Lăng Ba Vành: mộ của ai ?

TT - “Cung điện Đan Dương là sơn lăng phụng chứa bảo y tiên hoàng ta”. Đó là câu chú thích trong bài thơ Cảm hoài của Ngô Thì Nhậm - một vị cận thần của vua Quang Trung.

Tư liệu duy nhất có ghi về mộ vua Quang Trung. Đó là một dòng trong sách Đại Nam chính biên liệt truyện - Ảnh do nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân cung cấp

"Nghe đọc bài Có không cung điện Đan Dương?"

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân xem như là “chiếc chìa khóa vàng” mở ra toàn bộ bí ẩn lăng mộ vua Quang Trung, vốn là nơi sống và làm việc của vua thời ở Phú Xuân có tên là cung điện Đan Dương.

Cung điện Đan Dương: gần chùa Thiền Lâm

Dữ liệu mà ông Xuân sử dụng để giải mã “lăng mộ vua Quang Trung” gồm hai nguồn chính là: tư liệu thành văn và kết quả khảo sát thực địa (khu vực ấp Bình An, Huế).

Tư liệu thành văn là các sách sử của triều Lê, chúa Nguyễn, vua Nguyễn, Tây Sơn, đặc biệt là ghi chép của người Pháp vào thời điểm vua Quang Trung đang ở kinh đô Phú Xuân, các bài thơ của hai vị cận thần vua Quang Trung là Ngô Thì Nhậm và Phan Huy Ích.

Năm 1793, Ngô Thì Nhậm được cử sang Trung Quốc báo tang với triều Mãn Thanh. Trong những ngày đi sứ, ông nhớ về vua Quang Trung và viết bài thơCảm hoài với câu kết: “Đan Dương cung điện nhật tam thu”.

Đặc biệt có câu chú giải bên dưới mà ông Xuân cho rằng đó là lời chú của Ngô Thì Nhậm: “Cung điện Đan Dương là sơn lăng phụng chứa bảo y tiên hoàng ta”.

Ông Xuân nhấn mạnh đây là thông tin vô cùng quý giá, cho thấy có một cung điện mang tên Đan Dương của vua Quang Trung; khi vua băng hà thì trở thành nơi an táng (phụng chứa bảo y tức là chôn cất thi hài); nằm ở nơi có địa hình đồi núi (sơn lăng).

Hành động “tận pháp trừng trị” của Gia Long, trong đó có việc tiêu hủy toàn bộ tài liệu liên quan đến nhà Tây Sơn, khiến việc tìm kiếm thông tin liên quan đến lăng mộ vua Quang Trung trở nên vô cùng khó khăn.

Các nhà nghiên cứu chỉ tìm thấy duy nhất thông tin ghi trong sách Đại Nam liệt truyện của triều Nguyễn, phần “Truyện chép về Ngụy Tây”: “táng vu Hương Giang chi nam” (chôn ở phía nam sông Hương).

Thông tin đó xác định lăng mộ của vua Quang Trung táng ở Huế chứ không phải là nơi nào khác. Việc còn lại là phải xác định vị trí nào trong một vùng bao la phía nam sông Hương.

Ông Nguyễn Đắc Xuân xác định tọa độ của lăng Quang Trung bằng yếu tố “phía nam sông Hương” và giả thiết là nằm trên trục Phu Văn Lâu - đàn Nam Giao. Ông Xuân lại tìm thấy trong bài thơ Mùa xuân ở công quán ghi việc của Phan Huy Ích có câu chú dẫn: “nhà của thái sư (Bùi Đắc Tuyên) là chùa Thiền Lâm cũ, nằm ở phía nam sông Hương...”.

Tìm trong tập thơ Dật thi lược toản của Phan Huy Ích, ông Xuân tiếp tục thấy một thông tin vô giá là câu nguyên chú trong bài thơ mang số thứ tự 266: “Lúc bấy giờ bọn tiểu giám giữ lăng thường đến hầu rượu”.

“Trời ơi, tôi có cảm giác như Phan Huy ích đã gửi lại cho tôi một thông tin vô giá khác” - ông Xuân thốt lên.

Ông cho biết Phan Huy Ích làm bài thơ này trong giai đoạn 1792-1794, khi ông đang làm quan dưới trướng thái sư Bùi Đắc Tuyên, lúc Quang Trung vừa mất. Như vậy, theo ông Xuân, lăng mà bọn tiểu giám giữ đó chính là lăng vua Quang Trung.

Kết hợp các yếu tố trên đây, ông Xuân xác định: lăng mộ vua Quang Trung nằm gần chùa Thiền Lâm, phía bắc đàn Nam Giao.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân giới thiệu với GS Phan Huy Lê (thứ tư từ trái) và giới sử học về một hiện vật đá với hoa văn rất đẹp, phát hiện tại cồn Bông Sứ. Tại đây có khá nhiều hiện vật như thế - Ảnh: Minh Tự

Trước kia là phủ Dương Xuân?

Rất may các tài liệu của những người Pháp đến Phú Xuân thời chúa Nguyễn và thời vua Quang Trung miêu tả khá rõ về phủ Dương Xuân - cung điện mùa đông của chúa Nguyễn và nơi làm việc của vua Quang Trung.

Nghiên cứu các tài liệu này và tham chiếu những sách sử của triều Nguyễn, ông Xuân tách ra được các dữ liệu liên quan giữa phủ Dương Xuân và cung điện Đan Dương. Cung điện Đan Dương và phủ Dương Xuân ở phía nam sông Hương, cùng ở phía bắc đàn Nam Giao, gần chùa Thiền Lâm...

Kết quả khảo sát thực địa ấp Bình An với vô số gạch vồ, các loại đá táng, đá lát, đá trang trí... cho thấy tại đây từng có những kiến trúc cung điện đã bị triệt phá chôn vùi.

Với tất cả dấu hiệu thu thập được, ông Xuân đi đến kết luận sâu hơn: phủ Dương Xuân tức cung điện mùa đông của các chúa Nguyễn đã được vua Quang Trung tiếp quản và chuyển thành cung điện Đan Dương.

Đây là nơi vua sống và làm việc suốt thời gian trị vì ở Phú Xuân. Đây cũng là nơi chôn cất thi hài của vua khi băng hà (năm 1792), gọi là Đan Dương lăng. Quan điểm của ông Nguyễn Đắc Xuân nhận được sự ủng hộ của nhiều nhà nghiên cứu, nhưng cũng có nhiều ý kiến không đồng tình, thậm chí phản bác kịch liệt.

Ở hội thảo “Cung điện Đan Dương thời Tây Sơn tại Huế” tổ chức ngày 31-11-2015, nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy (Huế) cho rằng các tư liệu thơ văn của Ngô Thì Nhậm và Phan Huy Ích mà ông Xuân đã tham khảo là không chuẩn.

Cụ thể là câu “Cung điện Đan Dương là sơn lăng phụng chứa bảo y tiên hoàng ta” do người đời sau viết, vì thi sĩ ngày xưa viết thơ văn không bao giờ chú thích nên không thể lấy đó làm căn cứ.

Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh (Huế) khẳng định: không có cung điện Đan Dương nào cả mà chỉ có một lăng Đan Dương, nơi an táng thi hài của Thái tổ Võ hoàng đế Quang Trung!

Ông Vinh cũng như nhà nghiên cứu Trần Viết Điền đều xác nhận có lăng Đan Dương, nhưng bác bỏ lập luận của ông Xuân rằng tiền thân lăng Đan Dương là phủ Dương Xuân, gần chùa Thiền Lâm.

Ông Vinh, ông Điền và trước đó là các nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan, Lê Nguyễn Lưu, Nguyễn Anh Huy đều cho rằng: phủ Dương Xuân nằm ở một nơi khác, dù đã mất tích nhưng cũng không khó để xác định.

Vua Quang Trung mất khi mới 39 tuổi

Theo sách Đại Nam thực lục chính biên của triều Nguyễn, Nguyễn Huệ mất vào đêm 29-7 Nhâm Tý, nhằm đêm 15-9-1792. Vua mất khi mới 39 tuổi (theo tuổi âm lịch là 40), sau khi lên ngôi hoàng đế với niên hiệu Quang Trung được năm năm.

Theo lời dặn của vua cha, con trai Quang Toản đã giữ bí mật thông tin vua mất, bí mật an táng và hai tháng sau mới báo tang.

Sau khi vua mất, con trai trưởng Quang Toản mới 10 tuổi đã phải lên ngôi, triều Tây Sơn bắt đầu suy yếu. Tháng 5-1801, Nguyễn Ánh từ Gia Định kéo quân ra đánh chiếm lại Phú Xuân. Vua Quang Toản và quần thần chạy ra Bắc trú ẩn.

Cuối năm 1802, Nguyễn Ánh hành hình vua Quang Toản cùng con cháu và tướng lĩnh triều Tây Sơn; giã nát hài cốt Nguyễn Huệ và Nguyễn Nhạc; nhốt sọ đầu của Nguyễn Huệ, Nguyễn Nhạc và Quang Toản vào ngục thất (theo sách Đại Nam chính biên liệt truyện).

Năm 1885, kinh thành Huế thất thủ rơi vào tay quân Pháp, ba chiếc vò đựng sọ đầu của các vua Tây Sơn đều biến mất.

Đi tìm phủ Dương Xuân

TT - “Từ sau khi bị binh hỏa đến nay, chỗ ấy mất tích không biết ở vào chỗ nào” - sách Đại Nam nhất thống chí của triều Nguyễn chép như thế về phủ Dương Xuân - cung điện mùa đông của các chúa Nguyễn.

Đình Dương Xuân Hạ nằm trên gò Dương Xuân, nhìn xuống khu Ruộng Phủ và cách bờ sông Hương khoảng 800m - Ảnh: Ngọc Dương

Tòa phủ này đã trở thành một ẩn số quan trọng trong việc giải mã lăng mộ vua Quang Trung từ khi nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân đưa ra lập luận: phủ Dương Xuân của chúa Nguyễn là tiền thân của cung điện Đan Dương và là lăng Đan Dương của vua Quang Trung sau khi băng hà.

Phủ Dương Xuân nằm trên gò đồi, gần bờ nam sông Hương

Căn cứ vào các nguồn sử liệu nói trên, nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy (bác sĩ, ở Huế) xác định phủ Dương Xuân được xây dựng vào năm 1691, khi chúa Nguyễn Phúc Chu mới lên ngôi.

Đến năm 1700, chúa Nguyễn Phúc Chu cho trùng tu, phát hiện một ấn đồng nên phủ có tên khác là phủ Ấn.

Năm 1740, chúa Nguyễn Phúc Khoát đã cho trùng tu lớn phủ Dương Xuân to đẹp hơn, làm cung điện mùa đông, nơi sống và làm việc của chúa (và gia đình chúa) vào mùa mưa để tránh lụt. Năm 1754, lấy phủ Tập Tượng phía trên phủ Dương Xuân làm điện Trường Lạc, là cung điện mùa hè.

Theo nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh (nguyên giảng viên khoa văn Trường đại học Sư phạm Huế), từ năm 1766 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Thuần, phủ Dương Xuân không được chăm sóc nên hư hỏng dần.

Suốt 12 năm chiếm đóng ở Phú Xuân (từ 1775-1786), nhà Trịnh bỏ trống các phủ Dương Xuân, điện Trường Lạc nên càng làm cho nó rơi vào điêu tàn. Năm 1776, Lê Quý Đôn đã đến đây và ghi nhận tình trạng này trong sáchPhủ biên tạp lục.

Cũng theo ông Vinh, đến khi Nguyễn Huệ đánh chiếm Phú Xuân năm 1786 thì các phủ điêu tàn này không phải là mối quan tâm của ông để tái thiết.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy phân tích từ tám nguồn sử liệu liên quan để lấy ra các chi tiết mô tả phủ Dương Xuân về: địa điểm, quy mô, cấu trúc, cảnh quan, cự ly của các công trình, đối chiếu thực tế... Từ các chi tiết đó, ông Huy lắp ráp lại để hình dung ra phủ Dương Xuân.

Mô tả toàn cảnh: vương phủ này có cung điện chính nằm trên một gò; tổng thể toàn cung điện cả thành quách; nằm ở bờ (nam) sông Hương, đối diện với một hòn đảo;

Nhánh bên phải cung điện nhìn ra con kênh; nằm gần phường thợ đúc; rộng 1-2 dặm (khoảng 1,5 cây số vuông) và chứa được cả ngàn quân lính đứng canh; là khu vực riêng biệt, có cung nữ ở, tấu nhạc, huấn luyện voi, duyệt binh...

Mô tả cận cảnh: gần cổng phủ có một cái phòng nhỏ nền thấp hơn để tiếp khách; một nhánh cung điện ở tầng cao hơn phòng tiếp khách, đối diện với một cái hồ, nơi chúa đã giăng lưới bắt cá.

“Mô tả của thương gia James Bean cho thấy phủ Dương Xuân là một nơi rất rộng lớn, có tàu ngựa, tàu voi, cung môn, súng thần công, chứa được cả 1.000 binh lính, cung phi mỹ nữ. Mô tả khá chi tiết, nhưng không hề thấy chi tiết nào của chùa chiền cả!” - ông Huy nói.

Vậy phủ Dương Xuân được mô tả khá chi tiết đó nằm vị trí nào? Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh xác định: trước hết, nó phải ở gần nhà thờ Thợ Đúc (khoảng cách chừng một cây số) và phải nằm ở trên đồi để tránh lụt lớn.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy nhấn mạnh hai chi tiết mà theo ông là rất quan trọng: cả giáo sĩ P. Koffler và thương gia Pierre Poivre đều mô tả phủ Dương Xuân: nằm ở bờ sông (nguyên văn tiếng Pháp: “sur la rive”, “sur le bord du fleuve”).

Cả Pierre Poivre và James Bean đều mô tả: đối diện với một hòn đảo. “Đối chiếu với các tiêu chí khác được mô tả thì bờ sông này chính là sông Hương và hòn đảo đó là cồn Dã Viên” - ông Huy xác định.

“Chúng tôi đã đi điền dã khu vực này và nhận thấy gò Dương Xuân đáp ứng các đặc điểm này. Trên gò đó hiện đang có ngôi đình của làng Dương Xuân Hạ, nhìn ra cánh đồng Bàu Vá.

Phủ Dương Xuân vốn tọa lạc tại vị trí của ngôi đình này. Hãy đến hiện trường sẽ hình dung rõ ràng hơn” - ông Vinh nói và đưa phóng viên Tuổi Trẻ đến hiện trường.

Một con rồng đắp bằng gạch và vữa, nằm cạnh lối đi lên đình Dương Xuân Hạ. Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh cho rằng đó là một hạng mục của một công trình trước đó đã mất - Ảnh: Ngọc Dương

Đó là vị trí đình Dương Xuân Hạ

Từ ga Huế đi theo đường Bùi Thị Xuân ven bờ nam sông Hương hơn một cây số sẽ thấy một con đường bên trái dẫn vào khu ruộng Bàu Vá (hiện đã san lấp một phần làm khu dân cư).

Ông Vinh cho biết đây chính là Ruộng Phủ mà học giả L.Cadière đã nhắc đến trong bài khảo cứu “Phường Trường Súng” đăng tạp chí B.A.V.H. năm 1925. Tiếp giáp với khu ruộng là gò Dương Xuân, phía trên đó đang tọa lạc ngôi đình của làng Dương Xuân Hạ.

Chúng tôi theo những bậc cấp đi lên ngôi đình nằm ở lưng chừng gò đồi, trên một mặt bằng rộng chừng vài ngàn mét vuông. Dọc các bậc cấp dẫn lên đình vẫn còn một hình rồng đắp bằng gạch đã bong tróc lớp vữa, có những viên gạch nhỏ mà ông Vinh cho biết là kiểu gạch thời chúa Nguyễn.

Trên sân đình vẫn còn nhiều viên đá granite vuông, đá táng lót chân cột; trong khuôn viên đình có nhiều gạch ngói vụn vỡ. Các vật liệu này khác hẳn vật liệu xây dựng đình, nên dễ dàng nhận ra dấu hiệu của một công trình kiến trúc trước đó đã bị hạ giải.

Đứng ở cổng đình có thể nhìn bao quát cả vùng xung quanh, sông Hương nằm trước mặt với khoảng cách hơn 500m. Phía chân gò ngay bên trái đình là một ao nước, mới bị san lấp một phần. Phía bên kia ao tiếp liền với chân gò đồi khác là khu dân cư cũ của làng.

Nhìn sang phía đối diện chếch về phía tây bắc là đình Xuân Giang, đã được xác định nguyên là vị trí của điện Trường Lạc. Khu ruộng trước mặt điện Trường Lạc vẫn còn rõ dấu tích khu vực thao diễn của voi ngựa và binh lính chúa Nguyễn.

“Những đặc điểm này cho phép nhận định nơi đây có khả năng là mặt bằng của phủ Dương Xuân ngày xưa.

Sau khi phủ Dương Xuân điêu tàn, vào cuối đời Tự Đức dân làng Dương Xuân Hạ đã xây dựng đình làng của mình trên một phần mặt bằng của phủ. Các phế tích gạch đá chính là vật liệu của phủ Dương Xuân” - ông Vinh nói.

Các nhà nghiên cứu Trần Viết Điền, Lê Nguyễn Lưu, Hồ Tấn Phan và Nguyễn Anh Huy cũng có quan điểm tương tự nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh.

Vị trí của phủ Dương Xuân mà các vị này xác định cùng nằm trên gò Dương Xuân với chùa Thiền Lâm, nhưng cách chùa này một khoảng chừng 500m và gần phía bờ sông Hương.

Phủ Dương Xuân mất tích trên thực tế, nhưng may mắn thay đã được ghi chép khá rõ trong nhiều tài liệu lịch sử.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy đã thống kê có đến 8 nguồn tài liệu của: nhà sư Thích Đại Sán (người Trung Quốc, tài liệu chép năm 1695), giáo sĩ P. Koffler (người Pháp, từ 1740-1755), thương gia Pierre Poivre (người Pháp, từ 1749-1750), linh mục Lefebvre (người Pháp, 1750), thương gia James Bean (người Anh, 1765), các sử thần Lê - Trịnh và Lê Quý Đôn (1776), Phan Huy Chú (từ 1809-1819), Quốc sử quán triều Nguyễn (sách Đại Nam thực lục, Đại Nam nhất thống chí).

Ngoài ra còn có thư của giáo sĩ La Bartette (1788), bài nghiên cứu của linh mục L. Cadière trên tạp chí B.A.V.H. năm 1925.

Câu trả lời đang nằm dưới lòng đất

TT - Nhiều thông tin mới về lăng mộ vua Quang Trung ở các nơi khác, khiến cuộc tìm kiếm càng trở nên kịch tính hơn. Lăng mộ vua Quang Trung thực sự ở đâu?

Tượng đài vua Quang Trung ở Huế - Ảnh: Ngọc Dương

Trong khi dư luận đang dõi theo hai hướng tìm kiếm lăng vua Quang Trung ở Huế (lăng Ba Vành và khu vực chùa Thiền Lâm), thì xuất hiện nhiều thông tin mới về lăng mộ vua Quang Trung ở các nơi khác, khiến cuộc tìm kiếm càng trở nên kịch tính hơn.

Khuân Sơn, Phan Thiết hay núi Quyết?

Tháng 10-2005, tạp chí Xưa & Nay của Hội Khoa học lịch sử VN công bố một phát hiện của hai nhà nghiên cứu Hồng Phi và Nương Nao liên quan đến lăng mộ vua Quang Trung, khiến giới nghiên cứu sử học cũng như dư luận hết sức quan tâm.

Đó là bài thơ Kiến Quang Trung linh cữu nằm trong tập thơ Liên Khê Nam hành tạp vịnh của nhà nho Lê Triệu, người Thanh Hóa, sống vào thời Tây Sơn và triều Nguyễn (1771-1846).

Hai nhà nghiên cứu dịch tên bài thơ là: Nhìn thấy linh cữu vua Quang Trungvà dựa vào câu thơ: “Khuân Sơn họa tại bách niên phần”, để giả thiết rằng trong chuyến Nam hành, Lê Triệu đã đến thăm phần mộ của hoàng đế Quang Trung tại một ngọn núi có tên là Khuân Sơn.

Các tác giả này suy đoán Khuân Sơn có thể là Thương Sơn, tức núi Kim Phụng nằm ở phía tây Huế. Ngày 8-2-2006, Hội Khoa học lịch sử Thừa Thiên - Huế đã mở cuộc tọa đàm để bàn về công bố này với sự tham gia của hai tác giả Hồng Phi và Nương Nao. Tại tọa đàm, nhiều ý kiến đã bác bỏ giả thiết này.

Giả thiết “Khuân Sơn” vừa tạm khép thì lại xuất hiện thông tin tìm thấy mộ vua Quang Trung ở Phan Thiết. Báo Thanh Niên ngày 31-7-2006 cho biết cô giáo Võ Thị Minh Liêm, sinh năm 1956, là con gái nhà văn Võ Hồng, đã bỏ ra 16 năm để tìm sự thật một ngôi mộ cổ nằm trong khu vườn cách TP Phan Thiết gần 10km.

Bà Minh Liêm cho rằng mộ vua Quang Trung ở Huế chỉ là mộ giả, và giả thiết rằng ngôi mộ ở Phan Thiết là mộ vua Quang Trung, do hoàng hậu Ngọc Hân bí mật đưa thi hài vua theo đường biển vào đây để mai táng. Nhưng giả thiết này rơi vào im lặng, có lẽ chưa đủ căn cứ để thuyết phục.

Trong khi các nhà nghiên cứu tập trung chủ yếu ở tọa độ Huế, thì tại Nghệ An ra đời một nhóm tìm mộ vua Quang Trung do ông Nguyễn Hữu Bản - nguyên chủ tịch UBND TP Vinh - làm trưởng nhóm.

Nhóm này giả thiết rằng mộ vua Quang Trung được chôn cất ở núi Quyết, nay thuộc địa phận phường Trung Đô, TP Vinh, Nghệ An. Địa điểm mai táng này gắn liền với việc vua Quang Trung chọn nơi này để xây dựng Phượng Hoàng Trung Đô - kinh đô của triều Tây Sơn.

Đồng tình với giả thiết này còn có nhà khảo cổ học Đỗ Đình Truật (TP.HCM), các nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Đình Siêu, Nguyễn Thiện Đức.

Tại cuộc hội thảo “Hoàng đế Quang Trung với Phượng Hoàng Trung Đô” tổ chức tại TP Vinh ngày 31-5-2011, đại diện nhóm tìm mộ vua Quang Trung ở Nghệ An đã đưa ra lập luận: mộ của hoàng đế Quang Trung tại Huế chỉ là mộ giả; thi hài của vua đã được đưa bằng đường biển, sau đó theo đường sông vào an táng tại Phượng Hoàng Trung Đô.

Sau đó, đích thân chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Xuân Đường đã gửi công văn cho thủ tướng đề nghị xúc tiến việc tìm kiếm lăng mộ hoàng đế Quang Trung tại Nghệ An.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân thuyết minh với GS Phan Huy Lê (người ngồi) về cung điện Đan Dương - Ảnh: Minh Tự

Có thể lăng vua vẫn chưa bị quật phá?

Trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay ngày 10-5-2007, TS sử học Phan Văn Hoàng cho biết có người cho rằng lăng mộ vua Quang Trung nằm ở núi Kim Phụng (phía tây Huế).

Đó là nơi an nghỉ cuối cùng của bà Phạm Thị Liên - chính cung hoàng hậu của vua Quang Trung - mất trước vua một năm. Lại có giả thiết khác nói mộ vua không nằm ở đâu cả mà chính tại quê ông ở Bình Định. Một giả thiết nữa đưa ra một địa chỉ thật lạ: ấp 5, xã Thủy Phương, huyện Hương Thủy (Thừa Thiên - Huế).

Hội Khoa học lịch sử Thừa Thiên - Huế cho hay tại Huế có đến sáu điểm được quan tâm: lăng Ba Vành, ấp Bình An (chùa Thiền Lâm - Vạn Phước), núi Ngọc Trản (có điện Hòn Chén), núi Kim Phụng, khu vực xã Bình Điền (huyện Hương Trà, Thừa Thiên - Huế), núi Chóp Vung (gần đường tránh Huế).

Một buổi sáng tháng 8-2015, có vị sư tìm đến Văn phòng báo Tuổi Trẻ tại Huế, chuyển cho báo một số tư liệu liên quan đến lăng vua Quang Trung và khẳng định: mộ vua đang nằm tại một khu vườn trong kiệt (hẻm) 15 đường Minh Mạng - Huế (phía sau đàn Nam Giao).

Chúng tôi đã tìm đến đó và thấy có một ngôi mộ tháp, rêu phong phủ kín, dân chúng không biết mộ của ai. Nhà sư tự giới thiệu pháp danh là Thích Chơn Niệm từ Bình Định tìm ra Huế. Ông cho hay văn bia ngôi mộ này ghi là mộ của bà Duệ Toán phu nhân, người sáng lập nên chùa Thiên Thai, là khu vực có ngôi mộ tháp này.

Theo nhà sư, thực chất đó là văn bia giả để che giấu thi hài của vua Quang Trung được chôn bên dưới. Vị sư cho biết ông đã gửi thư cho các vị lãnh đạo và các nhà nghiên cứu, đề nghị cho khai quật ngay kẻo muộn.

Tuy nhiên, GS Phan Huy Lê - chủ tịch Hội Khoa học lịch sử VN - cho biết kết quả thẩm định các giả thiết trên đây đều cho thấy chưa có căn cứ xác đáng.

“Rất có thể mộ vua Quang Trung chưa bị quật phá?” - đó là ý kiến của ông Hoàng Xuân Định, một cán bộ hưu trí tại Huế rất quan tâm đến cuộc tìm kiếm này, được đưa ra tại hội thảo về vua Quang Trung vào tháng 6-2008 (tại Huế).

Ông Định đưa ra những điều vô lý: trong tình thế cấp bách, phía bắc quân Quang Toản kéo vào đòi chiếm lại Phú Xuân, phía nam thì quân Tây Sơn uy hiếp ở Quy Nhơn, làm sao Nguyễn Ánh lại đủ tâm trí và thời gian để đi tìm mộ Quang Trung mà quật phá?

Vua Quang Trung mất năm 1792, đến mười năm sau (1801) thì thi hài đâu còn nguyên vẹn để Nguyễn Ánh quật lên bêu đầu ở chợ? Từ nghi vấn đó, ông Định cho rằng thi hài của vua Quang Trung vẫn còn đâu đó dưới lòng đất Huế.

Tuy nhiên, cuộc hội thảo mới đây nhất về cung điện Đan Dương thời Tây Sơn ở Huế (tháng 11-2015) cho thấy giới sử học có vẻ nghiêng dần về giả thiết của nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân.

Kết luận cuộc hội thảo này, GS Phan Huy Lê ủng hộ lập luận của nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân: có cung điện tên là Đan Dương của vua Quang Trung trong thời gian ở Phú Xuân. Khi vua băng hà, đã mai táng ngay tại cung điện đó.

Nhưng vị trí cung điện đó ở đâu còn phải tiếp tục nghiên cứu, không chỉ tại khu vực chùa Thiền Lâm mà phải mở rộng ra vùng xung quanh.

“Tôi trân trọng đề nghị lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế giao cho Sở VH-TT&DL hay Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế phối hợp với Viện Khảo cổ học tổ chức một đợt điều tra khảo cổ học. Trên cơ sở đó, có thể đề xuất khai quật khảo cổ học một vài địa điểm cần thiết” - GS Lê nhấn mạnh.

Một ngày đầu xuân 2016, phóng viên Tuổi Trẻ liên hệ trở lại với GS Lê để hỏi bao giờ thực hiện cuộc khai quật này, ông cho biết điều đó tùy thuộc vào sự nhập cuộc của chính quyền và các cơ quan chức năng.

Nhiều ý kiến khác cũng cho rằng đây là việc quốc gia đại sự, một việc cần làm của hậu thế với vị tiền bối có nhiều công trạng với đất nước như vua Quang Trung.

Vì vậy, ngoài sự nỗ lực của các nhà nghiên cứu, việc lớn này cần phải có sự vào cuộc của Nhà nước, bằng việc xây dựng một dự án và huy động các cơ quan chuyên môn triển khai dự án đó.

MINH TỰ

Hoàng hôn

Thứ Hai, 22 tháng 2, 2016

BÍ ẨN LĂNG MỘ VUA QUANG TRUNG

Lăng Ba Vành: mộ của ai ?

Cuộc kiếm tìm 30 năm

Những phát hiện ở chùa Thiền Lâm

Có không cung điện Đan Dương?

Đi tìm phủ Dương Xuân

Câu trả lời đang nằm dưới lòng đất

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến