Cá de tuy bé mà ngon

Cá de có “ngoại hình” gần giống cá cơm, thân ngắn, lớn bằng ngón tay, da cá màu xanh đậm, xương mềm, thịt ngọt. Cá de xuất hiện nhiều ở vùng cửa biển miền Trung từ tháng 6 đến tháng 9 âm lịch. Thịt cá de rất lành, hàm lượng đạm cao, chứa nhiều can xi, vitamin...

Cá de kho rim là món khá phổ biến. Để nguyên con cá, chỉ cần rửa qua nước sạch, ướp gia vị, cho vào chiếc om đã khử dầu, bắc lên bếp để lửa riu riu rồi thêm một ít nước. Món cá de kho rim hội tụ đủ các vị béo, ngọt, bùi chẳng khác gì món cá bống kho tộ.

Cá de chuẩn bị nấu canh dưa hường - Ảnh: Thanh Ly

Cũng không thể quên món mắm cá de. Cá còn tươi đem về làm sạch và tuyệt đối không được để vỡ nát. Rửa lại vài lần nước pha muối có độ mặn tương đương nước biển, hoặc trực tiếp rửa bằng nước biển. Đợi cá ráo nước, người ta muối cá theo công thức sáu phần cá, một phần muối hột, để chừng mười lăm phút đến nửa giờ cho cá thấm đều muối.
Sau đó cho vào lu vại, ém chặt xuống, dùng nẹp tre gài bên trên cho cá không trồi lên. Cứ thế, để qua mươi ngày là có thể ăn được. Đơn giản và nhanh nhất là chan nguyên một thìa mắm cá de lên chén cơm nóng trắng tinh, trộn đều ăn một miếng thì không thể không hít hà, xuýt xoa khen ngợi. Những hôm lỡ bữa chợ, chỉ cần vài bụi cải ngọt, rau dền cơm ngoài vườn hay ngon hơn một chút là những trái đậu ván luộc qua nước sôi chấm cùng mắm cá de là đã đủ ngon.
Đặc biệt với món bê thui xứ Quảng  không thể thiếu mắm cá de. Trải miếng bánh tráng ra, đặt lên đó vài lát thịt bê, cuốn chung với rau, chấm vào chén mắm, cắn thêm một miếng ớt xanh nhai thật chậm, thật kỹ mới cảm nhận hết vị ngọt bùi của thịt, thơm nồng của rau và vị đậm đà của mắm.
Những món ngon từ cá de thì có nhiều. Người miền biển “hảo” nhất là cá de nấu dưa hường, một món canh giải nhiệt bao đời của dân chài. Dưa hường chọn trái to bằng trái cam, không quá già cũng không quá non bởi trái lớn có nhiều hạt, trái nhỏ quá thì không đủ vị ngọt. Cẩn thận rửa sạch sau đó mới gọt bỏ hết lớp vỏ xanh bên ngoài, rồi chẻ dọc trái dưa ra nhiều phần.
Đợi nước sôi, thả cá de đã rửa sạch vào nồi, rồi cho dưa hường vào. Đợi nước sôi bùng lên vài dạo thì tắt lửa, nếu để sôi lâu quá dưa bị nhão và cá sẽ nát. Cho thêm ít hành, ngò để tô canh vừa đẹp mắt lại có mùi thơm thoang thoảng. Canh có vị ngọt thanh của dưa và cá, nước canh không quá béo, không quá ngọt nên ăn mãi vẫn không thấy ngấy...

Phan Thị Thanh Ly