Làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ

Nằm ở một vùng chiêm trũng nhất của huyện Phú Xuyên (Hà Nội), Chuôn Ngọ nổi tiếng là một điểm du lịch sinh thái làng nghề với những tuyệt tác khảm trai lấp lánh mê hoặc lòng người.

Về với Chuôn Ngọ, ấn tượng đầu tiên với du khách là hình ảnh những người thợ đang miệt mài cắt tỉa những mảnh trai. Bằng bàn tay khéo léo đầy sáng tạo, người thợ khảm đã thổi hồn cho những mảnh trai thô cứng trở nên sinh động và mềm mại với nhiều hình ảnh đa dạng.

Vẽ họa tiết trang trí khảm trai trên gương tay.

Làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ thuộc xã Chuyên Mỹ - Phú Xuyên - Hà Nội được biết đến với lịch sử hơn 600 năm do cụ tổ Trương Công Thành (nguyên phó soái của Lý Thường Kiệt) truyền nghề. Trải qua nhiều giai đoạn, nghề khảm trai vẫn được người dân Chuôn Ngọ gìn giữ và phát triển cho đến ngày nay.

Để có được một sản phẩm hoàn chỉnh dù là vật dụng trang trí nhỏ như chiếc gương tay hay những bức tranh “tích tứ dân” lớn đều phải trải qua 7 công đoạn làm khảm kết hợp với 36 công đoạn làm sơn. Từ vẽ mẫu, cắt tỉa, đục gỗ, gắn trai cho đến quét sơn đánh giấy ráp hay bôi đen đánh bóng, khâu nào cũng cần đến sự kiên trì, tỉ mỉ của những người thợ khảm.

Theo nghệ nhân Trần Bá Dinh, người đã từng 3 lần đoạt giải Bàn tay vàng, với nghề này, khó nhất là khâu vẽ mẫu. Đó là công việc tạo dáng đầu tiên, người thợ phải tự mình nghĩ mẫu vẽ như thế nào, bố cục ra làm sao cho hợp lí. Trong đó, quan trọng nhất là việc tách tỉa - dùng mũi dao tách mảnh trai thành từng nét, phải là những người thợ giỏi mới tạo ra được những hình ảnh sinh động có hồn.

Một trong những tác phẩm khảm trai Chuôn Ngọ.

Khảm trai Chuôn Ngọ dùng nguyên liệu không chỉ là những vỏ trai trong nước mà còn nhập của nước ngoài như vỏ ốc Hongkong, Singapore, Indonesia... Hình ảnh trên các bức khảm là những cảnh bình dị gần gũi của làng quê như cây tre cây trúc dòng sông bến đò, hay những truyền thuyết dân gian, những câu chuyện lịch sử …

Sản phẩm khảm trai ở Chuôn Ngọ có đủ loại từ tủ, sập, bàn ghế, đến câu đối, hoành phi trong nhà thờ, đình đền; những bức tranh treo tường phỏng theo các tích trong truyện Tam Quốc, các truyện cổ và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.

Khảm trai Chuôn Ngọ dùng nguyên liệu không chỉ là những vỏ trai trong nước mà còn nhập của nước ngoài như vỏ ốc Hongkong, Singapore, Indonesia...

Nhờ đường nét tinh xảo và có hồn mà sản phẩm khảm trai Chuôn Ngọ nổi tiếng với giá trị rất cao: đối với những hàng đặt như tủ chè, sập gụ khảm ốc giá từ 15 đến 100 triệu đồng tuỳ theo chất liệu khảm; tủ chè gỗ trắc khảm ốc đỏ từ 80 đến 200 triệu đồng

Hiện, làng nghề có HTX khảm trai Ngọ - Hạ với hơn 50 xã viên sản xuất những mặt hàng phổ thông phục vụ khách du lịch như gương tay, hộp khăn giấy, hộp đựng đồ nữ trang, khay đựng nước… Ngoài ra HTX còn mở thêm lớp dạy nghề cho trẻ khuyết tật. Năm 2007, HTX vinh dự được đón Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan về thăm và trao tặng Huân Chương Lao động Hạng ba.

Việt Báo (Theo Đất Việt)