Kỳ bí thòi lòi - quái ngư vùng nước lợ

Sống lấm lem với bùn nhưng không tanh, thịt ngọt, sớ dai, đấy chính là sự hoà quyện mặn nồng của quái ngư nước lợ thòi lòi.

Thợ bẫy thòi lòi ở vùng rừng đước của đảo Long Sơn, Vũng Tàu - Ảnh: Nguyễn Đình

Mắt lồi thao láo, ngó trước nghiêng sau, khi phi thân trên mặt sình lầy, lúc lướt phăng mặt nước, leo cây ác liệt, hiếu chiến như đấu sĩ… đấy chỉ là những miêu tả cơ bản khi nói về loài lưỡng cư có tên gọi rất tượng hình: thòi lòi - món ngon khoái khẩu vùng đầm lầy nước lợ.
Thòi lòi trở nên phổ biến trong thực đơn lai rai của tín đồ ăn nhậu cỡ độ chục năm trở lại. Với ngoại hình kỳ dị như một con quái thú đầm lầy, và cũng không dễ đánh bắt, do vậy thòi lòi ngày xưa không mấy được ưa chuộng và hiển nhiên không có trong danh sách yến tiệc hải sản phủ phê của cư dân miệt sông nước.
Rồi đến một hôm khi rượu còn mồi cạn, nghía ra đầm lầy thấy thòi lòi đang giương vây gầm ghè, cấu xé tranh giành lãnh thổ và bạn tình của nhau, món mồi nhậu thòi lòi nướng mộc hiện nguyên hình, ngon không kể xiết.
Khoan bàn đến món thòi lòi nướng trui hay nướng muối ớt, mà hãy đề cập đến chuyện gian nan đưa con cá này từ đầm lầy lên bàn nhậu. Ấy là bởi tập tính con cá khó chịu này cứ nửa nước nửa sình, nên không có "cửa" bủa lưới, chuyện giăng câu cũng quá xá trần ai. Muốn tóm gọn Thòi Lòi, cách duy nhất là đánh bẫy.
Bẫy thòi lòi đơn giản với một ống lưới dài độ 50 - 70cm, miệng lưới có đường kính độ 20cm, thuôn nhỏ dần đến cuống lưới. Khi nước cạn, thòi lòi đào hang trú ẩn, miệng hang có hình tròn rộng như cái tộ lớn xâm xấp nước.
Dân săn thòi lòi dựa vào vết bùn nơi miệng hang là xác định được "báu vật" còn đang nằm trong đó, chỉ việc úp ống lưới vào, khi thòi lòi chui ra sẽ chạy tuột xuống cuống lưới đến lúc bí đường, vòng ngược lại tự cuộn luôn mình vào lưới. Việc đơn giản còn lại chỉ việc xách ống lưới mang thòi lòi về nhà, đợi giờ "lên đĩa".
Việc chế biến thòi lòi thật mộc mạc, chân thành, không diêm dúa đến độ phải “tắm nước sôi - bôi nước hoa” với các công đoạn đánh vẩy, làm lông, tẩm ướp gia vị như những món ngon cá mú miền sông nước khác.
Thòi lòi cứ để nguyên con, nướng mộc cũng gọn, hay sang chảnh hơn cứ việc thêm chút muối ớt, khía qua thân mình vài lát để khi nướng vị mặn cay của muối ớt thấm sâu vào thớ thịt.
Thòi lòi bơi nhảy với tốc độ như một vận động viên điền kinh, nên giống quái ngư này không có mỡ, thịt chắc như lực sĩ cử tạ, đem nướng cho đến khi da cháy sém, từng sớ thịt trắng bông nở ra, món ngon thòi lòi lúc ấy chính thức sẵn sàng.
Sống lấm lem với bùn nhưng không tanh, thịt ngọt, sớ dai, đấy chính là sự hoà quyện mặn nồng của quái ngư nước lợ thòi lòi. Miếng cá còn đượm thơm hơi lửa, chấm cùng chút nước mắm nhĩ dằm ớt chỉ thiên, luôn khiến những bữa tiệc rượu thêm phần thịnh soạn.
Thòi lòi nướng có thể ăn kèm với dưa leo, rau răm. Món ngon khác của thòi lòi ấy là đem chế biến nồi lẩu lá giang, xì xụp chan chan húp húp giữa những ngày mưa gió. Gắp con thòi lòi mà rưng rưng cảm động bởi quái ngư ngoại hình xấu xí không xứng tầm ngôi hậu ngôi phi, nhưng phong vị đầy gợi thèm, ăn chưa xong đã nhớ.

Cùng xem những hình ảnh độc đáo về thú đi săn cá thòi lòi ở vùng rừng đước của đảo Long Sơn, Vũng Tàu:

Việc chế biến thòi lòi thật mộc mạc, chân thành, không diêm dúa đến độ phải “tắm nước sôi - bôi nước hoa”, mà chỉ cần thêm chút muối ớt, khía qua thân mình vài lát - Ảnh: Nguyễn Đình Thòi lòi đào hang trú ẩn với miệng hang có hình tròn tròn như cái tộ lớn - Ảnh: Nguyễn Đình  Dụng cụ bẫy thòi lòi - Ảnh: Nguyễn Đình Chân dung quái ngư thòi lòi vùng nước lợ - Ảnh: Nguyễn Đình Chiến lợi phẩm của một buổi săn thòi lòi - Ảnh: Nguyễn Đình

Nguyễn Đình (thực hiện)