Về búng Bình Thiên ngắm bông nhút rực rỡ mùa nước nổi

Ở một góc nhỏ của búng Bình Thiên, những bông hoa nhút vàng rực, nổi bật trên tông màu đỏ của phù sa và hàng cây xanh ven bờ.

Búng Bình Thiên là một trong những hồ nước ngọt lớn nhất của Tây Nam Bộ, nằm gần biên giới Campuchia, thông với sông Bình Di (An Phú, An Giang). 

Nơi đây gắn với truyền thuyết về một vị tướng lĩnh khi đến đây phát triển doanh trại, gặp hạn, đã khấn trời phật rồi đâm gươm vào đất. Một dòng nước từ đất phun lên, lâu dần, ngập thành hồ như hiện nay. Nước hồ quanh năm trong xanh nên được gọi là búng Bình Thiên (hồ nước trời).

Nên đến búng Bình Thiên vào thời gian nào?

Bạn có thể đến búng vào mọi thời điểm trong năm, song lý thú nhất vẫn là vào mùa nước nổi.  Khi đó, diện tích mặt nước của búng tăng gấp nhiều lần so với các tháng khác trong năm.

Di chuyển như thế nào?

Búng Bình Thiên cách trung tâm TP Châu Đốc 35 km. Nếu đi xe đò, bạn đến bến xe Châu Đốc, đi xe bus đến. Nếu đi xe máy hay ôtô riêng, từ trung tâm thành phố, bạn chạy xe qua cầu Cồn Tiên, theo tỉnh lộ 956 đến thị trấn An Phú, từ đây đi tiếp về cửa khẩu Khánh Bình, đến ngã tư Quốc Thái, rẽ trái đi tiếp độ 2 km là tới búng Bình Thiên (huyện An Phú, An Giang).

Những hoạt động nào giúp bạn khám phá búng Bình Thiên trọn vẹn nhất?

Búng Bình Thiên thực chất là hồ nước, nên phương duy nhất để bạn khám phá thuyền của người dân trên bờ. Mỗi thuyền chở khoảng 4-10 người với mức giá từ 150.000-300.000 đồng một người. Theo anh Nguyễn Văn Tâm, 39 tuổi, người địa phương, hiện nay búng dài khoảng 500 m, rộng 3.000 m, nên thời gian đi một vòng búng khoảng 40 phút. 

Trong hành trình lênh đên trên lòng búng, ngoài nhà bè, lồng nuôi cá, cảnh sắc thiên nhiên, những cụm hoa điên điển vàng rực. Bạn sẽ phát hiện ở một góc khuất của búng, những hoa sen hồng tươi đang khoe sắc. Cũng gần đó là khoảng trời vàng rực của hoa nhút. Màu vàng của loại hoa quyện trong màu đỏ của phù sa, xanh của hàng cây ven búng khiến bạn không thể không nghĩ tới câu "Tôi đã thấy hoa vàng trên cỏ xanh".

Giăng lưới bắt cá linh, hái bông điên điển là hoạt động được yêu thích vào mùa nước nổi. Năm nay, nước từ thượng nguồn về ít, nên cá cũng không nhiều, giăng lưới vào ban ngày, lượng cá càng ít. Tuy vậy, việc giăng hay tự tay gỡ những chú cá còn dang vùng vẫy trong lưới sẽ khiến bạn khó quên.

Tìm hiểu về cuộc sống của người Chăm sinh sống quanh búng. Ngắm thánh đường Mas Jid Khoy Ri Yah với mái vòm hình củ tỏi nhộp nhịp con chiên lui tới cầu nguyện; ánh mắt trong veo của trẻ thơ; vẻ đẹp của thiếu nữ Chăm.

Ăn gì?

Xung quanh búng có các hàng quán bán món ăn địa phương. Các món bạn nên thử tại đây vào mùa nước nổi nên là những món từ cá linh, bông điên điển, các món của người Chăm, bánh bò thốt nốt.

Ở đâu?

Cắm trại, ngủ nhờ nhà dân hay các nhà nghỉ gần đó. Tuy nhiên, sau khi khám phá búng, nên trở về Châu Đốc, khám phá thành phố này.

Mang gì?

Quần áo, giày dép gọn gàng.

Nên mang mũ rộng vành, áo khoác, kem chống nắng.

Cung đường nên đi để có chuyến khám phá hoàn hảo:

TP HCM - Tràm Chim - Vàm Nao - Châu Đốc - Búng Bình Thiên - rừng tràm Trà Sư. 

Bài và ảnh: Huỳnh Hằng

Vẻ đẹp làng Chăm bên hồ Búng Bình Thiên

(Dân Việt) Đến thăm hồ Búng Bình Thiên mùa nước nổi về, du khách sẽ được tìm hiểu văn hóa người Chăm bản địa, trải nghiệm nhịp sống miền Tây và thưởng thức những món ăn đặc trưng miệt sông nước.

   

Cùng với người anh em Ninh Thuận, An Giang là một trong những địa phương có số lượng đồng bào Chăm sinh sống đông nhất so với các vùng miền khác ở nước ta, tập trung nhiều ở huyện An Phú nơi có hồ nước ngọt lớn bậc nhất miền Tây Nam Bộ: Hồ Búng Bình Thiên.
Tọa lạc ở vị trí thông với con sông Bình Di - một nhánh dòng sông Hậu nổi tiếng miền Tây Nam Nam bộ và sát biên giới nước bạn Campuchia, hồ Búng Bình Thiên là hồ nước ngọt thuộc ba xã: Quốc Thái, Khánh Bình và Nhơn Hội.

"Búng" trong tiếng địa phương có nghĩa là hồ hay đầm phá, "Bình" là yên bình, còn "Thiên" có nghĩa chỉ trời. Và ý nghĩa tên hồ này theo người dân nơi đây cho biết, cũng là sự tích dân gian về nguồn gốc hồ, là "hồ nước bình yên do trời ban".
Hồ Búng Bình Thiên còn được gọi tên là "Hồ gương trời" do đặc thù nước trong hồ luôn luôn xanh trong, phẳng lặng như gương mặc cho dòng sông Hậu có đỏ ngầu phù sa đi nữa. Đây là nguồn cung cấp nước khổng lồ cho toàn khu vực và đặc biệt không bao giờ cạn kể cả đang mùa hạn hán khắp nơi khô cằn. Đồng thời, Búng cũng là nơi quy tụ rất nhiều loại cá tôm sinh sống, nhiều loại thực vật thủy sinh như sen, súng, tảo...

Hàng trăm năm trước, khi vùng đất Nam Bộ khắp nơi còn chằng chịt kênh rạch, thì những người Chăm đầu tiên đã di cư về đất này lập nghiệp, kiến tạo lên những ngôi làng Chăm trù phú bao quanh hồ Búng Bình Thiên ngày nay.

Nhà người Chăm được xây dựng theo kiến trúc nhà sàn, trước nhà là cầu thang gỗ, cao hơn mặt đất đến 2-3m để tránh lũ và tạo không khí mát mẻ. Bên trong nhà hầu như không có bàn ghế, khi tiếp khách thì sẽ trải chiếu hoặc thảm và ngồi xếp bằng lên trên.

Người Chăm ở An Giang nói chung và Búng Bình Thiên nói riêng phần lớn theo đạo Hồi, còn gọi là Chăm Islam. Dù trải qua bao thăng trầm của thời gian, cùng với các dân tộc anh em khác, người Chăm vẫn luôn giữ được những nét văn hóa đặc trưng của mình, từ kiến trúc, họa tiết điêu khắc của ngôi nhà, đến trang phục sinh hoạt trong đời sống hàng ngày.
Đến thăm làng người Chăm ở Búng Bình Thiên, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu tập quán và thăm quan thánh đường Mas Jid Khay Ri Yah rộng lớn, nơi sinh hoạt tín ngưỡng, đời sống tâm linh cộng đồng Chăm nơi đây. Hằng ngày cứ trước giờ lễ, tất cả đàn ông ra trước bến nước thiêng rửa mặt, rửa tay, chỉnh lại trang phục rồi mới được bước vào thánh đường.

Từ khi còn bé, những người phụ nữ Chăm đã được học cách quấn khăn chùm đầu, việc có ý nghĩa quan trọng cho sự kín đáo thanh cao của người Chăm Islam.

Một phụ nữ Chăm trong trang phục truyền thống, vận xà-rông quấn quanh mình dài đến gót chân, được cách điệu thành bộ váy cùng tông màu áo rất đẹp.

Đối với người đàn ông Chăm, trang phục thường là xà-rông kẻ sọc đi kèm với áo sơ mi, đầu đội mũ trắng nếu đã lớn tuổi, còn với lũ trẻ nhỏ thì đội mũ màu đen để phân biệt.

Một lớp học cho trẻ em người Chăm giữa trung tâm khu đất này và sát bên hồ nước Búng.

Đến thăm Búng Bình Thiên mùa nước nổi, còn gì tuyệt vời hơn khi được tìm hiểu văn hóa người Chăm và được người dân nơi đây thết đãi những đặc sản miền Tây sông nước với nguồn hải sản chính tại hồ nước xinh đẹp này.

Cũng như các cộng đồng dân cư khác ở miền Tây Nam Bộ, đồng bào Chăm sinh sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt thủy hải sản. Đặc sản ở đây nức tiếng có cá linh, lươn, rùa, rắn, ếch... và đặc biệt bông điên điển và bông súng là hai món rau độc đáo nhưng rất phổ biến của ẩm thực Đồng bằng sông Cửu Long.

Đồng vọng trăm năm giữa mùa nước nổi

PNO - Dù có sống gắn bó cả đời, cũng chắc gì ai đó hiểu được văn hóa mùa nước nổi. Nó phóng khoáng, lồ lộ vậy, mà trải dài mấy trăm năm vẫn còn ươm giữ bao điều kỳ thú, bí ẩn. Chỉ riêng cái bản sắc văn hóa xung quanh Búng Bình Thiên (An Phú, An Giang), rộng có mấy trăm hecta, mà hình như “đi hoài” cũng chưa hết.

Vậy nên, cứ mỗi năm phong thanh nghe nước đổ đầu nguồn, là bao người lại nôn nao “ngược dòng” lên thăm mùa nước nổi. Những chuyến đi về ấy chỉ làm cho người ta thêm… ấm ức, vẫn thấy thiếu thiếu cái gì đó đối với những kẻ xa quê, hay những khách lạ đôi lần ghé lại. Bởi nó là chiều sâu của sự giao thoa văn hóa, tập tục sinh hoạt của hai dân tộc Kinh và Chăm với vốn sống gắn bó, hài hòa cùng với thiên nhiên sông nước. Nó có nhiều thứ rất giống nhau mà vẫn giữ nét đặc trưng riêng, từ cái cách đội khăn của các bà, các cô, từ chiếc xuồng đi lại mùa nước nổi, đến những căn nhà ngó mặt ra sông, cả bến nước thân thương trong sinh hoạt hằng ngày… nhưng vẫn nhận diện rõ sự khác biệt giữa văn hóa Chăm và văn hóa người Kinh Nam Bộ.

Búng Bình Thiên mùa nước nổi

Nhà thơ Lê Thanh My - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật An Giang, bao nhiêu năm “mê mẩn” văn hóa Chăm, mà vẫn cho rằng mình chưa biết hết chiếc khăn matơra của các cô gái Chăm.
Chiếc khăn đội đầu làm nên nét duyên của con gái Chăm, làm cho đôi mắt vốn sâu thẳm càng thêm bí ẩn, quyến rũ ấy có không dưới 50 kiểu dáng. Ngoài ra, có cả một kho tàng văn hóa dân gian độc đáo: kiến trúc nhà ở, tập tục cưới hỏi, chôn cất, ẩm thực… Đó vẫn còn là thách thức với các nhà nghiên cứu, vì những tài liệu, ghi chép cho đến nay vẫn chưa thể gọi là chính thống.

Do trước năm 1975, người Chăm sống khá khép kín gần như “ẩn cư”. Người An Giang ngày xưa những ai giao lưu với người Chăm thường là người đi bán dạo các loại kim chỉ, dầu gió, các vòng trang sức đeo tay… đựng trong các hộp gỗ dẹp hình chữ nhật, mặt trên có lộng kính. Đặc biệt hơn nữa, với chiếc khăn rằn mà người miền Tây thường gọi là khăn choàng tắm, những ai từng sống bằng nghề dệt lụa, rồi sau này là lãnh Mỹ A đều biết nó xuất phát từ miệt Tân Châu. Đó cũng chính là nơi có làng dệt thổ cẩm nổi tiếng nhất, đẹp nhất của cộng đồng người Chăm còn lưu giữ đến ngày nay, giờ là ấp Phủm Soài, xã Châu Phong, huyện Tân Châu.

Người Chăm ở An Giang hiện nay, sống tập trung ở các huyện: An Phú, Tân Châu, Phú Tân, Châu Phú, Châu Thành.

Mãi đến những năm 80 của thế kỷ trước, các cô gái Chăm sắp đến tuổi thành niên còn phải gò bó trong tục ga- sâm (cấm cung). Người có thể gọi là có công lớn mở ra sự giao lưu mạnh mẽ của người Chăm với văn hóa văn minh hiện đại, là nhạc sĩ Lâm Thanh Bình hiện là Trưởng Ban Tuyên giáo huyện An Phú. Ông đã lần đầu tiên lập đội văn nghệ quần chúng và mời được năm cô gái Chăm cùng tham gia biểu diễn. Đến nay, người Chăm An Giang đã bỏ hẳn tục ga- sâm. Nhạc sĩ Lâm Thanh Bình cũng chính là người Kinh có những nhiều sáng tác Chăm, trong đó nổi tiếng cả nước với tổ khúc “Karim và Norisa”.
Thật may mắn, ngay trong lần Liên hoan văn hóa Chăm- lễ hội mùa nước nổi lần thứ nhất, năm 2003, tôi đã được tham dự trọn vẹn trong ba ngày đêm ở Búng Bình Thiên. Đến nay, sau bảy lần được tổ chức, lễ hội đã trở thành ngày hội chung của cả cộng đồng cư dân sống trên mùa nước nổi đầu nguồn.

Nhớ lần lễ hội mùa nước nổi lần thứ nhất, năm 2003, Ban tổ chức đưa đoàn đại biểu đi thuyền từ Búng Bình Thiên sang bên kia biên giới Campuchia. Khi thuyền đến ngã ba, có con kênh nhỏ nối với sông Bình Di, mọi người đều ngạc nhiên trước hiện tượng thiên nhiên vô cùng độc đáo. Khi sau lưng, là Búng Bình Thiên trong xanh ngăn ngắt, mặt nước phẳng lặng như gương; phía trước lại là con sông ngầu đỏ phù sa, nước từ thượng nguồn đổ xuống ầm ầm như thác.

Các tiết mục văn nghệ đêm lễ hội mùa nước nổi lần thứ bảy, năm 2012

Các vị lãnh đạo ngành du lịch, các nhà lữ hành đều trầm trồ công nhận, đây sẽ là sản phẩm du lịch hấp dẫn, quyến rũ, nếu nối tuyến du thuyền đưa khách từ hạ lưu sông Mekong, sang bên kia biên giới Campuchia mùa nước nổi. Ngay sau đó, đã có nhiều tour mời gọi về An Phú và hiện có nhiều du thuyền đua du khách băng đồng mùa nước nổi. Dù rằng, những dự án mời gọi xây dựng các khu du lịch trên Búng Bình Thiên, cho đến giờ chưa thấy nhà đầu tư nào tham gia, riêng tôi lại thấy vậy mà hay. Vì biết đâu du lịch không khéo sẽ làm hỏng đi “viên ngọc quý” đầu nguồn, có thể xâm thực cả nền văn hóa còn được bảo tồn khá trọn vẹn của người Chăm An Giang.

Búng Bình Thiên là hồ nước ngọt tiếp giáp ba xã biên giới của huyện An Phú là: Khánh Bình, Khánh An và Nhơn Hội. Hồ rộng khoảng 300 ha, nhận nước từ sông Bình Di chảy vào. Vào mùa nước nổi, Búng Bình Thiên trở nên mênh mông gấp đôi. Nhưng quanh năm, dù có theo thủy chế bán nhật triều của sông Mekong, mặt nước vẫn tuyệt không gợn sóng, phẳng lặng như gương và trong xanh đến lạ.
Nhiều người liên tưởng, con gái Chăm mỗi ngày ra bến nước soi mặt xuống “chiếc gương trời” kỳ diệu ấy, mà đôi mắt đã đẹp càng đẹp thêm. Thật ra, chính bản sắc văn hóa đã làm nên tâm hồn sâu lắng, toát ra từ vẻ thanh thoát, kín đáo ẩn nép sau rèm khăn Matơra duyên dáng.

Văn hóa đã làm nên những đêm hội Búng Bình Thiên lung linh, huyền ảo. Dưới bến nước, trước thánh đường Hồi giáo Mas Jid Khoy Ry yah (Nhơn Hội), những điệu múa như bước ra từ huyền thoại “nghìn lẻ một đêm”; trong tiếng trống bập bùng rộn rã, nhưng vẫn nghe da diết, vời vợi với tiếng hát vút cao, xa vắng của cô gái Chăm “thổn thức” nỗi niềm trong “Bến nước tình yêu” của Amunhan: “Nế… a… nê… a nế à nề… a nê… Chiều nay trên bến nước nghe tiếng hát ai như ru, lòng em đang xao xuyến ôi lưu luyến đôi duyên tình…”.
Có mối quan hệ mật thiết nào đó giữa những bí ẩn của Búng Bình Thiên và cô gái Chăm. Cả hai cùng có vẻ đẹp vừa hoang sơ, vừa sâu kín mà như đầy ẩn ức; vẻ đẹp mà càng cố gắng nắm bắt, càng cố gắng giải thích, thì nó càng trở nên xa xôi, huyền bí. Xa xôi như lời hát Chăm trôi bềnh bồng trong mỗi mùa lễ hội. Hình như, tất cả đều ở trong một thế giới đầy liêu trai và thoát tục nào đấy. Có lẽ, chính vì thế mà bao năm qua, Búng Bình Thiên vẫn mãi là một điều gì đấy bí ẩn mà nhiều người chưa thể khám phá được.

Cũng chính vì thế, mà người phương xa cứ bồn chồn đợi mùa lễ hội, rồi lại tìm về với bến hẹn Búng Bình Thiên.

QUANG THUẦN

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ bí của “hòn ngọc chín rồng” ở miền Tây

21/10/2017 08:33

(NLĐO) – Ngay cả người dân địa phương cũng phải thích thú bởi nơi giáp nước "đục trong" mà biết bao huyền tích ngày xưa và hôm nay tham gia vào kiến giải.

Về với Búng Bình Thiên nơi tiếp giáp 3 xã Khánh Bình, Nhơn Hội, và Quốc Thái của huyện An Phú (An Giang) mùa này, lữ khách không khỏi trố mắt bởi cảnh trời nước mênh mông mà còn ngạc nhiên, lạ lẫm bởi khi những nhánh Cửu Long đã chuyển sang màu đỏ nặng phù sa mà nơi đây vẫn xanh như màu ngọc. Người dân ở đây hay gọi Búng Bình Thiên là hồ nước của Trời quanh năm phản chiếu mây trôi như một mảnh thiên đàng rơi lạc giữa nhân gian. Hay ví von hơn là "hòn ngọc của chín rồng" nằm trữ nước trong xanh ở miền Tây Nam biên giới. Đặc biệt, vào mùa này, ngay cả người dân địa phương cũng phải thích thú bởi nơi giáp nước "đục trong" mà biết bao huyền tích ngày xưa và hôm nay tham gia vào kiến giải.

Dưới đây là những hình ảnh đẹp kỳ bí của "hòn ngọc chín rồng":

Cảnh mênh mong trời nước cũng làm lòng người rộng ra và quên bớt những buồn phiền của cuộc sống thường nhật

Mùa nước nổi mang về cho Búng Bình Thiên mùa cá tôm, mang về cho những ngư ông nơi đây mùa làm ăn mới

Trời nước và những con thuyền nằm bến dễ gợi sự bình yên

Trên tấm gương phản chiếu bầu trời này cũng phản chiếu cả cuộc đời của những ngư dân sống quanh lòng búng

Trời và nước Búng Bình Thiên như hòa vào làm một chỉ có đường chân trời làm ranh giới phân chia

Xóm bè nuôi cá ở giữa Búng Bình Thiên như nổi lên phía trên mây trời mùa nước lớn

Những con thuyền phơi bụng nghỉ ngơi sau những trận đua cam go, quyết liệt

Ngoài những đặc sản đã quá quen thuộc với dân phượt thì còn rất nhiều quả dại, rau rừng chỉ những người địa phương mới biết thưởng thức

Đến đây, khách lãng du sẽ được nghe nhiều câu chuyện ly kỳ về những huyền tích hay truyền thuyết của hồ nước không bao giờ vẩn đục

Những cánh võng yên bình, những con gió mát và bao la trời nước sẽ gột rửa bụi đường cho khách thập phương

Trên bờ Búng Bình Thiên là thánh đường Hồi giáo của người Chăm năm này qua tháng nọ in bóng trến mặt trước trong xanh rộng lớn

LÂM LONG HỒ