Săn cá bông lau ở cù lao triệu phú

Cù lao Tân Qui (xã An Phú Tân, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh) được mệnh danh là cù lao triệu phú bởi đây là “vương quốc” cây ăn trái của tỉnh Trà Vinh. Trên 70% người dân có cuộc sống khá giả nhờ sản vật cây trái miệt vườn quanh năm.

Trên bờ, cây trái oằn sai, dưới sông cá tôm hội tụ. Cá bông lau còn có tên “cá quý tộc”- cái tên mỹ miều mà người dân đặt cho- sinh sôi nảy nở trên vùng đất này. “Đặc ân” miền sông nước

Theo chân đoàn săn cá bông lau cù lao miệt vườn Tân Qui chúng tôi cảm nhận được cái thú vui và nỗi nhọc nhằn của nghề săn cá. Anh Đào Văn Thống (ấp Tân Qui 1, xã An Phú Tân) tham gia đội ngũ săn cá bông lau được 6 năm, hồ hởi kể: Khi gió chướng từ biển Đông thổi mạnh, nước lũ từ thượng nguồn sông Cửu Long tràn về, là lúc cá bông lau xuôi theo dòng nước di cư về hạ lưu, lần ra cửa biển.

Cụ thể khoảng tháng Chạp năm trước đến rằm tháng 2 năm sau, nước mặn từ biển tiến sâu vào sông Hậu là lúc cá bông lau tập trung khu vực giáp nước. Cù lao Tân Quy (xã An Phú Tân) và cù lao An Lộc (xã Hòa Tân- Cầu Kè) nối đuôi nhau chạy dài hơn 10km, rồi đến đuôi cù lao Mây (tỉnh Vĩnh Long) và phía đất liền bên kia cù lao Mây thuộc địa phận tỉnh Sóc Trăng là nơi giao thoa giữa dòng nước mặn từ biển đưa vào và dòng nước ngọt từ thượng nguồn đổ xuống, nên cá bông lau tụ hội về đây.

Chỉ tay về phía cuối dòng sông, đoạn giữa cù lao Tân Qui và cù lao Mây, anh Thống nhẩm tính, hiện có khoảng 150 tay lưới thay phiên nhau thả trôi theo dòng nước để chờ săn cá. Trên dải cù lao Tân Qui dài gần 10km, diện tích khoảng 500ha, là miệt vườn cây trái nổi tiếng của huyện Cầu Kè có khoảng 100 người làm thêm nghề săn cá bông lau.

Có thâm niên 7 năm săn cá bông lau, anh Nguyễn Văn Tuấn khoe, từ đầu vụ đến giờ, anh đã bắt được 10 con cá bông lau, bình quân mỗi con nặng hơn 5kg, giá bán tại chợ từ 70 ngàn đến 130 ngàn đồng/kg (tùy trọng lượng con cá). Tết này thu nhập từ săn cá bông lau, anh đủ tiền sắm quần áo mới, tập vở cho các con.

Nghề làm chơi ăn thiệt!

Mặt trời xuống dần, cả khúc sông trầm mặc, tối sầm lại, cái lạnh về đêm bắt đầu ập tới. Xa xa từ các dải cồn, hàng chục chiếc xuồng máy băng ra giữa dòng sông Hậu, nơi được cho là có đàn cá bông lau hội tụ nhiều để thả lưới. Không quen với cảnh sông nước cộng với cái lạnh buốt da, cánh phóng viên chúng tôi co cụm lại.

Rít hơi thuốc dài, anh Nguyễn Văn Khi (ấp An Lộc, xã Hòa Tân)- một thành viên trong tổ săn cá, nói: “Các anh biết không, theo kinh nghiệm của người dân ở đây, đánh lưới vào lúc trời vừa sụp tối và hừng sáng thường bắt được nhiều cá hơn”. “Để bắt được nhiều cá, phải sắm bao nhiêu mét lưới hả anh? Chi phí đầu tư cho nghề có nhiều không?”- tôi hỏi.

Uống ngụm nước trà đặc để chống lại cái lạnh về đêm, anh Khi cười tươi kể: Thông thường mỗi tay lưới có chiều dài từ 300- 500m (tùy thuộc vào điều kiện sức khỏe). Lưới dùng để đánh bắt cá bông lau có mắc lưới từ 15- 20cm. Một tay lưới có giá khoảng 5- 6 triệu đồng.

Một mùa săn cá bông lau khoảng 2 tháng, thu nhập được từ 10- 15 triệu đồng, sống khỏe ru. Rồi không giấu nghề, anh Khi khoe: “Mùa cá bông lau năm trước anh bắt được hơn 200kg cá. Với giá bình quân khoảng 70- 90 ngàn đồng/kg, anh thu nhập hơn chục triệu đồng.

Tiếp lời anh Khi, anh Đoàn Văn Sáu (ấp Tân Qui 1) dù mới theo nghề được 4 năm, tự tin khẳng định: “Mấy tay “sát cá” một đêm thả lưới cũng bắt được 4- 5 con; không uổng phí đầu tư tay lưới 6 triệu đồng.

Tuy là nghề phụ nhưng làm chơi mà ăn thiệt đó mấy anh ơi”. “Cá đâm lưới rồi”- miệng nói, tay anh kéo vội lưới từ sông lên. 2 con cá bông lau mỗi con khoảng 6kg giãy giụa mà theo anh bán chợ được cả triệu đồng.

Theo ông Nguyễn Văn Vinh- Chủ tịch UBND xã Hòa Tân, ngoài làm vườn hiện nay có khoảng 100 hộ tham gia đánh bắt cá bông lau trên đoạn sông này. Tuy không là nghề chính nhưng nhờ nghề săn cá quý tộc này, đã có nhiều hộ tích cóp cất lại nhà mới, mua được xe máy, ti vi, tủ lạnh,…

Cá bông lau thịt ngon hơn cá tra, cá ba sa. Nhu cầu tiêu thụ cá bông lau trên thị trường rất lớn nhưng lượng cung cấp không đủ. Do đó hiện nghề săn “cá quý tộc” đang thu hút người dân cù lao này.

Cá bông lau có tên khoa học Pangasius krempfi, là một loài cá thuộc chi cá tra (Pangasius). Loài cá này chủ yếu sống ở lưu vực sông Mekong. Thức ăn của loài cá này là trái cây, tảo và động vật giáp xác. Môi trường sống chủ yếu ở nước lợ.

Đây là loài di trú, có một thời gian sống ở các vùng nước ven biển (đây là đặc tính chỉ có duy nhất ở loài này trong họ cá tra) và một thời gian di cư vào sông (chỉ ở sông Mekong mà không là các sông khác) để sinh sản. Cá bông lau có kích thước lớn (khoảng 15kg), tăng trưởng nhanh.

Theo ĐÌNH CẢNH- KỲ DUYÊN (Vĩnh Long Online)Ngư dân Chắc Cà Đao được mùa cá bông lau

Mấy ngày qua, thời tiết nhiều sương mù cộng với nước rong (triều cường) đầu tháng nên nhiều ngư dân đánh lưới ở khu vực vàm Chắc Cà Đao sông Hậu (thị trấn An Châu, Châu Thành-An Giang) bắt được nhiều cá bông lau.

Cá bông lau bán tại chợ An Châu (Châu Thành) còn tươi ngon

Anh Lê Thanh Phong, tiểu thương chợ An Châu cho biết, năm nay, ngư dân đánh lưới bắt được nhiều cá trọng lượng từ 4kg đến 10kg/con. Mùa đánh cá bông lau năm nay bắt đầu từ Tết Nguyên đán, những đêm xuất hiện nhiều sương mù, ngư dân bắt được nhiều cá hơn.

Tiểu thương mua cá của ngư dân buổi sáng giá 120.000 đồng/kg, buổi chiều 100.000 đồng/kg, sau đó cắt khúc bán tại chợ 180.000 đồng/kg khúc nạc, 100.000 đồng/kg khúc đầu, nguyên con từ 120.000-140.000 đồng/kg.

Các lái buôn chở xuống TP. Long Xuyên bán tại chợ Bình Khánh, Mỹ Bình, Long Xuyên… với giá cao hơn chợ huyện khoảng 20.000 – 30.000 đồng/kg.

Theo HÒA BÌNH (An Giang Online)Ngư dân “trúng đậm” cá bông lau

Mùa đánh bắt cá bông lau trên sông Vàm Nao, sông Tiền, sông Hậu tuy mới khởi động, song ngư dân đã “trúng đậm”.

Chị Trần Thị Hai, xã Bình Thủy (Châu Phú, An Giang), cho biết: “Năm nay, gia đình có tiền mua sắm Tết là nhờ thả lưới trúng cá bông lau”.

Rạng sáng 4-1, vợ chồng chị Hai thả mẻ lưới đầu tiên tại bãi Cồn (thuộc sông Vàm Nao) trúng được 4 con cá bông lau. Con nhỏ nặng 4,7 kg, con lớn nặng 8,2 kg. Chị bán cho bạn hàng chợ Mỹ Bình (Long Xuyên) với giá 160.000 đồng/kg (cân nguyên con), được trên 3,5 triệu đồng. Mùa cá bông lau năm nay, đa phần ngư dân giăng lưới dính cá lớn.

Sông Vàm Nao hiện có 3 bãi đánh, gồm: Bãi Thuận Giang, kênh Đồng Tân và bãi Cồn. Mỗi bãi có từ 5 – 8 chiếc xuồng thả lưới. Mùa cá bông lau khởi động từ đầu tháng chạp năm trước đến cuối tháng tư âm lịch năm sau.

Theo MINH HIỂN (An Giang Online)Sôi động mùa cá bông lau

Vào những ngày tháng 3, tháng 4 âl, có dịp đến cù lao Dung (Sóc Trăng), đứng từ khu rừng bần phóng tầm mắt ra sông Hậu mênh mang, chúng ta sẽ chứng kiến mấy chục ghe xuồng đang vật lộn với sóng gió để lôi lên từng con cá bông lau tươi rói, đặc sản của vùng sông nước Cửu Long.

• 
  

Niềm vui của ngư dân sau khi câu được cá.

 

Bông lau, một loài cá quý hiếm

 

Bông lau là loài cá da trơn, tên khoa học là Pangasius Krempfy, chi cá tra (Pangasius), thuộc loài di trú và là đặc sản của dòng Mekong. Loại cá này có thể nặng trên 10kg, thân hình hao hao như cá ba sa, cá dứa nhưng dáng thon, dài, da trắng mịn, nổi bông phấn, khi gặp ánh nắng mặt trời màu sắc ánh lên như bông lau.

 

Tuy là loài di trú nhưng cá bông lau thích sống ở sông sâu, dòng chảy mạnh, đặc biệt là ở những nơi giáp nước, gần biển như cửa Định An và Trần Đề. Thường những con cá sống ở một chỗ lâu ngày bao giờ cũng mập, to hơn cá chuyển vùng (di trú) theo từng con nước. Nhiều ngư dân kể rằng tại cửa Định An có nhiều rạn đá ngầm, nhiều luồng nước chảy xiết nên cá thích quây quần về đó để cư trú và sinh sản.

 

Theo kinh nghiệm của nhiều lão ngư, loại cá bông lau sống ở những đoạn sông nước ngọt thì mập, da trắng, mình ngắn, thịt ngon và béo hơn cá ở vùng nước mặn. Dù cư trú ở đâu, chúng cũng thường kéo nhau thành bầy đi kiếm ăn vào thời điểm nước rong (14– 29 hoặc 30 âl) lúc nước đứng dòng, sóng gợn lăn tăn, nhất là ban đêm, trời êm, ít tàu bè qua lại.

 

Mùa cá bông lau trên sông Tiền và sông Hậu đến không cùng lúc. Có nơi đến sớm từ trước tết cho đến tháng 3 âl như ở An Giang; có nơi cá về khi ngọn gió chướng bắt đầu thổi như ở khúc sông gần cồn Mỹ Phước (Sóc Trăng); lại có nơi cá xuất hiện quanh năm như gần các cửa sông đổ ra biển. Vào những ngày này, bà con tập trung buông lưới và giăng bắt bằng câu phao, câu viền khiến cho mùa cá bông lau trở nên rộn ràng tất bật.

 

Sôi động mùa cá bông lau

 

Trên dòng sông Hậu, hàng năm, kể từ sau Tết Nguyên đán, hoạt động đánh bắt cá bông lau đã bắt đầu sôi động hẳn lên, nhất là tại Phú Tân, Tân Châu, Chợ Mới, nổi tiếng nhất là trên sông Vàm Nao- An Giang và các đoạn chảy qua Lai Vung- Đồng Tháp), cù lao Tân Lộc (Cần Thơ) cù lao Mây (Vĩnh Long) và đoạn sông từ cuối cồn Mỹ Phước đến đầu cù lao Dung.

 

Vào mùa bông lau về, trên nhiều đoạn sông có tới hàng trăm ghe xuồng đua nhau giăng câu và thả lưới. Đặc biệt tại con sông Vàm Nao- con sông nổi tiếng về cá bông lau- hàng đêm, cứ khoảng 7- 8 giờ tối là ghe xuồng đánh bắt lại tụ hội về đông đủ, đèn phao đỏ rực, chớp nháy trên nhiều đoạn sông giống như những vì sao lấp lánh thật thú vị.

 

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hữu Hiệp cho biết, trước đây bà con ở Vàm Nao săn bắt cá bông lau bằng nhiều cách khác nhau: chài, lưới, câu cần, câu giăng, nhưng hiện nay đa số đều bắt bằng lưới vừa an toàn vừa có hiệu quả. Thông thường mỗi ghe lưới chỉ cần hai người, một người bơi và một người thả lưới. Mỗi tay lưới cá bông lau dài từ 300– 500m, dạo sâu khoảng 7m, tùy giăng sâu hay giăng cạn.

 

Dân nhà nghề chia lưới ra làm 2 loại: Lưới đèn (có gắn đèn trên phao) dành bắt cá chạy luồng trên. Còn lưới ngầm thì cho lưới chìm sâu xuống nước, bắt được nhiều cá to. Thăm cá cũng là một điều thú vị, nếu lúc nào nước chảy mạnh thì thăm vài giờ một lần, còn nước chảy yếu thì giãn ra, Mỗi lần được cá to anh em phấn khởi thông báo cho nhau để cùng chia sẻ.

 

Khác hơn An Giang, đa số ngư dân ở cù lao Dung thích săn bông lau bằng câu cần, câu viền hoặc câu phao. Anh Trần Phước Thiện, một tay câu nổi tiếng cho biết mỗi giàn câu viền dài từ 500– 800m, thả chìm xuống sâu vì cá bông lau thường đi ăn sát đáy.

 

Dọc theo viền, người ta buộc sợi câu cách nhau 3 sải một lưỡi (khoảng 5m), còn câu phao thì mỗi lưỡi gắn thêm một cái phao nhỏ, buộc cách nhau 10 sải. Theo anh, nghề câu cá bông lau quan trọng nhất là mồi. Tùy theo mùa và con nước mà người câu dùng những loại mồi khác nhau.

 

Có thể nói mồi nhạy nhất hiện nay là trùn biển. Loại mồi này thích hợp nhất trong những ngày nước đục, luồng chảy chậm hoặc đứng nước. Mồi gián cũng là loại khoái khẩu đối với cá bông lau, thích hợp nhất là vào thời điểm tháng 2, tháng 3, lúc nước trong và luồng chảy mạnh.

 

Tại các cửa Định An, Mỹ Thanh, Trần Đề và một số nơi có người còn dùng mồi bần chín để câu vào các tháng 6, 7, 8 lúc trở nước. Rõ ràng, trong giới câu cá bông lau, mỗi người đều có một bí quyết riêng, có người dùng mồi cá lóc nói sống, có người lại dùng ruột vịt hôi thúi hoặc các loại cá ươn trộn với bông gòn và thuốc Bắc.

 

Anh Lưu Văn Đầy ở cù lao Dung không giấu giếm: Muốn bắt được cá bông lau thật không dễ chút nào, đòi hỏi người câu phải có tay nghề cao, từng trải, rành về dòng chảy, con nước, lạch nước và thời điểm trong tháng để móc mồi thả câu.

 

Dân câu thường truyền nhau câu “Nhờ nước nhớ mùng”, có nghĩa là người câu cá bông lau phải chú ý đến con nước lớn, nước đứng hay ròng. Mùng là mùng mấy âm lịch. Anh Thiện cho biết cá bông lau sống tùy theo con nước, có khi mùa này ở vùng này nhưng mùa sau ở vùng khác. Song điểm tập trung nhiều nhất là trên các đoạn sông sâu, nước chảy mạnh. Chúng thích lội ngược chiều dòng chảy để tìm mồi nên người giăng câu phải nắm bắt quy luật đó để dụ cá vào ban đêm kể cả ban ngày.

 

Khi dòng nước bắt đầu chảy nhẹ cũng là lúc ngư dân bắt đầu cuốn câu, tóm gọn từng con cho vào ghe, nhiều con nặng đến 6, 7 kg.

 

Ngồi trên chiếc ghe 2 tấn, nào sóng gió, nào sương mù, tàu lắc lư làm tôi muốn nôn ói, nhưng vì quá mê say nên tôi cố gắng chịu đựng lấy máy ra ghi lại vài hình ảnh tuyệt vời của những “sát thủ” cá bông lau ở cù lao Dung.

 

Từ bao đời nay bà con đánh bắt bông lau đã thu về một nguồn lợi to lớn, nhưng giờ đây, nhiều lão ngư đã tỏ ý than phiền: Trước đây, dòng sông yên tịnh, cá tôm đặc lềnh, mỗi ghe xuồng có thể kiếm vài ba chục ký mỗi đêm. Nay do hoạt động đánh bắt ráo riết và tàu bè qua lại thường xuyên nên cá dần dần giảm đi, mỗi ngày dân chuyên nghiệp cũng chỉ kiếm được vài ba con. Do đó, muốn khai thác có hiệu quả, các tay lưới phải kết hợp đánh bắt một lúc nhiều loại như cá bông lau, cá sửu, cá út,… để tăng thêm thu nhập.

 

Anh Mười Chí- một tay câu bông lau có tiếng ở Sóc Trăng phấn khởi cho biết: Mấy năm nay, tuy cá bông lau về ít nhưng bù lại giá rất hấp dẫn khiến cho đội quân săn cá bông lau không những không giảm mà còn tăng lên đáng kể. Vả lại, nghề câu là một nghề khai thác cổ truyền vừa bảo vệ được nguồn thủy sản, vừa bảo vệ môi trường sinh thái nên được nhiều người ủng hộ.

Điều đáng mừng đối với người nuôi trồng thủy sản là gần đây Trung tâm Quốc gia Giống thủy sản nước ngọt Nam bộ đã nghiên cứu thành công việc sinh sản nhân tạo cá bông lau, tạo ra nhiều triển vọng cho người nuôi, một loài cá chất lượng hơn hẳn các loài cá da trơn khác.

HOÀI PHƯƠNG (TP Cần Thơ)