Nhà thờ do ông Lê Phát An (1868-1946), một nhân vật có thể lực của Nam Kỳ Lục Tỉnh đầu thế kỷ 20 bỏ tiền ra xây dựng.
Ông Lê Phát An là con của ông Lê Phát Đạt (tức Huyện Sỹ) - một trong "Tứ Đại Phú Hộ" của Nam Bộ thời đó. Ông An cũng là cậu ruột của hoàng hậu Nam Phương.
Dưới sự chủ trì của ông Lê Phát An, nhà thờ Hạnh Thông Tây được xây dựng từ năm 1921-1924
Công trình hai nhà thầu Baader và Lamorte của Pháp thi công
Về tổng thể nhà thờ Hạnh Thông Tây được xây dựng theo phong cách kiến trúc Byzantine
\Nguyên mẫu của công trình này là Vương cung thánh đường Thánh Vitale ở thành phố Ravenna, Italia
]Việc lựa chọn kiến trúc Byzantine khiến nhà thờ Hạnh Thông Tây có kiến trúc khác lạ so với đại đa số các nhà thờ cổ ở Việt Nam - thường mang phong cách kiến trúc Gothic hoặc Roman.
]Nhà thờ có chiều dài 40 mét, rộng 14 mét, cao 16 mét, vòm 20 mét
Tháp chuông nhà thờ ban đầu cao 30 mét, năm 1952 giảm xuống còn 19,5 mét vì lý do an ninh hàng không.
]Chi tiết trang trí trên tháp chuông
]Các cửa số vòm tròn kiểu Byzantine.
]Phía trên cửa trước nhà thờ Hạnh Thông Tây có tượng Thánh Denis là thánh quan thầy của ông Denis Lê Phát An
]Toàn cảnh không gian bên trong thánh đường nhà thờ,
]Trên nóc vòm nhà thờ được trang trí tranh khảm theo phong cách Byzantine mô tả cảnh Chúa Giêsu chết trên thập giá cùng một số hình ảnh các vị thánh khác
]Ngoài ra, nhà thờ còn có hai mộ tượng của ông bà Lê Phát An nằm đối diện nhau, do hai nhà kiến trúc và điêu khắc Pháp nổi tiếng thực hiện. Hai ngôi mộ đều khắc bằng đá cẩm thạch và hoa cương vô cùng đẹp và sống động theo phong cách Phục Hưng.
]Mộ của ông Lê Phát An thì có cái tượng bằng cẩm thạch của vợ mặc áo dài quỳ gối dâng bó hoa và cầu nguyện cho ông, còn bên mộ vợ thì có tượng cẩm thạch của chồng mặc áo dài qùy phục dâng bó hoa và cầu nguyện cho bà.
Chi tiết trang trí trên các vòm trần
Đền các thánh tử đạo Việt Nam phía sau nhà thờ
Tượng Đức Mẹ phía trước nhà thờ.
Cổng nhà thờ.
Quốc Lê
Nhiều câu hỏi quanh kiến trúc nhà thờ Hạnh Thông Tây
(PLO)- Tại sao Byzantine nói chung và phong cách Justinian nói riêng vốn là tiêu biểu cho nhà thờ Chính Thống giáo (Orthodox Church) ở Đông Âu bao gồm Nga mà lại xuất hiện ở Việt Nam, nơi kiến trúc Công Giáo Tây Âu chiếm trọn ưu thế? Tại sao chỉ có ngôi thánh đường lẻ loi này mang phong cách đó ở Sài Gòn?
Báo Pháp Luật TP.HCM số ra ra ngày 6-3-2016 đăng tải bài viết "Nhà thờ cổ Sài Gòn - Bài 1: Hạnh Thông Tây với kiến trúc cực hiếm" . Ngày 7-3, từ Seattle (Mỹ), KTS Vũ Quang Duy, nhà nghiên cứu lịch sử kiến trúc, đã gửi bài viết trao đổi cùng tác giả Phạm Trường Giang xung quanh kiến trúc của nhà thờ Hạnh Thông Tây. Để rộng đường dư luận, PLO xin giới thiệu cùng bạn đọc ý kiến này:
Dùng chi tiết cái dome (mái vòm) chính giữa để khẳng định đây là Byzantine, e là hơi thiếu thuyết phục (Santa Maria del Fiore ở Florence có cái dome to khủng khiếp chính giữa nhưng nó đâu phải là Byzantine).
So sánh với St Vitale càng không hợp lý vì Vitale là nhà thờ hình bát giác, với điểm độc đáo là đường đi lại không là đường thẳng như lối nhà thờ La Mã thường thấy mà là một đường tròn, chi tiết này tên là ambulatory. Nhìn qua hình ngoại thất mà bài viết cung cấp thì không thấy nhà thờ Hạnh Thông có vẻ gì là có ambulatory.
Mặt bằng nhà thờ mang hình thập giá (có thể là thập giá Latin hoặc thập giá Hy Lạp với bốn cạnh bằng nhau) lại là chi tiết hết sức đặc trưng của bất kỳ nhà thờ La Mã nào. Các chi tiết ngoại thất cũng không khơi gợi gì về các yếu tố đặc trưng của khu vực Địa Trung Hải và Hắc Hải với giao thoa của Đông Âu, châu Phi, và Tây Á. Nên có thêm nhiều hình ảnh nội thất để đánh giá vì rất có thể nội thất sẽ khác phong cách với ngoại thất.
Về phần các bức khảm mosaic, tác giả khơi gợi khá nhiều tò mò. Nếu quả thực đây là khảm mang phong cách Byzantine thì thật là hiếm quý (Nên có thêm hình ảnh để đánh giá khảm này có phải phong cách Justinian không).
Nói đến đây thì thật là ngứa nghề với chuyên môn là lịch sử kiến trúc. Đế chế Roma từng được điều hành bởi thể chế tetrarch với bốn người cai trị cùng lúc, chia ra hai bên Đông và Tây.
Constantine, một tetrarch ở phần Đông đã thống nhất toàn đế chế khi đem quân sang đánh phía Tây, chiến thắng oanh liệt ở trận chiến cầu Milvian năm 312 và lên ngôi năm 324 sau hàng loạt trận khác. Sau khi lên ngôi với quyền lực độc quyền trong tay, ông quyết định đạo Chúa là đạo chung của toàn đế chế nhằm thống nhất người dân. Ông cũng dời kinh đô đế chế từ Rome qua Byzantium của Hy Lạp vào năm 330 và vì thế những nhà thờ phong cách này mới bắt đầu xuất hiện.
Byzantium đổi tên thành Constantinople, rồi sau khi bị đế chế Hồi giáo Ottoman chiếm đã bị đổi thành Istanbul và thành một phần của Thổ Nhĩ Kỳ tới giờ. Justinian là một hậu duệ của Constantine, người có công lớn trong việc định hình và phát triển phong cách kiến trúc, nghệ thuật và giá trị thẩm mỹ của đế chế Roma theo hướng Byzantine.
Hagia Sophia, một ví dụ điển hình của nhà thờ Byzantine, cũng là do nhân vật này cho xây. Sau khi bị Ottoman chiếm thì nhà thờ này biến thành đền thờ Hồi giáo. Truyền thống Công Giáo Byzantine có lẽ là một trong những giá trị văn hóa lớn nhất bị thất lạc đâu đó trong dòng chảy lịch sử.
Nếu quả thực kiến trúc sư xây nhà thờ Hạnh Thông Tây đã đem vào đó các yếu tố Byzantine, đây sẽ là mấu chốt cho nhiều câu hỏi "tại sao". Tại sao họ lại làm vậy, có thông điệp gì? Tại sao người xây có được kiến thức xây dựng phong cách này? Tại sao Byzantine nói chung và phong cách Justinian nói riêng, vốn là tiêu biểu cho nhà thờ Chính Thống giáo (Orthodox Church) ở Đông Âu bao gồm Nga mà lại xuất hiện ở Việt Nam, nơi kiến trúc Công Giáo Tây Âu chiếm trọn ưu thế? Tại sao chỉ có ngôi thánh đường lẻ loi này mang phong cách đó ở Sài Gòn?
Có lẽ đã đến lúc dân chuyên nghiệp cần nhảy vào thẩm định. Người viết cho dù có nghiên cứu nhưng nếu không đúng chuyên môn thì thật khó chuyển tải. Như việc nói rằng những chi tiết trong nhà thờ Hạnh Thông Tây rất độc đáo mà không chỉ ra được tại sao độc đáo, hay việc liên hệ với truyền thống Byzantine mà không đưa ra được các dẫn chứng thuyết phục.
KTS Vũ Quang Duy
Hạnh Thông Tây với kiến trúc cực hiếm
(PL)- Con đường Quang Trung, Gò Vấp đi ngang nhà thờ Hạnh Thông Tây xưa vắng tanh nay đã thành con đường huyết mạch đông đúc. Mỗi khi dừng đèn đỏ, người đi đường không thể không ngoái nhìn vào nhà thờ, nơi một khoảng không gian thanh bình, xanh mát với kiến trúc đẹp lạ nổi bật
.LTS: Ngay sau khi đặt chân đến Sài Gòn năm 1859, người Pháp đã cho xây một nhà thờ nhỏ đầu tiên (tại đường Ngô Đức Kế hiện nay) để phục vụ cho đời sống thiêng liêng của họ. Kể từ khi nhà thờ đầu tiên được xây dựng đến nay, trải qua 150 năm Sài Gòn đã có thêm rất nhiều nhà thờ khác nữa, mỗi tòa một vẻ đẹp với đủ kiến trúc. Kiến trúc nhà thờ Công giáo là một thành tố góp phần làm nên “phần hồn” của kiến trúc đô thị.
Xứ đạo Hạnh Thông Tây có từ năm 1861 do Giám mục Puginier gầy dựng. Lúc ấy nơi đây là khu vực ngoại thành khá xa TP, dân cư thưa thớt, gần với nghĩa địa nên rất vắng vẻ, giáo dân thưa thớt, phần đông là người nghèo. Vì vậy trải qua mấy chục năm mà nhà thờ chỉ được xây đơn giản, nhỏ hẹp vì không có kinh phí.
Chiếc túi bí ẩn đeo trên tượng thánh Giuse
Đến năm 1921, linh mục Matthêu Hồ Tấn Đức đến làm cha sở ở đây, cám cảnh trước việc nhà thờ xuống cấp, ông đã trình với hội đồng và viết vào một tờ giấy với đại ý mong thánh Giuse giúp xây dựng lại nhà thờ, rồi bỏ tờ giấy vào chiếc túi đeo lên tượng thánh Giuse.
Vào tháng sau, có một chiếc xe hơi sang trọng chạy ngang qua, người đàn ông ngồi trong xe thấy có nhà thờ ở nơi heo hút này nên lệnh cho tài xế cho xe quay lại để ông vào dự lễ. Nhìn thấy tượng thánh Giuse đeo chiếc túi rất lạ nên ông hỏi chuyện cha sở, xin phép được đọc nội dung bên trong rồi ra về.
Ít ngày sau, người đàn ông ấy quay lại thưa chuyện với cha sở, xin phép được bỏ một số tiền lớn ra không phải tu sửa lại nhà thờ mà xây hẳn một ngôi nhà thờ mới, to và đẹp hơn. Người đàn ông ấy là Denis Lê Phát An, cậu của Nam Phương hoàng hậu, con trai ông Lê Phát Đạt (tức Huyện Sĩ, tương truyền là người giàu nhất Việt Nam lúc đó, đứng đầu nhóm bốn người “nhất Sĩ, nhì Phương, tam Cương, tứ Bưởi”). Ông An được ông Huyện Sĩ giao cho cai quản một khu đất rộng lớn ở khu vực Gò Vấp và nhờ vậy ông mới biết đến nhà thờ Hạnh Thông Tây.
Do thánh bổn mạng của nhà thờ vốn là thánh Giuse, còn ông Lê Phát An có thánh bổn mạng là thánh Denis, nên giáo xứ quyết định xây tượng thánh Denis ở ngay trước nhà thờ, phía trên cửa vào, còn tượng thánh Giuse được xây trên đài ở cùng Đức mẹ Maria chếch hai bên phía trước, như vậy nhà thờ có tới hai vị thánh bổn mạng.
Tuy nhiên, điều khó xử nhất là ông An có nguyện vọng được cùng vợ chôn cất trong nhà thờ sau khi chết. Vấn đề ở đây là phép tắc xưa nay chỉ có giám mục mới được mai táng trong nhà thờ, ngay cả linh mục cũng không được phép, huống chi con chiên. Vì vậy cha sở phải trình lên Tòa Giám mục xin ý kiến. Sau khi cân nhắc, Tòa Giám mục đã cho phép, mục đích nhằm khuyến khích những người có tâm bỏ tiền xây dựng nhà thờ. Ông An đã tế nhị cho kiến trúc sư thiết kế hai cái chái trong nhà thờ để mộ hai vợ chồng đặt nơi đó. Do khép mình trong chái nên nếu mới đặt chân vào nhà thờ thì không thể nhìn thấy hai ngôi mộ này.
Nhà thờ Hạnh Thông Tây nhìn từ chính diện. Ảnh: P.T.G
Một công trình kiến trúc đẹp và hiếm
Hai nhà thầu Baader và Lamorte được ông An thuê để thiết kế và xây dựng. Thay vì thiết kế theo phong cách Gothic và Roman khá phổ biến như nhiều nhà thờ khác, họ đã chọn thiết kế theo phong cách Byzantine mô phỏng theo Vương cung thánh đường Vitale ở TP Ravenna của Ý. Chính điều này đã khiến nhà thờ Hạnh Thông Tây trở thành nhà thờ có phong cách kiến trúc cực kỳ hiếm và độc đáo tại Sài Gòn cũng như ở Việt Nam. Phong cách Byzantine là lối kiến trúc có thiết kế mái hình vòm và dùng nhiều ô cửa kính để lấy ánh sáng từ mái vòm. Trang trí nội thất sử dụng tranh ghép từ đá, gạch thay vì chạm trổ điêu khắc thông thường.
Nếu nhìn từ trên cao xuống, nhà thờ hao hao một cây thánh giá do có hai chái nhô ra, bên ngoài thiết kế thanh tú, giản dị nhưng bên trong rất cầu kỳ do thiết kế bằng đá và gỗ quý. Mái vòm cung được ghép từ các phù điêu hoa văn hình vuông, hàng cột họa tiết tinh xảo được kết nối bởi những chiếc quạt trần cổ. Xen lẫn giữa các ô cửa sổ kính màu là những bức phù điêu được thếp vàng kể lại từng chặng đường khổ nạn mà Chúa Giêsu đã trải qua. Ba bàn thờ trên cung thánh đều được điêu khắc tỉ mỉ từ loại đá cẩm thạch vàng. Toàn bộ mảng tường được trang trí bằng tranh ghép đá Mosaic. Trong đó nổi bật là bức tranh ghép trên mái vòm thể hiện Chúa Giêsu đang hấp hối. Cha chánh xứ Giuse Phạm Đức Tuấn kể lại: Những bức tranh ghép này ngày xưa có một thời gian bị xuống cấp, do nhà thờ không có kinh phí nên các ông trùm đã cố gắng tự tu sửa, dẫn đến nhiều chỗ tranh không được như tranh gốc. Sau này nhà thờ phải nhờ Trường ĐH Mỹ thuật giúp phục chế và nhờ vậy trả lại vẻ đẹp như nguyên bản.
Tháp chuông nhà thờ phía dưới được ghép bằng đá tảng trông rất vững chãi, phía trên cao vút lên với tháp nhọn và đặt ba quả chuông tạo thành hợp âm được hãng đúc chuông nổi tiếng Paccard của Pháp đúc vào năm 1925. Ban đầu tháp chuông cao hơn 30 m nhưng vì khu vực này nằm trên đường bay của sân bay quân sự Tân Sơn Nhất, có nhiều máy bay quân sự cất hay hạ cánh nên cuối năm 1953, Hàng không Đông Dương đã xin Đức Giám Mục J. Cassaigne cho hạ thấp tháp chuông nhà thờ Hạnh Thông Tây để đảm bảo an toàn, tháp chuông vì thế bị phá bỏ phần chóp, trở nên bằng phẳng như ngày nay và chỉ còn cao 20 m.
Tượng chồng bên mộ vợ...
Để chuẩn bị cho việc mai táng trong nhà thờ sau khi mất, ông An đã thuê hai kiến trúc sư và điêu khắc gia người Pháp là A.Contenay và Paul Ducuing thiết kế mộ và tạc tượng, cần nói thêm Ducuing là người đã đúc pho tượng đồng của vua Khải Định, đặt tại lăng Khải Định trước đó.
Điều đặc biệt khác lạ là mộ vợ chồng ông An không nằm cạnh nhau, mà nằm đối diện nhau ở hai chái, mỗi ngôi mộ đều có tượng nhưng tượng ông An được đặt trên mộ vợ và ngược lại, thể hiện sự gắn bó với người phối ngẫu. Mộ làm bằng đá hoa cương còn hai pho tượng làm bằng đá cẩm thạch. Bức tượng mô tả ông An trong áo dài khăn xếp, đeo kính quỳ gối, nét mặt thành kính chắp tay như cầu nguyện và đang trò chuyện với vợ. Trong khi đó tượng bà Trần Thị Thơ mặc áo dài, tóc búi phía sau, đeo dây chuyền cẩm thạch, hai tay cầm hai cành huệ ôm choàng lên ngôi mộ chồng, đầu cúi xuống lộ vẻ tiếc thương vô hạn. Từ những đường nét trên đá, từ nếp áo, bông tai hay chiếc hài, cả những hoa văn thêu trên gối… đều được thiết kế tỉ mỉ và cực kỳ tinh xảo.
Do được tạo ra bởi một nhà điêu khắc tài hoa của Pháp nên dù tạc từ đá song hai pho tượng trông vẫn rất sống động. Mộ và tượng được thực hiện theo phong cách thời Phục hưng, dù vậy hoàn toàn cảm nhận được sự pha trộn khéo léo giữa vẻ đẹp châu Âu với nét Á Đông truyền thống.
Nỗi lo giáo dân đông
Dân số gia tăng, áp lực dân số không chỉ đè nặng lên môi trường, đô thị, đường sá, giáo dục… mà còn áp lực lên cả nhà thờ. So với khởi điểm, khuôn viên nhà thờ Hạnh Thông Tây đã hẹp đi gấp 6-7 lần, nguyên do thời chiến tranh bom đạn ác liệt, giáo dân chạy loạn về nhiều, nhà thờ lấy đất cấp cho họ ở nên diện tích từ 10 mẫu giờ chỉ còn hơn một mẫu. Nhà thờ nhỏ trong khi giáo dân đã tăng lên đến 10.000 người khiến không có đủ chỗ tham dự thánh lễ. Mặc dù giáo xứ đã xây thêm nhà sinh hoạt, tăng các thánh lễ trong tuần và Chủ nhật nhưng nhà thờ vẫn phải dựng thêm nhiều khung bạt để có thêm chỗ. Những vật dụng này mặt nào đó cũng cản trở tầm nhìn, khiến mỹ quan phối cảnh của nhà thờ không còn được thoáng đẹp như xưa. Dù vậy giáo xứ vẫn chưa tìm ra giải pháp khắc phục.
Giáo xứ Hạnh Thông Tây đã kỷ niệm 150 năm thành lập, sắp đón năm thứ 100 ngày xây dựng nhà thờ trong bối cảnh nỗi lo ngày càng khó đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt và đi lễ của giáo dân một cách chu đáo, mà thời buổi này hơi hiếm có lại được những ông Lê Phát An khác.
|
PHẠM TRƯỜNG GIANG
Hạnh Thông Tây - nhà thờ cổ 'độc nhất vô nhị'
(PLO)- Nằm ở góc đường Quang Trung - Lê Văn Thọ, quận Gò Vấp (TP.HCM), nhà thờ Hạnh Thông Tây được xây dựng từ năm 1921-1924 theo phong cách kiến trúc Byzantine (mái vòm hình tròn) mô phỏng Vương cung thánh đường Thánh Vitale ở thành phố Ravenna, Ý.
Chính việc không thiết kế theo phong cách Gothic và Roman khá phổ biến như nhiều nhà thờ khác đã khiến nhà thờ Hạnh Thông Tây trở thành nhà thờ có phong cách kiến trúc cực kỳ hiếm và độc đáo tại Sài Gòn cũng như ở Việt Nam.
Mặt chính diện của nhà thờ Hạnh Thông Tây. Ảnh: HOÀNG GIANG
Nhà thờ có chiều dài 40 m, rộng 14 m, cao 16 m, vòm 20 m, tháp chuông 30 m (năm 1952 giảm xuống còn 19,5 m vì lý do an ninh hàng không).
Trên nóc vòm nhà thờ được trang trí tranh khảm theo phong cách Byzantine mô tả cảnh Chúa Giêsu chết trên thập giá, một số hình ảnh các vị thánh khác như: Chúa Giêsu bế Chúa Giêsu Hài Đồng, 11 thánh nữ là Thánh Anna, Maria Mađalêna...
Đặc biệt, bên trong nhà thờ còn có mộ tượng của vợ chồng ông Lê Phát An (con trai cả của ông Lê Phát Đạt, cậu ruột của hoàng hậu Nam Phương) nằm đối xứng hai bên hông nhà thờ, gần cung thánh, do hai nhà kiến trúc và điêu khắc Pháp nổi tiếng thực hiện. Hai ngôi mộ này (tương tự như mộ ông bà Lê Phát Đạt ở nhà thờ Huyện Sĩ) toàn thể đều khắc bằng đá cẩm thạch và hoa cương.
Mộ của ông Lê Phát An thì có cái tượng bằng cẩm thạch của vợ mặc áo dài quỳ gối dâng bó hoa và cầu nguyện cho ông, còn bên mộ vợ thì có tượng cẩm thạch của chồng mặc áo dài quỳ phục dâng bó hoa và cầu nguyện cho bà.
Một số hình ảnh kiến trúc nhà thờ Hạnh Thông Tây:
Phía trên cửa trước nhà thờ Hạnh Thông Tây có tượng Thánh Denis - là thánh quan thầy của ông Denis Lê Phát An. Ảnh: HOÀNG GIANG
Phong cách Byzantine với lối kiến trúc có thiết kế mái hình vòm và dùng nhiều ô cửa kính để lấy ánh sáng từ mái vòm. Ảnh: HOÀNG GIANG
Phong cách Byzantine với lối kiến trúc có thiết kế mái hình vòm và dùng nhiều ô cửa kính để lấy ánh sáng từ mái vòm. Ảnh: HOÀNG GIANG
Hai chái đối xứng của nhà thà thờ, bên trong là mộ vợ chồng ông Lê Phát An (con trai cả của ông Lê Phát Đạt, cậu ruột của hoàng hậu Nam Phương). Ảnh: HOÀNG GIANG
Những ô cửa sổ lấy ánh sáng vào bên trong nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Tháp chuông nhà thờ cao 30 m (năm 1952 giảm xuống còn 19,5 m vì lý do an ninh hàng không). Ảnh: HOÀNG GIANG
Khu vực thánh đường chính của nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Ba bàn thờ trên cung thánh đều được điêu khắc tỉ mỉ từ loại đá cẩm thạch vàng. Ảnh: HOÀNG GIANG
Toàn bộ mảng tường được trang trí bằng tranh ghép đá Mosaic, trong đó nổi bật là bức tranh ghép trên mái vòm thể hiện Chúa Giêsu đang hấp hối. Ảnh: HOÀNG GIANG
Kiến trúc mái vòm bên trong nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Bao quanh mái vòm nhà thờ là những bức tranh ghép đá Mosaic. Ảnh: HOÀNG GIANG
Một mảng bức tranh ghép đá Mosaic bên trong nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Một số vị thánh được ghép đá Mosaic bên trong mái vòm nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Hình ảnh một số vị thánh được ghép đá Mosaic bên trong nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Tượng bà Trần Thị Thơ (Vợ ông Lê Phát An) mặc áo dài, tóc búi phía sau, đeo dây chuyền cẩm thạch, hai tay cầm hai cành huệ ôm choàng lên ngôi mộ chồng. Ảnh: HOÀNG GIANG
Người chồng - ông Lê Phát An quỳ trước mộ vợ trong nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Tranh ghép đá Mosaic trên mái vòm nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Nhà thờ xây theo phong cách kiến trúc Byzantine mô phỏng Vương cung thánh đường Thánh Vitale ở thành phố Ravenna, Ý. Ảnh: HOÀNG GIANG
Tháp chuông nhà thờ phía dưới được ghép bằng đá tảng trông rất vững chãi, phía trên cao vút lên với tháp nhọn và đặt ba quả chuông tạo thành hợp âm được hãng đúc chuông nổi tiếng Paccard của Pháp đúc vào năm 1925. Ảnh: HOÀNG GIANG
Nếu nhìn từ trên cao xuống, nhà thờ hao hao một cây thánh giá do có hai chái nhô ra, bên ngoài thiết kế thanh tú, giản dị nhưng bên trong rất cầu kỳ do thiết kế bằng đá và gỗ quý. Ảnh: HOÀNG GIANG
15 chặng đàng thánh giá được đặt quanh khuôn viên nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
Bức tượng điêu khắc các thánh tử đạo Việt Nam trong khuôn viên nhà thờ. Ảnh: HOÀNG GIANG
HOÀNG GIANG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét