Mường Ca Da cùng với mường Khoòng, mường Đèng, mường Chiềng Ván là 4 mường tiêu biểu trong không gian văn hóa của đồng bào Thái ở miền núi phía tây Thanh Hóa.
Khua luống và khặp được tổ chức thường xuyên trong các dịp lễ, tết, đón khách quý, đám cưới, giao duyên... của đồng bào Thái. Để khua luống chỉ cần một cây gỗ to được khoét ruột hình thành một lỗ hổng rộng để tạo âm thanh và những chiếc gậy bằng gỗ vừa tay cầm dài khoảng 1,5m.
Tham gia khua luống thường có từ 10 người trở lên, chia thành các cặp, trong đó cử ra một người làm cái, một người gõ nhịp và các cặp còn lại dùng những chiếc gậy gỗ gõ vào thành của cây gỗ đã rỗng ruột, theo nhịp phách do người làm cái gõ tạo thành một loại âm thanh vừa rộn ràng, chắc gọn lại mộc mạc và giản dị, hòa lẫn tiếng cồng, tiếng chiêng tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng, rộn rã.
Khua luống xứ mường Ca Da (Cẩm Cúc).
Khua luống bao giờ cũng gắn liền với khặp như hình với bóng, bởi khi người Thái đã "bước chân" vào hội thì mọi âu lo, phiền muộn của cuộc sống thường nhật được tạm thời quên hết và điệu khặp vang lên chính là cái cách để những ẩn ức trong tâm hồn con người được giải tỏa. Khặp là hát theo làn điệu dân ca nhưng cũng có thể là ngâm thơ hoặc trình diễn thơ ca...
Lời khặp theo lối thơ tự do nên không bó buộc luật bằng trắc mà chỉ chú trọng các thanh trầm bổng cân đối nhịp nhàng, lời ngắn gọn, dễ nhớ, bởi ngôn ngữ khặp chính dựa trên câu chào, câu dặn thường dùng hàng ngày trong cộng đồng làng bản sắp xếp lại thành thơ.
Khặp của đồng bào Thái ở xứ mường Ca Da có nhiều làn điệu như khặp xư (ngâm thơ), khặp chôm hươn mơ (hát mừng nhà mới), khặp chôm pợ (hát mừng dâu), khặp chôm pi noọng (hát mừng anh em), khặp báo xao (hát giao duyên)...
Trong không khí ngày xuân rạo rực này, nếu lữ khách có dịp dạo bước ghé thăm bản làng của đồng bào Thái ở miền tây xứ Thanh bất cứ thời điểm nào, cũng có thể được lắng lòng theo những điệu khặp tha thiết, êm dịu, thanh thoát, trữ tình, cùng những nhịp khua luống rộn ràng, hân hoan.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét