PNO - Làng gốm Bàu Trúc nằm ven quốc lộ 1A, thuộc thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10km về phía Nam. Đây là làng nghề truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm.
Làng Bàu Trúc có hơn 400 hộ, hầu hết là người Chăm, trong đó hơn 80% hộ làm nghề gốm truyền thống. Nghề làm gốm ở đây đã có từ rất lâu đời. Theo người dân địa phương, Bàu Trúc có tên gốc Chăm là Paley HamuTrok, nghĩa là “làng trũng”, do ngôi làng nhỏ này nhô ra cuối triền sông. Nghề làm gốm do ông Pôklông Chanh khởi tạo từ ngàn xưa, ông là một trong những vị tổ sư của nghề gốm và Bàu Trúc được xem là một trong những làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á.
Cổng vào làng nghề Bàu Trúc
Về Bàu Trúc, du khách sẽ được chiêm ngưỡng hàng trăm chủng loại sản phẩm gốm truyền thống và vô vàn các sản phẩm mỹ nghệ do bàn tay khéo léo của phụ nữ Chăm tạo nên.
Những sản phẩm gốm truyền thống và gốm mỹ nghệ
Người Chăm ở làng Bàu Trúc có cách làm gốm rất đặc biệt. Nguyên liệu làm gốm là đất sét mịn, có độ dẻo cao. Đất sét được làm sạch, đập nhuyễn, ngâm nước, sau đó nhồi với cát trắng hạt nhỏ theo tỷ lệ nhất định. Các nghệ nhân không cần dùng bàn xoay để tạo hình sản phẩm gốm như các nơi khác mà chỉ dùng đôi bàn tay khéo léo. Sản phẩm gốm Bàu Trúc cũng không dùng lò nung mà được nung ngoài trời bằng rơm, củi, than...dưới nhiệt độ cao từ 5-6 giờ. Gốm Bàu Trúc nung xong sẽ có màu nâu đỏ rất đẹp. Những sản phẩm cần nhuộm màu, sau khi nung sẽ được phun hoặc ngâm nước chiết từ cây thị (một loài cây ở trên núi). Những hoa văn trên các sản phẩm gốm đều thể hiện nền văn hóa truyền thống dân tộc Chăm.
Nghệ nhân Đàng Thị Phan
Nghệ nhân Đàng Thị Phan - người đã ba lần tham gia Hội thi làm gốm mỹ nghệ và gốm Chăm tại Hà Nội cho biết: “Việc làm gốm gắn bó với người phụ nữ Bàu Trúc từ xa xưa, đây cũng là nghề cha truyền con nối. Con gái 12, 13 tuổi trong làng đã biết nhào đất, nặn gốm…”. Bà Phan đã trộn đất sét nắn chiếc bình gốm đầu tiên năm 18 tuổi, đến nay bà đã có hơn 50 tuổi nghề.
Một vài hình ảnh về làng nghề gốm Bàu Trúc hôm nay:
Nghệ nhân Phan đang nhào đất chuẩn bị nặn gốm
Nghệ nhân Phan dùng đôi tay khéo léo tạo dáng sản phẩm
Sản phẩm gốm mỹ nghệ vừa ra lò
Bài và ảnh: TƯỜNG VÂN
Vị trí
Thôn Bầu Trúc có khoảng 400 hộ có đến 85% trong số đó vẫn thủy chung với nghề gốm. Theo truyền thuyết, nghề làm gốm do vợ chồng ông tổ Poklong Chanh dạy cho phụ nữ trong làng từ ngàn xưa. Để tưởng nhớ công ơn của tổ nghề, bà con lập đền thờ tổ chức cúng tế Poklong Chanh vào dịp lễ hội Katê hàng năm.
Ðất đai vùng Bầu Trúc từ xa xưa đã dành sẵn cho cư dân kho báu để khai sinh và nuôi sống nghề gốm; đó là mỏ đất, mỏ cát riêng biệt mà chỉ phù sa sông Quao mới có: Ðất mịn, dẻo lạ lùng; cát cũng rất mịn, hạt nhỏ li ti. Mỗi thứ đồ gốm, tùy công năng mà pha trộn cát với đất, nhưng trộn với tỷ lệ cát cao nhất, gốm ra lò vẫn bóng mịn, hầu như không sản phẩm nào rạn, nứt.
Ở nhiều nơi người ta dùng bàn xoay để nặn gốm, còn các nghệ nhân gốm Chăm vẫn dùng đôi tay khéo léo để tạo nên những tác phẩm tuyệt vời với mẫu mã phong phú. Các hoa văn trang trí trên gốm Bầu Trúc là những đường khắc vạch hình sông nước, chấm vỏ sò và hoa văn thực vật; có cả hoa văn móng tay trên vai cổ gốm rất mộc mạc, gần gũi, nhẹ nhàng. Sản phẩm gốm được nung lộ thiên ở nhiệt độ khoảng từ 500 - 6000C trong vòng 6 giờ, sau đó được lấy ra để phun màu (loại màu này được chiết xuất từ trái dông, trái thị ở trên rừng) rồi được tiếp tục nung lại trong vòng 2 giờ. Vì vậy, gốm Bầu Trúc có màu đặc trưng vàng đỏ, đỏ hồng, đen xám, vệt nâu, tạo thành các sản phẩm gốm độc đáo, mang theo vẻ "lung linh của nền văn hóa Chămpa".
Đến với làng gốm Bầu Trúc du khách sẽ thấy được vẻ đẹp riêng so với gốm những nơi khác. Nếu du khách muốn tự tay mình làm ra một sản phẩm, người dân nơi đây rất sẵn lòng hướng dẫn: Du khách sẽ từ việc đập đất khô cho tơi, nặn thành hình, trang trí, đến khâu nung sản phẩm.
Làng gốm Bầu Trúc
Nằm ven quốc lộ 1A Làng gốm Bầu Trúc thuộc thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10km về hướng nam.
Đặc điểm
Là một trong hai làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á, Bầu Trúc còn được coi như một bảo tàng mang đặc tính gốm truyền thống của dân tộc Chăm.
 |
| Gốm Bầu Thúc |
Ðất đai vùng Bầu Trúc từ xa xưa đã dành sẵn cho cư dân kho báu để khai sinh và nuôi sống nghề gốm; đó là mỏ đất, mỏ cát riêng biệt mà chỉ phù sa sông Quao mới có: Ðất mịn, dẻo lạ lùng; cát cũng rất mịn, hạt nhỏ li ti. Mỗi thứ đồ gốm, tùy công năng mà pha trộn cát với đất, nhưng trộn với tỷ lệ cát cao nhất, gốm ra lò vẫn bóng mịn, hầu như không sản phẩm nào rạn, nứt.
Ở nhiều nơi người ta dùng bàn xoay để nặn gốm, còn các nghệ nhân gốm Chăm vẫn dùng đôi tay khéo léo để tạo nên những tác phẩm tuyệt vời với mẫu mã phong phú. Các hoa văn trang trí trên gốm Bầu Trúc là những đường khắc vạch hình sông nước, chấm vỏ sò và hoa văn thực vật; có cả hoa văn móng tay trên vai cổ gốm rất mộc mạc, gần gũi, nhẹ nhàng. Sản phẩm gốm được nung lộ thiên ở nhiệt độ khoảng từ 500 - 6000C trong vòng 6 giờ, sau đó được lấy ra để phun màu (loại màu này được chiết xuất từ trái dông, trái thị ở trên rừng) rồi được tiếp tục nung lại trong vòng 2 giờ. Vì vậy, gốm Bầu Trúc có màu đặc trưng vàng đỏ, đỏ hồng, đen xám, vệt nâu, tạo thành các sản phẩm gốm độc đáo, mang theo vẻ "lung linh của nền văn hóa Chămpa".
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét