Vẻ đẹp kiến trúc tháp Phước Duyên và chùa Linh Mụ

Bài, ảnh: Hoàng Tuấn 

(Dân Việt) Tháp Phước Duyên là một biểu tượng nổi tiếng gắn liền với chùa Thiên Mụ - sau là chùa Linh Mụ. Từ xa có thể nhìn thấy ngôi tháp bảy tầng này vươn cao trên đỉnh đồi Hà Khê bên sông Hương.

   

Theo sách sử chép lưu tại chùa này, vào năm 1844, nhân dịp mừng lễ "bát thọ" bà nội ( Thuận Thiên Cao Hoàng hậu, vợ vua Gia Long), vua Thiệu Trị đã xây thêm tháp Phước Duyên hình bát giác, cao 21 m, gồm 7 tầng, mỗi tầng thờ một vị Phật. Bên trong có cầu thang hình xoắn ốc dẫn lên tầng trên cùng – tầng thứ bảy, thờ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Điều đặc biệt nữa là theo bia hiện còn ở chùa Thiên Mụ thì chính nhà vua đã vẽ đồ án để kiến trúc tháp.
Chùa Thiên Mụ là cổ tự đẹp nhất xứ Đàng Trong xưa kia, được xây vào năm 1601 dưới thời chúa Nguyễn. Truyền thuyết kể rằng, khi chúa Nguyễn Hoàng vào làm Trấn thủ xứ Thuận Hóa, một lần rong ruổi vó ngựa dọc bờ sông Hương, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ nhô lên bên dòng nước trong xanh uốn khúc, thế đất như hình một con rồng đang quay đầu nhìn lại. Ngọn đồi này có tên là đồi Hà Khê, ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi, nói với mọi người: "Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh". Dưới thời vua Từ Đức, để cầu mong có con nối dõi, nhà vua sợ chữ "Thiên" phạm đến Trời nên cho đổi từ "Thiên Mụ" thành "Linh Mụ" (hay "Bà mụ linh thiêng").
Bố cục mặt bằng của chùa được chia làm hai khu vực: Phía trước có tháp Phước Duyên, lầu bia, lầu chuông… Khu vực phía sau cửa Nghi Môn gồm các điện thờ Phật và các nhà trai, nhà khách, vườn hoa, phía sau cùng là vườn thông u tịch. Chùa Linh Mụ được xếp vào 20 thắng cảnh đất Thần Kinh xư Huế xưa. Hơn bốn thế kỷ nay, tiếng chuông Linh Mụ vẫn sớm chiều ngân nga, vang vọng cùng tháp Phước Duyên vươn cao bên dòng sông Hương thơ mộng của xứ Huế, như ước nguyện của vua Thiệu Trị:
“Nhờ sự độ trì của Phật mà mây che biển và che núi/ Và mưa lành đã tưới mát cỏ cây”.

Bốn trụ biểu và các bậc thang dẫn lên chùa Thiên Mụ trên đồi Hà Khê.

Tháp Phước Duyên gồm 7 tầng cao 21m do vua Thiệu Trị đích thân vẽ kiểu tháp.

Tam quan chùa Thiên Mụ dẫn vào khu vưc phia sau có điện thờ Phật.

Chính điện chùa Thiên Mụ.

Khu vực nhà trai, vườn hoa.

Tiếng chuông Thiên Mụ vẫn sớm chiều ngân nga, vang vọng…

Khám phá ngôi chùa cổ nổi tiếng nhất miền Trung

(Kiến Thức) - Chùa Thiên Mụ là điểm đến không thể bỏ qua với mỗi du khách khi đến thăm xứ Huế

Nằm trên đồi Hà Khê, tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5 km về phía Tây, chùa Thiên Mụ là ngôi chùa cổ nổi tiếng bậc nhất của khu vực miền Trung Việt Nam. Ảnh: Toàn cảnh chùa Thiên Mụ nhìn từ hữu ngạn sông Hương.

Chùa chính thức được khởi lập vào năm Tân Sửu (1601), đời chúa Tiên Nguyễn Hoàng - vị chúa Nguyễn đầu tiên ở Đàng Trong. Ảnh: Bốn trụ biểu và các bậc thang dẫn lên chùa Thiên Mụ.

Dưới thời chúa Nguyễn Phúc Chu (1691-1725), vào năm 1714 chùa đã được đại trùng tu chùa với việc xây hàng chục công trình kiến trúc mô như điện Thiên Vương, điện Đại Hùng, nhà Thuyết Pháp, lầu Tàng Kinh, phòng Tăng, nhà Thiền... Ảnh: Toàn cảnh khu vực chính điện của chùa Thiên Mụ.

Năm 1844, nhân dịp mừng lễ "bát thọ" của bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu (vợ vua Gia Long, bà nội của vua Thiệu Trị), vua Thiệu Trị kiến trúc lại ngôi chùa một cách quy mô hơn: xây thêm một ngôi tháp bát giác gọi là Từ Nhân (sau đổi là Phước Duyên), đình Hương Nguyện và dựng 2 tấm bia ghi lại việc dựng tháp, đình và các bài thơ văn của nhà vua. Ảnh: Tháp Phước Duyên nhìn từ phía trước.

Tháp Phước Duyên là một biểu tượng nổi tiếng gắn liền với chùa Thiên Mụ. Tháp cao 21 m, gồm 7 tầng, mỗi tầng tháp đều có thờ tượng Phật. Bên trong có cầu thang hình xoắn ốc dẫn lên tầng trên cùng, nơi trước đây có thờ tượng Phật bằng vàng. Ảnh: Tháp Phước Duyên nhìn từ phía sau.

Hai bên tháp Phước Duyên có hai nhà tứ giác, đặt hai tấm bia đời Thiệu Trị. Sâu vào bên trong là hai nhà lục giác, một nhà để bia và một nhà để quả chuông đúc đời chúa Nguyễn Phúc Chu. Đình Hương Nguyện nằm ở pPhía trước tháp. Ảnh: Một nhà tứ giác bên tháp Phước Duyên.

Trận bão năm 1904 đã tàn phá chùa Thiên Mụ nặng nề, khiến nhiều công trình bị hư hỏng, trong đó đình Hương Nguyện bị sụp đổ hoàn toàn. Năm 1907, vua Thành Thái cho xây dựng lại chùa, nhưng quy mô chùa không còn được to lớn như trước nữa.

Bên cạnh tên gọi Thiên Mụ, chùa còn có một tên khác được sử dụng song song là Linh Mụ. Điều này bắt nguồn từ một câu chuyện xảy ra thời vua Tự Đức. Ảnh: Tam quan chùa Thiên Mụ.

Năm 1862, để cầu mong có con nối dõi, vua Tự Đức sợ chữ "Thiên" phạm đến Trời nên cho đổi từ "Thiên Mụ" thành "Linh Mụ". Tên này có hàm nghĩa là "Bà mụ linh thiêng". Việc kiêng cữ này chỉ được thực hiện từ 1862 - 1869. Sau đó, cả hai tên Thiên Mụ và Linh Mụ đều được người dân sử dụng. Ảnh: Tòa điện Đại Hùng của chùa

Với cảnh đẹp tự nhiên và quy mô bề thế, ngay từ thời các chúa Nguyễn, chùa Thiên Mụ đã được mệnh danh là ngôi chùa đẹp nhất xứ Đàng Trong. Ảnh: Từ sân chùa nhìn xuống bến thuyền ở phía trước

Vào thời nhà Nguyễn, chùa Thiên Mụ được xếp vào 20 thắng cảnh đất Thần Kinh với bài thơ "Thiên Mụ chung thanh" do đích thân vua Thiệu Trị sáng tác và được ghi vào bia đá dựng gần cổng chùa. Ảnh: Khoảng sân trước chính điện.

Bên cạnh những công trình kiến trúc độc đáo, chùa Thiên Mụ ngày nay còn là nơi có nhiều cổ vật quí giá không chỉ về mặt lịch sử mà còn cả về nghệ thuật như chuông đồng, những bức tượng Phật, Hộ pháp... hay những hoành phi, câu đối. Ảnh: Bên trong điện Đại Hùng.

Chùa cũng là nơi lưu giữ một hiện vật lịch sử đặc biệt của miền Nam thời kỳ trước 1975: Chiếc xe ô tô - di vật của cố Hòa thượng Thích Quảng Đức để lại trước khi châm lửa tự thiêu để phản đối chính sách đàn áp Phật giáo của chế độ Ngô Đình Diệm năm 1963.

Ngày nay, chùa Thiên Mụ là điểm đến không thể bỏ qua với mỗi du khách khi đến thăm xứ Huế. Ảnh: Non nước xứ Huế nhìn từ chùa Thiên Mụ.

Quốc Lê