc dành cho người giải cảm. Đặc sản này nay đã có mặt hầu khắp trong các nhà hàng ở miệt này.
Rau đắng đất hái về chỉ cần rửa sơ qua cho những lá úng và đất bám theo rễ trôi đi, để ráo là có thể ăn dược ngay.
Thứ rau giản dị, mộc mạc này đã trở thành niềm thương nỗi nhớ, đi cả vào trong những câu hát của nhạc sĩ Bắc Sơn “Nhớ lũy tre xanh dạo quanh khung trời kỷ niệm, chợt thèm rau đắng nấu canh”.
Cá trê, cá lóc đồng làm sạch, bắc nồi bước sôi lên thả vào, nêm vừa ăn, rau đắng sắp sẵn vô tô, trút nước canh và cá ra tô ấy. Canh rau đắng ăn nóng, nhưng ít ai thả rau vô nồi nấu, bởi khi ấy rau sẽ bị nhừ, nhũn, lại đắng quá ăn không ngon.
Cháo cá lóc rau đắng đất (ảnh tác giả)
Nếu muốn ăn món rau đắng xào mỡ thì người ta chỉ dùng rau đắng biển, rau đắng đất ít ai ăn bằng cách này.
Độc đáo hơn, người dân quê miền Tây từ lâu đã dùng rau đắng đất ngâm rượu để dành uống. Rau nhổ nguyên cả bụi đem về rửa sạch rồi phơi cho khô. Cho cả cọng lẫn lá vào ngâm ngập trong chai rượu đế cao độ. Chừng vài ngày là rượu có thể uống được.
"Rau đắng kèm cá lóc đồng,
Rượu đắng nhưng lại ngọt lòng dân quê".
Cá trê vàng nấu canh rau đắng đất
Trong dân gian, người Nam bộ thường có câu: "Rau đắng nấu với cá trê/ Ai đi lục tỉnh thì mê không về" để nói về món đặc sản cá trê nấu canh rau đắng khó quên này.
Rau đắng đất là loài cây mọc hoang cạnh mé ao, đìa hay trong các liếp mía, giồng khoai ở khắp vùng đất Tây Nam bộ. Khi mưa mùa chấm dứt cũng là lúc loài cây này vươn lên tươi tốt. Loài cây này cọng nhỏ bằng que tăm, có nhiều đốt. Lá rau đắng đất giống những chiếc lông chim màu xanh lục, bé bằng móng tay út, mọc từng đôi quanh thân cây.
Cá trê – rau đắng
Những buổi trưa hè công việc đồng ruộng đã xong, rảnh rang người ta cầm rổ ra vườn hái rau đắng đất về nấu canh.
Cá trê vàng tươi chạy lộp hay giăng lưới bắt được đem làm sạch nhớt, có thể để nguyên con hoặc khứa làm hai, ba tùy theo ý mỗi người, để ra rổ cho ráo.
Bắc nồi đun sôi, thả cả vào. Khi nước sôi trở lại vớt hết cặn, bọt, nêm nếm cho vừa ăn, rau đắng sắp sẵn vô tô, nêm ít bột ngọt, nước mắm ngon, vài gốc hành rồi múc nước luộc cá đang sôi chế vào. Để tô canh cá trê nấu rau đắng thêm đậm đà, người ta xắt thêm ít lát gừng tươi rắc lên phía trên. Cá trê tính hàn, dùng gừng để chế ngự mùi tanh của nó là kinh nghiệm bao đời mà dân gian truyền lại.
Tô canh rau đắng.
Bữa cơm canh rau đắng thường được dọn kèm với cá trê kho gừng. Tất cả thực phẩm ấy đều gần gũi, từ môi trường chung quanh, bằng trí tuệ của mình người bình dân đã tận dụng để phục vụ cho chính mình, điều đó đã trở thành nét văn hóa ẩm thực chống đồng quê. Hãy nghe lời một chàng trai nhà quê mượn món ăn dân dã để tỏ tình yêu:
"Rau đắng nấu cá trê vàng/ Ngọt ngon vì bởi tay nàng nấu canh"
Thật là đáo để hết chỗ nói vậy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét