(VietQ.vn) - Phong cảnh sơn thủy hữu tình trong chùa Hang Son được sánh ngang với thắng cảnh Chùa Hương - Động Hương tích (tỉnh Hà Tây cũ) và Tam Cốc – Bích Động Ninh Bình.
Mùng 6 tháng Giêng chính thức khai hội chùa Hang Son tại phường Phương Nam, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Theo thông tin từ du lịch Uông Bí, Di tích – Danh thắng động Hang Son nằm trong dãy núi Chu Cốc: có động Hang Son, Hang Ma, diện tích khoảng 800m2, đi thẳng đường trong hang đến Chùa Thượng.
Đây cũng là một hang đá tự nhiên thông với Hang Son ở độ cao 200m, so với mặt biển; có núi và Hang Xếp Bằng, diện tích khoảng 50m2; có núi Hang Hổ, diện tịch 200m2; có núi Dê, ở độ cao trên 500m so mặt nước biển, trên đỉnh núi Áng Tiên…
Chùa Hang Son ở phường Phương Nam, TP Uông Bí. Ảnh Lê Minh Quang
Trong hang động có nhiều nhũ đá với muôn hình vạn trạng kỳ thú; trên núi có nhiều cây lâu niên. Xung quanh các dãy núi có dòng sông Ma chạy vòng quanh. Đứng trên đỉnh núi nhìn xuống là dòng sông Đá Bạc chảy từ Tây sang Đông… Tất cả đã tạo thành Cụm di tích lịch sử – văn hoá và Danh thắng Hang Son với phong cảnh sơn thuỷ hữu tình sánh ngang với thắng cảnh Chùa Hương – Động Hương tích (tỉnh Hà Tây cũ) và Tam Cốc – Bích Động (tỉnh Ninh Bình). Văn bia trong Đền có đoạn ví “hiếm có nơi nào sánh được”.
Dãy núi Chu Cốc có tên Núi Son, trong núi có hang Son và Đền Hang Son rất linh thiêng. Theo truyền thuyết kể lại, trước Trần Hưng Đạo đã đưa quân về đây mai phục chuẩn bị cho trận đánh quân Nguyên – Mông trên dòng sông Bạch Đằng năm 1288. Trước trận đánh, Trần Hưng Đạo đã vào đền thắp hương khấn thần đền phù hộ và hứa rằng sau khi thắng giặc trở về sẽ làm lễ tạ ơn. Y lời, sau khi thắng giặc trở về, Trần Hưng Đạo đã trở lại Hang Son làm lễ tạ ơn, tổ chức khao quân mừng chiến thắng, vẩy rượu lên vách hang, do sự phong hoá của thiên nhiên, vách hang có màu nâu, từ đó có tên núi Hang Son.
Năm 1329, khi vua Trần Hiến Tông đi du ngoạn đến đây thấy hang đẹp đã cho khắc dòng chữ “Bão Phúc Nham” (tức: động đẹp trên núi cao mang lại nhiều điều tốt lành). Từ đó, núi Hang Son lại có thêm tên nữa. Sau này, trong các bài văn thơ, bia ký của các triều đại Trần, Lê, Nguyễn đều họi là Bão Phúc Nham. Tuy nhiên, nhân dân vẫn thường quen gọi là núi Son và Hang Son.
Hang đá tự nhiên trong chùa Hang Son. Ảnh Lê Minh Quang
Sách Đại Nam nhất thống chí, có đoạn: “Núi Chu Cốc ở cách huyện Thuỷ Đường 13 dặm về phía bắc qua đây để vào địa phận Quảng Yên, tức là một dòng sông chảy về phía đông bắc qua đây để vào địa phận Quảng Yên, tức là dòng của sông Bạch Đằng …”.
Qua lời kể của các cụ già và nhân dân trong vùng, nơi đây vẫn lưu truyền thần tích về vị thần được thờ trong Đền Hang Son: Đó là một chàng trai khôi ngô tuấn tú và rất mực thông minh tên là Phạm Chấu. Phạm Chấu đi theo học thầy đồ Hoàng Nhật Biến nổi tiếng uyên thông thiên văn, ngũ kinh và văn chương. Một năm hạn hạn mất mùa, chàng Phạm Chấu đã xem thiên văn, dùng phép thuật cầu mưa đưa nước từ sông vào đồng ruộng. Do quá mệt Phạm Chấu đã chết sau đó hoá thân thành cá chép trôi theo dòng sông Ma về động Hang Son. Để tưởng nhớ lại công lao của chàng trai, nhân dân địa phương và hai làng Quy Khê, Thuỷ Đường quyên góp và công đức lập đền thờ tại Hang Son và tôn là “Bát Hải Đại Vương”.
Qua câu chuyện truyền thuyết trên, thực chất là quan niệm của người ngư dân vùng sông nước. Đây là vì thân hộ mệnh thiêng liêng trông coi 8 cửa biển với ý niệm (đất có thổ công, sông có hà bá), cũng là tín ngưỡng dân gian.
Bia đá trong chùa Hang Son. Ảnh Lê Minh Quang
Nghiên cứu tự nhiên, điền dã thực địa Hang Son có từ thời Lý. Bởi vì cuộc kháng chiến chông giặc Nguyên – Mông lần thứ 3 của Trần Hưng Đạo chọn dòng sông Bạch Đằng làm nơi quyết chiến quyết thắng thì núi Chu Cốc và các hang động trong núi là nơi dấu quân chuẩn bị lực lượng mai phục góp phần làm lên chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.
Vào cuối thế kỷ XVI, Hang Son không những có ngôi đền Hang Son thờ Bát Hải Đại Vương mà còn lao nơi thờ phật. Bia đá khắc năm Giáp Tuất niên hiệu Sùng Khang thứ 7 (1572) có ghi rõ họ tên của người hưng công, công đức tiền của đẻ trùng tu phật điện, tạc tượng phật thờ (bia do Hạ Khuông Ngọc Tưan tự là Tiểu Bần Nạp Đạo Trí soạn và Siển Giáo Đạo Sơn chùa Trấn Quốc viết chữ).
Cũng từ đó, hang Son có hai cung thờ: thờ Thần và thờ Phật. Đây cũng là sự kết hợp giữa tín ngưỡng dân gian và phật giáo của cư dân vùng sông nước nông nghiệp với đạo pháp “Sống tốt đời đẹp đạo”.
Du khách đến thăm chùa Hang Son những ngày đầu Xuân 2017. Ảnh Lê Minh Quang
Đền Hang Son được xây dựng lại khang trang vào thời Nguyễn. Bia dựng năm Bảo Đại thứ 9 (1934) có ghi: “Năm Quý Hợi, thầy trò tôi đến nơi này tiến hành tu tạo; năm Giáp Tuất xây một toà; Năm Lỷ Tỵ sửa chữa một toà tượng Phật, một bộ cửa điện, một đôi câu đối; Năm Nhân Thân đúc một quả chuông”.
Do thời gian quá lâu, điều kiện thiên nhiên khắc nhiệt; các cuộc chinh chiến dựng nước và giữ nước Đền Hang Son, cung thờ phật, tượng pháp, đồ thờ tự… bị thất lạc, các công trình xuống cấp và hư hỏng nghiêm trọng. Trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, Hang Son là nơi sơ tán của Nhà máy ôxi Hải Phòng và Bệnh viên thị xã Uông Bí.
Hiện nay, Đền Hang Son và Chùa Hang Son chỉ còn lại 4 bia đá gồm: Ba chữ Hán khắc trên vòm hang “Bão Phúc Nhan” triều vua Trần Hiến Tông (1329); Bia khắc trên vách hang năm Sùng Khang thứ 7 (1572); Bia hưng công năm Bảo Đại thứ 9 (1934); Bia “Lưu ký thạch bi” năm Bảo Đại thứ 10 (1935); Bia khắc song ngữ Việt – Pháp năm 1936.
Tượng thờ gồm: tượng Đức Ông, tượng Trần Hưng Đạo, tượng Thánh Hang Son và Mẫu Thượng Thiên. Chùa Hang Son có 15 pho tượng Phật (bài trí từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài, từ phải qua trái), một đỉnh hương và một chuông đồng. Các hiện vật tượng pháp và đồ thờ tự có niên đại vào thời Lê, Mạc, Nguyễn, chất liệu chủ yếu bằng đất, gỗ, xi măng hầu hết được dân công đức và phục chế vào những năm gần đây (1987) để có nơi thờ tự và tưởng nhớ công đức các ngài.
Căn cứ vào giá trị khu di tích lịch sử văn hoá và Danh thắng Hang Son, ngày 27/2/1999, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định số 413/QĐ-UBND công nhận Di tích lịch sử – văn hoá và Danh thắng Hang Son là di tích cấp tỉnh. Nơi đây có phong cảnh sơn thuỷ hữu tình: có núi có sông chạy quanh; có hang động và đền thờ. Trong tương lai cùng với Danh sơn Yên Tử, Hồ Yên Trung, Chùa Bí Thượng và Hang Son tạo thành tua du lịch sinh thái hấp dẫn du khách.
VIẾT CƯỜNG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét