Thật bất ngờ, trên hòn đảo giữa biển khơi lại có những ruộng bậc thang đá độc nhất vô nhị. Những ruộng bậc thang cát trắng trồng tỏi là nét đặc biệt của huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi).
Đảo An Bình cách trung tâm huyện Lý Sơn khoảng 5 km. Thu nhập chủ yếu dựa vào cây hành, tỏi.
Với địa hình tương đối dốc, những ruộng tỏi ở đây có nét độc đáo như những ruộng bậc thang.
Ruộng bậc thang trồng tỏi trên đảo bé gợi nhớ ruộng bậc thang trên miền Tây Bắc.
Những ụ cát cắt được đắp khắp các đầu ruộng, sẽ được dùng để trải lên mặt, sau khi người dân đã làm kĩ phần đất nền bên dưới là lớp đất đỏ để nuôi sống cây tỏi...
Công đoạn làm đất, chuẩn bị trông tỏi khó khăn hơn so với trong đất liền.
Đất đai khu vực này cằn cỗi hơn hai xã thuộc đảo lớn.
Ruộng tỏi canh tác mỗi năm một mùa. Ruộng trồng tỏi sau khi thu xong sẽ được phủ cát trắng chờ gieo vụ sau.
Tháng Bảy, tháng Tám mùa làm đất, cát vụn san hô mục dưới đáy biển được hút về đổ lên mặt ruộng một lớp dày khoảng 4 cm, sau khi trải một lớp rong biển khô.
Sang tháng Chín, đầu mùa mưa, các tép tỏi giống được trồng cắm chôn vào lớp cát, tưới ẩm những ngày trời không mưa, cây tỏi mọc lên, đến tháng hai năm sau bắt đầu thu hoạch.
Tỏi trồng trên đất Lý Sơn không to như tỏi Huế và tỏi miền Bắc, không cay lắm và có mùi dìu dịu, không nồng mùi hăng hắc. 
Hương vị đặc biệt đã làm nên nét đặc trưng của tỏi Lý Sơn, nâng món gia vị này lên thành đặc sản có một không hai ở Việt Nam.
Thứ Ba, ngày 7 tháng 10 năm 2014
(VTC News) - Nằm giữa biển xanh mênh mông sóng nước, đảo tiền tiêu Lý Sơn được thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh đẹp cùng những địa danh bí ẩn.
Hang Câu, một trong những thắng cảnh thu hút du khách đến với Lý Sơn.
Chùa Hang huyền bí.
Tượng Phật Quán Thế Âm trên đỉnh núi Giếng Tiền.
Đảo tiền tiêu Lý Sơn nhìn từ trên cao
Hồ nước trong trên miệng núi lửa 'ngủ yên' nghìn năm.
Kỳ thú Hòn Đụn trên đảo Bé.
Sức hấp dẫn kỳ vĩ của Hang Câu.
Một góc núi Giếng Tiền.
Gành Đá Đen trên đảo Bé.
Hang Kẻ cướp bí ẩn.
Bãi cát trắng cùng làn nước trong vắt trên đảo Bé.
Cổng Tò Vò, kiệt tác của thiên nhiên trên đảo tiền tiêu.
Độc đáo ruộng bậc thang hàng trăm năm tuổi.
Nhà cổ tinh xảo hàng trăm năm tuổi trên đảo Lý Sơn
(VTC News) - Đối mặt với bão biển, gió dữ, nhưng căn nhà cổ gần 200 năm tuổi của dòng họ Dương vẫn hiên ngang như con người Lý Sơn can trường giữ biển.
 |
| Ngôi nhà cổ của dòng họ Dương trên đảo Lý Sơn đã tồn tại gần 200 năm nay |
 |
| Ngôi nhà còn gần như nguyên vẹn từng kết cấu cho đến chi tiết |
 |
| Căn nhà sở hữu những chi tiết chạm khắc Rồng, Phụng tinh xảo |
Ngôi nhà cổ của dòng họ Dương trên đảo Lý Sơn đã tồn tại gần 200 năm nay
Án thờ bằng gỗ mít có tuổi thọ hàng trăm năm tuổi
Án thờ và liểng đối hơn 150 tuổi
Chi tiết chạm trổ tinh xảo
Nhà được xây dựng theo kiến trúc thuần Việt với nhà ba gian
Chi tiết cột kèo giao long
Toàn bộ hệ thống kèo được chạm trổ tinh vi
Bức vách bằng gỗ mít đỏ
Mịnh Văn-Bửu Lân
Độc đáo ruộng bậc thang cát trắng trồng tỏi ở Lý Sơn
(VTC News) - Không giống như ruộng bậc thang ở các tỉnh miền núi phía Bắc, những ruộng bậc thang cát trắng trồng tỏi là nét đặc biệt của đảo Bé, Lý Sơn.
Với địa hình tương đối dốc, hàng trăm năm nay, cư dân nơi đây đã xây những thửa ruộng theo kiểu riêng của mình.
Từ đá san hô, đá ong có sẵn trên đảo, người dân đã xếp dựng hàng ngàn mét bờ bao cho những thửa ruộng hành, tỏi độc đáo mà hiếm nơi nào có được.
Và cứ vậy, theo năm tháng, hệ thống ruộng bậc thang nơi đây hình thành từ cát trắng, đá san hô, đá nham thạch... từ bao giờ mà chính các bậc cao niên nơi đây cũng không định tuổi được.
Chính sự độc đáo này đã tạo ra hương vị đặc trưng của hành tỏi Lý Sơn không thể lẫn với bất cứ nơi nào.
 |
| Đảo Bé sở hữu hệ thống ruộng bậc thang độc đáo |
Từ đá san hô, đá ong có sẵn trên đảo, người dân đã xếp dựng hàng ngàn mét bờ bao cho những thửa ruộng hành, tỏi độc đáo mà hiếm nơi nào có được.
Và cứ vậy, theo năm tháng, hệ thống ruộng bậc thang nơi đây hình thành từ cát trắng, đá san hô, đá nham thạch... từ bao giờ mà chính các bậc cao niên nơi đây cũng không định tuổi được.
 |
Không biết hệ thống ruộng bậc thang này đã có từ bao giờ mà các bậc cao niên khi sinh ra đ  Hệ thống ruộng bậc thang hàng ngàn mét   Được xếp sắp từ đá san hô, đá núi lửa   Có từ khi nào không ai biết   Nơi đây trồng những loại sản vật độc nhất vô nhị |
Bửu Lân - Mịnh Văn
Triệu năm núi lửa Lý Sơn
Đảo Lý Sơn trông xa như một chiến hạm nổi giữa biển. Tiến gần hơn một chút thì thấy “chiến hạm” ấy chứa trong lòng nó 5 “con tàu” nhỏ gồm 5 ngọn núi, mỗi ngọn núi là một miệng núi lửa.
3 hòn 2 núi
Dân Lý Sơn đặt cho 5 ngọn núi hình thành nên hòn đảo của mình bằng “3 hòn” và “2 núi”. Hòn thì có hòn Vung, hòn Tai, hòn Sỏi; núi thì có Thới Lới và Giếng Tiền. Tất cả đều là núi nhưng ngọn nào nhỏ thì được gọi là “hòn”, còn lớn hơn thì gọi là núi. Trên đỉnh của những ngọn núi này đều để lại dấu vết rất rõ về những đợt phun trào nham thạch từ hàng triệu năm trước. Mỗi ngọn núi đều có một chiếc “phễu” khổng lồ trên đỉnh, tức các miệng núi lửa. Dựa vào cấu tạo địa chất của từng núi, ta có thể đoán được chúng không phun trào cùng lúc. Bằng chứng là, hòn Vung, hòn Tai hay Giếng Tiền thì đất đỏ, còn núi Thới Lới thì phần lớn là đá. Bản thân núi Thới Lới, địa chất ở đây cũng cấu tạo rất lạ, chỗ thì trùng trùng lớp lớp đá rắn đùn lên nhau, chúng nằm phủ phục bên nhau như những con cá sấu rình mồi; nơi thì “mềm mại” như bọt đường đang trào ra khỏi chảo. Điều ấy chứng tỏ, để hình thành ngọn núi này, hàng trăm đợt phun trào nham thạch diễn ra trong nhiều năm, mỗi đợt phun trào để lại một lớp địa chất khác nhau.
 Đồng tỏi Lý Sơn nhìn từ miệng núi lửa |
Trong 5 ngọn núi ấy thì Hòn Tai và Thới Lới mang dấu ấn rõ nhất về những cơn biến động của tạo hóa thuở khai thiên lập địa. Hòn Tai nằm ở phía tây, hiện còn sót lại một mỏm đá, trông xa như đầu con rùa đang chuẩn bị thụt vào cổ. Cách ngọn núi này chừng 3 cây số đường biển là đảo Bé. Có giả thiết cho rằng, sau một cơn địa chấn cực mạnh, hòn Tai bị vỡ ra. Một mảng của ngọn núi này văng về phía tây, hình thành nên đảo Bé. Bằng chứng là, đảo Bé không có miệng núi lửa nào. Ở rìa phía đông của đảo Bé, hình thù của nó rất giống với hòn Tai. Nếu kéo đảo Bé “dính” lại với hòn Tai, chỗ khớp nối phần phía đông của đảo với nơi “đầu rùa” của hòn Tai sẽ vừa khít. Đó cũng chỉ là giả thiết của người trần mắt thịt, còn với các nhà khoa học, đi tìm câu trả lời vì sao đảo Bé lại không có miệng núi lửa, vì sao cấu tạo địa chất nơi phía đông của đảo lại giống với phía tây của hòn Tai, luôn là một thử thách. Còn núi Thới Lới, ngọn núi lớn nhất của đảo Lý Sơn lại hàm chứa trong lòng nó nhiều điều bí ẩn kỳ thú để nó mãi mãi trở thành điểm tựa cả về mặt địa lý lẫn tâm linh của hơn hai vạn dân trên đảo suốt nhiều thế kỷ qua.
Tiếp cận miệng núi lửa
Ngược đỉnh Thới Lới bằng xe máy bây giờ không một chút dễ dàng dù rằng đường lên miệng núi lửa này đã được tráng nhựa. Độ dốc quá lớn, lại cheo leo giữa lưng chừng vách đá nên nó luôn mang lại cho người đi xe máy một cảm giác bất an. Trên đường lên miệng núi lửa, lẫn trong những lớp đá điệp trùng xù xì da cá sấu là những “đốm sáng” thưa thớt. Chúng di động trên những mỏm đá cheo leo để nhấm nháp hương vị của các loại cây chịu hạn. Đó là những chú dê núi. Loài dê gắn với ngọn núi này ngay từ thuở lọt lòng nên “thuộc” từng viên cuội, nếu không, chỉ cần một sơ sẩy nhỏ chúng sẽ phải trả giá đắt khi lăn từ độ cao hàng trăm mét xuống chân núi.
 Chuẩn bị vào vụ tỏi ở Lý Sơn - Ảnh: Trần Đăng |
Khi lên tới đỉnh núi Thới Lới, bất ngờ hiện ra một lòng chảo khổng lồ. Trong lòng chảo ấy luôn có một đàn bò bình yên gặm cỏ. Chúng kết bạn với đàn cò “ăn theo”, tạo cái cảm giác bình yên đến vô ưu. Nhìn từ miệng núi lửa này, cánh đồng tỏi Lý Sơn đang vào vụ, trông chẳng khác nào một bức tranh với nhiều mảng màu đỏ - trắng rất bắt mắt. Màu đỏ là lớp đất bazan được lấy từ các miệng núi lửa về rải lên đồng tỏi, màu trắng là lớp cát được lấy từ biển về “bón lót” trước khi đặt những tép tỏi giống xuống đất, còn màu xanh là những luống cây phân định các bờ thửa bờ vùng. Hai loại đất cát trắng - đỏ ấy, với những đặc thù của nó đã làm nên hương vị độc đáo, không trộn lẫn của tỏi Lý Sơn với các loại tỏi ở những nơi khác.
 Núi Thới Lới - nơi có miệng núi lửa lớn nhất |
Lòng chảo của núi Thới Lới lớn bằng một sân vận động cỡ vừa. “Sân vận động” này nguyên là một hồ nước được hình thành sau những đợt phun trào nham thạch. Thế nhưng, khi mực nước trong hồ đã đầy, chúng bèn xé toạc một bên, nơi có lớp địa chất yếu nhất để đổ ra biển. Hệ quả của việc này để lại cho Lý Sơn một địa danh: suối Chình. Đây là con suối duy nhất của đảo mà mỗi mét vuông đất dọc theo nó đều trầm tích một huyền thoại về lịch sử khai phá hòn đảo này của người xưa. Những hiện vật thu được sau các đợt khai quật khảo cổ học dọc theo suối Chình đã giải mã nhiều điều về lớp cư dân cổ xưa cách nay cả ngàn năm trên đảo và để lại cho hậu thế những bài học quý giá về cách chống chọi trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Các lão nông ở Lý Sơn kể rằng, trước năm 1945, miệng núi lửa trên đỉnh Thới Lới nguyên là một cánh rừng nguyên sinh với nhiều loại gỗ quý. Tuy nhiên, cánh rừng nguyên sinh ấy giờ chỉ còn trong ký ức của lớp người già. Để lấp vào chỗ trống của miệng núi lửa giờ thành đồng cỏ cho đàn bò, người ta đã “bít” lối thoát nước xuống suối Chình, tạo ra một hồ nước nhân tạo với hy vọng nó sẽ trở thành chiếc máy điều hòa nhiệt độ khổng lồ cho hòn đảo bốn mùa thiếu nước ngọt này.
Trông vời trời nước
Nhiều lần ra Lý Sơn rồi ngược núi Thới Lới để đặt chân lên miệng núi lửa, những lúc trời quang, tôi cố nhìn về hướng đông bắc xem thử có một chấm nhỏ nào của mảnh đất thiêng liêng được mang tên Hoàng Sa không, nhưng chỉ thấy biển xanh xa tít tắp. “Hoàng Sa trời nước mênh mông/Người đi thì có mà không thấy về”. “Không thấy về” nghĩa là “ở lại”, nghĩa là thành Tổ quốc. Dù vậy, câu ca đã làm thắt ruột bao người dân đảo suốt mấy trăm năm qua. Dù không nhìn thấy Hoàng Sa từ miệng núi lửa này, song những bậc tiền nhân của đảo Lý Sơn đã “thấy” Hoàng Sa từ hơn 300 năm trước, thấy cả trong tâm tưởng lẫn trong thực tế. Chính mảnh đất một thời là “hỏa diệm sơn” ấy đã hun đúc nên sự can trường của ngư dân Lý Sơn. Bằng những chiếc thuyền câu mỏng manh, chỉ dùng tay chèo thôi mà vượt trùng khơi để có mặt ở “dải cát vàng” ngay từ thời ông bà mình đi mở đất. Không phải ngẫu nhiên mà chúa Nguyễn, rồi các vua nhà Nguyễn, đã tin cẩn giao trách nhiệm cho dân Lý Sơn làm nhiệm vụ tiên phong trong việc chinh phục biển Đông, trong đó có Hoàng Sa.
Lý Sơn, hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc, nơi trầm tích những vỉa tầng văn hóa ngàn đời của cha ông. Lửa trên 5 ngọn núi của đảo đã tắt từ hàng triệu năm rồi nhưng ngọn lửa yêu nước thì vẫn luôn âm ỉ cháy trong lòng dân Lý Sơn, như hai tiếng Hoàng Sa chưa bao giờ lụi tắt trong tâm khảm của cả triệu triệu người dân Việt.
Trần Đăng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét